Οι αναγνώστες μου δεν πρέπει να εκπλαγούν από τον ισχυρισμό ότι η ένταση της προεκλογικής αντιπαράθεσης θα συντελέσει αποφασιστικά στην τελική διατύπωση του πολιτικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, την ύπαρξη του οποίου πολλοί ως τώρα αμφισβητούν ενώ οι περισσότεροι προτιμούν να υπερτονίζουν επιλεκτικά τις ριζοσπαστικότερες παραφωνίες από την κληρονομική διαρθρωτική του πολυφωνία. Το πιθανότερο είναι, το προγραμματικό μόρφωμα που θα προκύψει από το καμίνι της προεκλογικής σύγκρουσης να είναι μάλλον αποδεκτά ριζοσπαστικό και επαρκώς ρεαλιστικό.
Του Παναγιώτη Γεννηματά *
Προηγούμενοι σχεδιασμοί γραφείου και ασκήσεις επί χάρτου σπανίως βρίσκουν ευνοϊκό έδαφος εφαρμογής από τους υπεύθυνους θώκους της εξουσίας. Οι αποφάσεις των κυβερνήσεων παίρνουν την τελική τους μορφή σε συνάρτηση με τις αντιστάσεις των πραγμάτων και της κοινωνίας. Οι αντιπολιτευτικοί προγραμματικοί σχεδιασμοί προσγειώνονται σταδιακά στη ανώμαλη πολιτική πραγματικότητα του εκλογικού πολυσυλλεκτισμού.
Η συντηρητική προπαγάνδα της απελθούσας συγκυβέρνησης έχει επιστρατεύσει όλους τους διαθέσιμους μηχανισμούς τρομοκρατικής προπαγάνδας προκειμένου να πείσει τα θύματα μιας εξαετούς άγονης λιτότητας ότι η πιθανή υπερψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ταυτόσημη με την έξοδο της χώρας από το ευρώ. Σε απάντηση ο επίδοξος αυριανός πρωθυπουργός δεν κουράζεται να υπερτονίζει ότι η πραγματική πρόθεση του συνασπισμού δυνάμεων τις οποίες εκπροσωπεί δεν είναι η έξοδος της χώρας από το ενιαίο νόμισμα αλλά αντίθετα η ενισχυμένη παραμονή της.
Όπως τονίσαμε και σε προηγούμενη επιφυλλίδα μας, το διακύβευμα των ερχομένων εκλογών είναι η αποτελεσματικότητα μιας διευρυμένης διαπραγμάτευσης που θα έχει ως επίκεντρο την μερική διαγραφή του ελληνικού χρέους ή άλλως, την συνολική του αναδιάρθρωση. Το αίτημα κρίνεται μέσα και έξω από την Ελλάδα ως αναγκαίο και μάλιστα, και εδώ είναι το παράδοξο, με την ισχυρότερη συνηγορία να προέρχεται από το εξωτερικό. Και τούτο γιατί στο εξωτερικό είναι ευρύτερα γνωστό ότι τα χρέη των κρατών έχουν από αμνημονεύτων χρόνων μιαν ιδιόμορφη ιδιότητα: να διαγράφονται όταν δεν είναι αντικειμενικά δυνατό να εξωφληθούν. Οι επαγγελματίες ιστορικοί δανειστές του εξωτερικού γνωρίζουν καλλίτερα αυτήν την διαχρονική ιδιομορφία!
Τις προάλλες τονίσαμε επίσης με σαφήνεια ότι η διαπραγμάτευση για την αναδιάρθρωση του χρέους, με ή και χωρίς διαγραφή, θα είναι μια επώδυνη και πιθανόν μακρόσυρτη διαδικασία.
Αν το διάστημα των διαπραγματεύσεων παραταθεί πέραν του εξαμήνου και αν στο διάστημα αυτό έχουν ανασταλεί, που είναι και το πιθανότερο, οι εκατέρωθεν αμοιβαίες εκπληρώσεις δανειακών υποχρεώσεων (μη καταβολή από ελληνικής πλευράς των προβλεπομένων τόκων και χρεωλυσίων, εφ' όσον θα έχουν από την άλλη πλευρά ανασταλεί αντιστοίχως οι καταβολές των προδιαγεγραμμένων μνημονιακών δόσεων για την αναχρηματοδότηση των ελληνικών υποχρεώσεων), είναι πολύ πιθανό η ελληνική πλευρά να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας.
Το πιθανολογούμενο αυτό «δημοσιονομικό κενό» θα μπορούσε ενδεχομένως για ένα μικρό διάστημα να αντιμετωπιστεί με εκτός προϋπολογισμού μεταβατικούς τρόπους εσωτερικής αυτοχρηματοδότησης, αν δεν ξεπεράσει το ύψος των 3-4 δις ευρώ. Αν όμως οι αντιστάσεις στη διαπραγμάτευση αποδειχτούν περισσότερο σκληρές και χρονοβόρες, σε σημείο που να ξεπερνά τις δυνατότητες ενδιάμεσης εσωτερικής αυτοχρηματοδότησης, τότε το πράγμα γίνεται βεβαίως πιο σοβαρό. Και είναι στο σημείο αυτό ακριβώς (και πουθενά αλλού) που ελλοχεύει ο κίνδυνος (ή, διαφορετικά, ο «πειρασμός») της εκ των πραγμάτων εξώθησης σε εσωτερική χρηματοδότηση με νομισματικά και όχι με δανειακά μέσα. Που σημαίνει μια κατ' αρχήν προσωρινή αποσύνδεση της χώρας από το ευρώ…
Είναι πολλοί αυτοί που θεωρούν ότι η πιθανότητα ενός GREXIT σχετίζεται με μονομερή απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης ή των εταίρων μας, ή ακόμα και με συμπεφωνημένη λύση. Το πράγμα όμως, αν καταστεί αναπόφευκτο, δεν θα συντελεστεί με συντεταγμένη διαδικασία. Η Ελλάδα είναι σαφές ότι δεν θέλει να φύγει από το νόμισμα. Οι εταίροι μας εξάλλου στην Ευρωζώνη ούτε επιθυμούν αλλά και ούτε μπορούν ευθέως να την εξοβελίσουν.
Η Ελλάδα θα εξαναγκαστεί σε αποσύνδεση από το ευρώ μόνο από πιεστική ανάγκη εξεύρεσης ρευστότητας στην οποία οι εταίροι μας θα βραδύνουν να ανταποκριθούν… Οι κίνδυνοι όμως από μιαν εξαναγκασμένη έξοδο από το ευρώ δεν είναι προφανώς μονομερείς. Αν η Ελλάδα δεν συναντήσει κατά τη διαπραγμάτευση την αναγκαία κατανόηση από την πλευρά των δανειστών της, τότε οι εταίροι μας και οι λοιποί δημόσιοι δανειστές αντιμετωπίζουν εξ ίσου τον κίνδυνο, αντί μιας λογικής και αντικειμενικά αποδεκτής περικοπής ενός μέρους των ελληνικών ονομαστικών υποχρεώσεων να απολέσουν το σύνολο των δανειακών συνεισφορών τους. Γιατί βεβαίως θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς ότι ένα δραχμοποιημένο χρέος της τάξης των εφτακοσίων και πλέον τρισεκατομμυρίων δραχμών (!!!), διότι βεβαίως η νέα ισοτιμία του νομίσματος δεν θα ήταν η ισοτιμία της εισόδου στην ΟΝΕ (340 δραχμές το ένα ευρώ), θα μπορούσε να εισπραχθεί ποτέ σε ευρώ από μια εκτός νομισματικής ένωσης ελληνική οικονομία.
Αλλά το πράγμα δεν ολοκληρώνεται εκεί. Με την έξοδό της Ελλάδας από το ευρώ (που κατά πάσα πιθανότητα θα συμπαρασύρει όλη τη συμμετοχή μας στην Ε.Ε., όπως εξηγήσαμε σε άλλη ευκαιρία…) διαταράσσεται συνολικά η γεωπολιτική και γεωοικονομική τάξη της νότιας Ευρώπης, σε μια περίοδο επικίνδυνων και αστάθμητων μεσογειακών και μεσανατολικών τριγμών. Η μικρή Ελλάδα θα ξαναγίνει το μήλο της έριδας μεταξύ Η.Π.Α και Ρωσίας, με την λίγο μακρύτερα, αναπόφευκτη ανάμιξη της Κίνας. Είναι καιρός άραγε για τέτοια ευρύτερη αναταραχή;
