Σχεδόν σε όλα τα άρθρα μου προσπαθώ να δώσω στους αναγνώστες να καταλάβουν πως η διαφθορά είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των επενδύσεων, και εμμέσως, της ανάπτυξης. Η διαφθορά λειτουργεί ως έμμεσος φόρος στους επενδυτές και αρκετές φορές συσχετίζεται με τη γραφειοκρατία.
Του Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου *
Οι επενδύσεις στους ορυκτούς πόρους δεν γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη. Απαιτούν πάρα πολύ μεγάλο χρόνο.
Ταυτόχρονα, οι ορυκτοί πόροι δεν μεταφέρονται από έναν τόπο σε άλλο. Η φύση σπατάλησε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια για να τους δημιουργήσει κάτω από συγκεκριμένες περιβαλλοντικές και γεωλογικές συνθήκες. Βρίσκονται εκεί που βρίσκονται και με αυτό πρέπει να συμβιβαστούν όλοι. Δεν μπορούν να εξορυχθούν από αλλού παρά μόνο στο σημείο που βρίσκονται.
Οι επενδύσεις στον τομέα των ορυκτών πόρων είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στη διαφθορά.
Πιο ευάλωτες από κάθε άλλου είδους επένδυση. Καθώς ο τομέας αυτός έχει τεράστια οικονομική και πολιτική υπεραξία. Ταυτόχρονα δημιουργούνται πολλές θέσεις εργασίας, όχι απαραίτητα μόνο στον τομέα εξόρυξης, αλλά σε αρκετούς άλλους παράπλευρους τομείς.
Οι ορυκτοί πόροι συνδέονται με το χρήμα και τη δύναμη. Αν μία κοινωνία είναι επιρρεπής στη διαφθορά, τότε αυτή η δύναμη - συγκεντρωμένη συνήθως στα χέρια μίας ολιγαρχικής ελίτ -γίνεται άκρως επικίνδυνη και δρα αντίθετα προς τα συμφέροντα του λαού.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα.
Το 2011, το Αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης κατέσχεσε επί Αμερικανικού εδάφους τα περιουσιακά στοιχεία ενός όχι υψηλόβαθμου κυβερνητικού αξιωματούχου Αφρικανικής χώρας. Χώρας πλούσια σε πετρέλαιο. Μεταξύ αυτών που κατασχέθηκαν ήταν η βίλα του χτισμένη σε έκταση άνω των 60 στρεμμάτων, διάφορα υπερπολυτελή αυτοκίνητα (π.χ Ferrari, Maserati) κλπ. Συνολικά η περιουσία του εν λόγω αξιωματούχου έφτανε τα 71 εκατ. δολλάρια. Ο ετήσιος μισθός του αξιωματούχου δεν ξεπερνούσε τα 80 χιλιάδες δολλάρια.
Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, μία τόσο μεγάλη περιουσία δεν μπορεί να δημιουργηθεί με ένα τέτοιο ετήσιο μισθό. Άρα, με κάποιο μη-νόμιμο, αδιαφανή τρόπο δημιουργήθηκε αυτή η περιουσία. Λεπτομέρεια: η συγκεκριμένη Αφρικανική χώρα κυβερνάται από μία ολιγαρχική ελίτ της οποίας τα μέλη ζουν μία πλούσια ζωή. Ταυτόχρονα ο λαός της χώρας υποφέρει...Το παράδειγμα της Αφρικανικής χώρας που προανέφερα είναι πραγματικό. (Δείτε λεπτομέρειες εδώ).
Την επόμενη δεκαετία (δείτε εδώ) η τεχνολογία εξόρυξης ορυκτών πόρων θα αναπτυχθεί ραγδαία με συνέπεια αποθέματα ορυκτών πόρων τα οποία μέχρι πρότινος δεν μπορούσαν να εκ-μεταλευθούν, είτε λόγω τεχνικών προβλημάτων είτε λόγω υψηλού κόστους, να μπορέσουν τελικά να εκ-μεταλευθούν. Ταυτόχρονα, τεράστια ποσά εκτιμάται πως θα επενδυθούν μέσα στα επόμενα 15 χρόνια (δείτε εδώ).
Ο νέος κανόνας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ειδικά στον τομέα εξόρυξης ορυκτών πόρων, είναι ότι οι επενδυτικοί όμιλοι αποφεύγουν να επενδύουν σε χώρες με έντονη διαφθορά, γραφειοκρατία, πελατειακό πολιτικό σύστημα, αδιαφάνεια και ασταθές φορολογικό καθεστώς. Χώρες στις οποίες υφίστανται οι ολιγαρχικές ελίτ.
Το στοίχημα της χώρας μας είναι η πάταξη της διαφθοράς και του πελατειακού πολιτικού συστήματος.
Αν αυτό δεν πετύχει, τότε καμία επένδυση δεν πρόκειται να προχωρήσει, καμία ανάπτυξη δεν πρόκειται να έρθει.
Αυτό το στοίχημα δεν πρέπει να έχει ιδεολογική απόχρωση.
Το 2011 είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο μου σε επαρχιακή εφημερίδα με τίτλο «Οι πορτοκαλί στολές». Έγραφα τότε: «Ο Mark Mendelsohn, ήταν ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης. Το 2010 σε ένα συνέδριο στη Νέα Υόρκη (τίτλος του συνεδρίου: Παγκόσμια Σύνοδος για την Ηθική-Global Ethics Summit), και ενώ ακόμη εργαζόταν στο υπουργείο, δήλωσε μεταξύ άλλων πως «...οι ΗΠΑ θα φέρουν ενώπιον της Δικαιοσύνης την (παγκόσμια) διαφθορά με εντεινόμενο και αυστηρό τρόπο».
Επίσης είχε δηλώσει πως υπάρχει μία στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ σύμφωνα με την οποία: «...η (παγκόσμια) διαφθορά είναι θέμα Εθνικής Ασφάλειας για τις ΗΠΑ...». Ήταν, ίσως, η πρώτη φορά που συνδέθηκε η παγκόσμια διαφθορά ως έγκλημα με την Εθνική Ασφάλεια μίας χώρας...και ποιάς χώρας μάλιστα.... Αυτά τα βλέπουμε σε νόμους στις ΗΠΑ κατά της διαφθοράς που έχουν διεθνείς προεκτάσεις, ελέω παγκοσμιοποίησης (π.χ. Dodd-Frank Wall Street Reform Act, Foreign Corrupt Practices Act κλπ.)...».
Στο ίδιο άρθρο μου κατέληγα με την εξής παράγραφο:
«...Οι αναγνώστες ας βγάλουν τα συμπεράσματά τους σχετικά με τα τρέχοντα αλλά και επερχόμενα πολιτικά γεγονότα...Οι νέες καταστάσεις πλησιάζουν...».
* Ο κ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης στη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων.
