Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στο τελευταίο τεύχος του μηνιαίου περιοδικού «Ενημέρωση» του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ είναι αποκαλυπτικά: «παρουσιάστηκε με ένταση ένα νέο φαινόμενο, αποκαλούμενο «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain), αναφέρει η Πέννυ Γεωργιάδου στο κείμενό της για τους νέους και τις πολιτικές απασχόλησης. Η κ. Γεωργιάδου επικαλείται έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Και επισημαίνει: «Η βασική αιτία της διαρροής εγκεφάλων είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει μετακινηθεί στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας, ώστε να παράγει πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες (έντασης γνώσης/τεχνολογίας). Έτσι ουσιαστικά υπάρχει περιορισμένη ζήτηση για πτυχιούχους και όχι υπερπροσφορά πτυχιούχων, όπου η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε χαμηλά ποσοστά όσον αφορά τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Επίσης, ενώ στις αναπτυγμένες χώρες η ανεργία μειώνεται όσο αυξάνεται το εκπαιδευτικό επίπεδο, στην Ελλάδα δεν συμβαίνει το ίδιο. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου 114.000-139.000 Έλληνες επιστήμονες εργάζονται στο εξωτερικό».
Και διηγώντας τα να κλαις… Τι μας λένε λοιπόν οι μελετητές του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ και οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Μακεδονίας;
Χάνουμε συνεχώς «εγκεφάλους»: επιστήμονες οι οποίοι θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά τώρα που η Ελλάδα χρειάζεται ιδέες και διεξόδους.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι παράγουμε πολλούς πτυχιούχους (οι οποίοι προφανώς για να φεύγουν σημαίνει ότι μπορούν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις τους εκτός Ελλάδος, άρα σε ατομικό επίπεδο πολύ καλά κάνουν και αποκτούν τις γνώσεις που αποκτούν). Το πρόβλημα είναι ότι ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας δεν ζητάει εξειδικευμένο προσωπικό, πολύ απλά διότι δεν του χρειάζεται. Και δεν του χρειάζεται επειδή δεν παράγει σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες. Καμία καινοτομία και έμφαση στο εμπόριο και στη μεταποίηση. Αυτό είναι το μοντέλο ακόμη και σήμερα.
Είμαστε πρωτοπόροι στην Ευρώπη, καθώς αντί να μειώνουμε την ανεργία όσο αυξάνεται το εκπαιδευτικό επίπεδο, εμείς την αυξάνουμε.
Η ανάλυση της κ. Γεωργιάδου δεν περιορίζεται στη διαρροή εγκεφάλων. Αντιγράφουμε από τη μελέτη: «Υπολογίζεται ότι στην Ε.Ε πάνω από 7,5 εκατομμύρια νέοι ηλικίας 15-24 ετών δεν εργάζονται, ούτε σπουδάζουν, ούτε συμμετέχουν στην επαγγελματική κατάρτιση. Είναι οι λεγόμενοι NEETs (not in employ-ment education or training). O αριθμός αυτός αυξάνεται σε 14 εκατομμύρια αν συνυπολογιστούν και οι νέοι ηλικίας 25-29 ετών. Το κόστος τής μη ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας υπολογίζεται ότι ισοδυναμεί με 1,21% του ΑΕΠ της Ε.Ε. και είναι περίπου 153 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος».
Αν κάνουμε μια αναγωγή στην ελληνική πραγματικότητα, οδηγούμαστε σε δύο πολύ χρήσιμα συμπεράσματα:
Στην Ελλάδα, οι λεγόμενοι NΕΕΤs εκτιμώνται σε περίπου 500.000 (από αυτούς οι 140.000 είναι νέοι κάτω των 29 ετών). Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει τον κίνδυνο ύπαρξης τέτοιων πολυπληθών κοινωνικών ομάδων με αυτά τα χαρακτηριστικά, εκτιμώντας ότι η NEETs είναι πιο εύκολο να επιδείξουν παραβατική συμπεριφορά ή να τροφοδοτήσουν ακραίες πολιτικές δυνάμεις. Κάτι μας… θυμίζει αυτό στην Ελλάδα, έτσι δεν είναι;
Αν γίνει αναγωγή του ευρωπαϊκού οικονομικού δεδομένου στο ελληνικό, προκύπτει ότι το κόστος από τη διατήρηση του αριθμού των NΕΕΤs στα επίπεδα των 500.000 ατόμων υπερβαίνει τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι χρήματα που μας περισσεύουν;
Οι νέοι στο… απόσπασμα
Οι νέοι στην Ελλάδα, ηλικίας από 15-24 ετών είναι 1.098.400 άτομα. Δηλαδή, περίπου ο ένας στους 10 αντιστοιχεί σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Αν θέλουμε να διευρύνουμε τα ηλικιακά όρια για να συμπεριλάβουμε και τους νέους έως 29 ετών, τότε φτάνουμε στα 1,73 εκατομμύρια. Πού βρίσκονται αυτοί οι νέοι; Ακολουθεί η στατιστική του… τρόμου:
¦ 717.432 σπουδάζουν σε λύκεια, πανεπιστήμια και μεταπτυχιακά και δεν αναζητούν εργασία προς το παρόν. Ακούν να λέγονται διάφορα για τη σύνδεση της αγοράς εργασίας με την εκπαίδευση και αγχώνονται όσο προχωρούν οι σπουδές καθώς γνωρίζουν ότι με την ανεργία των νέων στο 56%, οι πιθανότητες να βρουν δουλειά είναι από περιορισμένες έως ανύπαρκτες.
¦ 433.800 είναι άνεργοι και αναζητούν μια θέση εργασίας.
¦ 138.268 δεν κατατάσσονται πουθενά. Δεν σπουδάζουν, δεν δουλεύουν, ούτε ψάχνουν πλέον για δουλειά.
¦ 443.700 έχουν βρει δουλειά. Πού όμως;
¦ 64.300 δουλεύουν είτε λίγες ώρες την ημέρα είτε κάποιες ημέρες την εβδομάδα. 46.671 απασχολούνται στη δουλειά των συγγενών τους. Συνήθως ανασφάλιστοι και έναντι χαρτζιλικιού. Δηλαδή, ο ένας στους 10 νέους έως 29 ετών εμφανίζεται ως εργαζόμενος αλλά στην πραγματικότητα απασχολείται -τις περισσότερες φορές χωρίς ασφάλιση και κατά συνέπεια με «μαύρα»- στην εταιρεία των γονιών. Η εργασία χωρίς ασφάλιση είναι νόμιμη.
¦ 7 2.773 έκαναν δική τους δουλειά, μπλέκοντας με εφορία και ΟΑΕΕ. Τι σημαίνει δική μας δουλειά στην Ελλάδα; Πολύ απλά ότι μπλέκεις με:
¦ τον ΟΑΕΕ, ο οποίος δεν κάνει καμία έκπτωση επί των ασφαλιστικών εισφορών για τους νέους επιτηδευματίες. Παλαιότερα υπήρχε τέτοια πρόβλεψη αλλά καταργήθηκε. Έτσι, το ελάχιστο ποσό διαμορφώνεται στα 210,7 ευρώ μηνιαίως ενώ μέχρι και πέρυσι οι ασφαλιστικές εισφορές δεν αφαιρούνταν καν από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης,
¦ την εφορία, η οποία φορολογεί το καθαρό κέρδος με συντελεστή 26% από το πρώτο ευρώ. Για να ισχύσει χαμηλότερος συντελεστής, πρέπει να έχεις κάνει έναρξη μετά την 1/1/2013 και τα ακαθάριστα έσοδα να μην υπερβαίνουν τα 10.000 ευρώ,
¦ το τέλος επιτηδεύματος, το οποίο ανέρχεται σε τουλάχιστον 650 ευρώ τον χρόνο και επιβάλλεται σε όποια επιχείρηση ή επαγγελματία έχει συμπληρώσει τρία χρόνια από την ημερομηνία έναρξης.
¦ Περίπου 100.000 ενώ δουλεύουν με συνθήκες πλήρους απασχόλησης (8άωρο) πληρώνονται με τρεις έως έξι μήνες καθυστέρηση. Μισθός: 511 ευρώ (μεικτά) για τους κάτω των 25 και 586 για τους 25 έως 29.
Οι μισθοί
Τα στοιχεία μάς λύνουν την απορία για το πού βρίσκονται οι νέοι σήμερα. Είναι ζήτημα να δουλεύει ο ένας στους τέσσερις ενώ ικανοποιητικά χρήματα στην τσέπη τους είναι ζήτημα να βάζουν οι 13 στους 100. Σε αυτό συνέβαλαν τα μέγιστα και οι κυβερνήσεις των μνημονίων. Καταφεύγουμε και πάλι στη μελέτη του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
«Με βασικό επιχείρημα ότι για την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας απαιτείται η διευκόλυνση της ένταξής τους στην αγορά εργασίας, πολλές χώρες -έχοντας υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση- έχουν θεσπίσει χαμηλότερους κατώτατους μισθούς για τους νέους, με αποτέλεσμα αυτή η κατηγορία των εργαζομένων να αποτελεί τον κύριο πυρήνα ενός συνεχώς αυξανόμενου εργατικού δυναμικού, το οποίο είναι εξαιρετικά ευέλικτο και χαμηλά αμειβόμενο. Σε μια σειρά χώρες, όπως οι Βέλγιο, Ολλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Μάλτα Ολλανδία, Πολωνία, Βρετανία, υφίσταται χαμηλότερος κατώτατος μισθός για νέους που μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 60%-90% του εθνικού κατώτατου μισθού, διαφοροποιούμενος όχι μόνο ανά ηλικία (16-20 ετών) αλλά και σε σχέση με το καθεστώς απασχό λησης, δηλαδή απασχόληση με μαθητεία ή άλλη μορφή εκπαίδευσης/κατάρτισης». Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών;
Θεαματικό. Η ανεργία των νέων συνεχίζει να καλπάζει ενώ οι συνθήκες ζωής συνεχώς επιδεινώνονται. «Σχεδόν το 50% των νέων στην Ε.Ε. ζει σε νοικοκυριά που βιώνουν κάποια μορφή στέρησης ή φτώχειας, ενώ ο αριθμός των νέων που ζουν με τους γονείς τους έχει αυξηθεί από 44% το 2007 σε 48% το 2011».
Οι άνεργοι
Τι κάναμε εμείς εδώ στην Ελλάδα; Αντιγράψαμε αυτό το μοντέλο, κόβοντας και ράβοντάς το στα ελληνικά δεδομένα. Αν κάποιος εργαζόμενος νέος βρει δουλειά με 8άωρο, θα εισπράξει 426,64 ευρώ καθαρά αν δεν έχει ξεπεράσει το 25ο έτος της ηλικίας του, ή 476,35 ευρώ αν το έχει ξεπεράσει. Δεν θεσπίσαμε καμία ευνοϊκή διάταξη στον Οργανισμό Ελεύθερων Επαγγελματιών ώστε ο νέος να μπορεί να κάνει κάτι δικό του χωρίς να πληρώνει το τριχίλιαρο τον χρόνο. Και βάλαμε τον ΟΑΕΔ να ανακοινώνει το ένα μετά το άλλο τα προγράμματα απασχόλησης, γνωρίζοντας ότι από αυτά δεν πρόκειται να προκύψουν παρά ελάχιστες θέσεις εργασίας. Τι θα κάνει ο εργοδότης αν του δώσεις 400 ευρώ τον μήνα για να προσλάβει έναν νέο; Θα τον απασχολήσει για όσο διαρκεί το πρόγραμμα και μετά θα τον... σχολάσει περιμένοντας τον επόμενο νέο και το επόμενο πρόγραμμα. Στο ) μεσοδιάστημα, βέβαια, οι πολιτικοί θα " είναι ευχαριστημένοι, καθώς τα ονομαστικά ποσοστά της ανεργίας μπορεί και να έχουν υποχωρήσει. Οι άνεργοι στην Ελλάδα, είναι περίπου 1,3 εκατομμύρια συνολικά.
Αν «παρκάρεις» για πέντε μήνες περίπου 100.000 ανθρώπους σε μια θέση κοινωνικής εργασίας, μειώνεις την ανεργία κοντά στη μία ποσοστιαία μονάδα. Και ας ξέρουν αυτοί οι άνθρωποι ότι σε έξι μήνες θα είναι πάλι στον δρόμο. Και ας γνωρίζουν ότι θα βάλουν στην τσέπη τους 400 ευρώ. Και ας λένε οι ειδικοί ότι από τις περίπου 400.000 θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν μέσω των επιδοτήσεων, οι πραγματικές θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν θα είναι λιγότερες από 40.000.
Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, ο υπουργός Οικονομικών απευθύνθηκε στους επιχειρηματίες και έθιξε το θέμα της κατάρτισης. Αντιγράφουμε από την ομιλία του: «Υπάρχει ανάγκη για επαγγελματική κατάρτιση. Στην Ελλάδα έχουμε μια στρεβλή εκπαίδευση όπου έχουμε περισσότερους αποφοίτους πανεπιστημίων και λιγότερους αποφοίτους που χρειαζόμαστε από τεχνικές σχολές. Όλα αυτά δεν είναι μόνο θέμα της Πολιτείας. Πρέπει να βάλετε κι εσείς πλάτη. Είναι μέρος και της δική σας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας να αποκτήσετε το ανθρώπινο δυναμικό που χρειάζεται για να στελεχώσει τις επιχειρήσεις. Ένα άλλο θέμα που πρέπει να σας απασχολήσει σοβαρά είναι η σύνδεση της παραγωγικής διαδικασίας με την έρευνα».
Το αν ομιλεί σωστά ή όχι ο υπουργός Οικονομικών είναι δευτερεύουσας σημασίας. Το πρωτεύον είναι ότι έχουμε τη μεγαλύτερη ανεργία νέων και μη και αντί να υλοποιούμε ένα οργανωμένο σχέδιο, έστω μακροπρόθεσμο, αναλωνόμαστε σε συστάσεις ο ένας προς τον άλλο, σε προγράμματα επιδότησης και σε ενισχύσεις νεοφιλελεύθερων μέτρων τύπου «προγράμματα μαθητείας», «εισαγωγικοί μισθοί για νέους κ.λπ.». Τα αποτελέσματα; Διαρροή εγκεφάλων και επικράτηση… ανεγκεφάλων.
