Του Γιώργου Φιντικάκη, http://www.tanea.gr
Θα γίνει ποτέ η Ελλάδα Νορβηγία; Οι εκτιμήσεις για πλούσια αποθέματα στις θάλασσές μας και η επικείμενη προκήρυξη του πρώτου γύρου παραχωρήσεων για είκοσι πιθανά πετρελαιοφόρα οικόπεδα θέτουν για μία ακόμη φορά το ερώτημα «μπορεί η Ελλάδα να γίνει η Νορβηγία της Μεσογείου μέχρι το 2030»;
Η απάντηση θα χρειασθεί χρόνο για να δοθεί και μένει να φανεί από την εξέλιξη τω διαγωνισμών και των ερευνών που θα ακολουθήσουν. Αλλά ακόμη και αν η Ελλάδα δεν καταφέρει ποτέ να γίνει σαν τη σκανδιναβική χώρα, τα πιθανολογούμενα κοιτάσματα αποτελούν μια μεγάλη ευκαιρία. Το πώς θα γίνει η εκμετάλλευση αυτής της ευκαιρίας είναι το θέμα.
Το νορβηγικό μοντέλο στον τομέα των υδρογονανθράκων που δείχνει να ζηλεύει η ελληνική κυβέρνηση αποτελεί τη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας και συνίσταται σε τρεις άξονες: Χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας με έσοδα από τους υδρογονάνθρακες, δημιουργία μιας βιομηχανίας παραγωγής και εξαγωγής τεχνογνωσίας, όπως η περίπτωση της Petroleum Geo Services (PGS) που διεξήγαγε τις έρευνες στις ελληνικές θάλασσες και τροφοδοσία της παγκόσμιας αγοράς με εξειδικευμένα στελέχη από τα πανεπιστήμιά της.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης αρέσκεται να αναφέρεται συνεχώς στο μοντέλο αυτό. Με νορβηγικές επιρροές συντάχθηκε το αναθεωρημένο ελληνικό νομικό πλαίσιο για τα πετρέλαια, νορβηγική είναι η PGS που χτένισε επί έναν χρόνο Ιόνιο και Ν. Κρήτη, ενώ νορβηγικό είναι επίσης και το μοντέλο πάνω στο οποίο βασίστηκε για να δημιουργηθεί το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης των Γενεών. Στο Ταμείο - εμπνεύσεως ΠαΣοΚ, θα κατευθύνεται το 75% των μελλοντικών εσόδων του Δημοσίου από υδρογονάνθρακες, δηλαδή μερίσματα, δικαιώματα και φορολογία που θα καταβάλλουν στο Δημόσιο οι εταιρείες που θα αναλάβουν την έρευνα και εκμετάλλευση στην Ελλάδα.
Πόσο λοιπόν ελληνικό μπορεί να γίνει το σκανδιναβικό μοντέλο πετρελαίων;
Τα προσδοκώμενα έσοδα, οι πιθανολογούμενες επενδύσεις στη βιομηχανία και την έρευνα καθώς και οι θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια βάση σύγκρισης.
Σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, η Ελλάδα μπορεί σε βάθος 25-30 ετών να εισπράξει έως και 150 δισ. ευρώ ως φόρους από τις εταιρείες που θα αναλάβουν την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στη Δυτική Ελλάδα, την Ηπειρο και τη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου.
Στοιχεία για αντίστοιχα έσοδα από τη Νότια Κρήτη δεν υπάρχουν καθώς πρόκειται για αχαρτογράφητα νερά. Επιστήμονες ωστόσο όπως ο χημικός μηχανικός Ηλίας Κονοφάγος της εταιρείας Flow Energy δεν διστάζουν επικαλούμενοι ξένα ινστιτούτα να μιλήσουν για έσοδα που κυμαίνονται από 90 έως και 270 δισ. δολάρια! Πανελλαδικά, δε, εκτιμούν ότι τα ελάχιστα έσοδα για τη χώρα σε βάθος 25-30 ετών μπορεί να ανέλθουν σε 180 δισ. δολάρια ενώ τα μέγιστα σε 360 δισ. δολάρια.
Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ
Εστω όμως ότι οι εκτιμήσεις αυτές είναι βάσιμες. Συγκρίνοντας τα έσοδα του Government Pension Fund, του Κρατικού Συνταξιοδοτικού Ταμείου στο οποίο κατευθύνονται οι φόροι των εταιρειών που εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα της Νορβηγίας, και εν συνεχεία επενδύονται για να εξασφαλιστούν οι επόμενες γενεές θα μας πείσει για ποιο λόγο τα μεγέθη είναι ανόμοια. Στα τέλη του 2013, το Συνταξιοδοτικό Ταμείο είχε αξία 853,9 δισ. δολάρια και κατείχε μετοχές αξίας ίσης με το 1% της παγκόσμιας χρηματιστηριακής αγοράς. Εχοντας δε υπό τον έλεγχό του το 1,78% της αξίας του συνόλου των ευρωπαϊκών μετοχών, αποτελούσε τον μεγαλύτερο κάτοχο μετοχών στην Ευρώπη.
Επιπλέον, οι Νορβηγοί δεν αρκέστηκαν στο να εκμεταλλευτούν το πετρέλαιό τους. Δημιούργησαν και τη δική τους βιομηχανία. Περιλαμβάνει από πλοία έρευνας για υδρογονάνθρακες, σαν το «Nordic Explorer» που έκανε τις έρευνες στις ελληνικές θάλασσες μαζί με τα συνοδευτικά «Romulus» και «Thor Chaser», μέχρι την έρευνα στα πανεπιστήμιά τους και την παραγωγή εξειδικευμένων επιστημόνων.
Και σε αυτό το σημείο η Ελλάδα προσπαθεί να μιμηθεί τους Σκανδιναβούς. Οπως είπε τον περασμένο Μάιο ο κ. Μανιάτης, για πρώτη φορά από τον φετινό Σεπτέμβριο τα ελληνικά πανεπιστήμια θα ξεκινήσουν τρία μεταπτυχιακά προγράμματα σε ζητήματα ερευνών και αξιοποίησης υδρογονανθράκων. Κοινό επίσης στοιχείο των δύο χωρών είναι ότι διαθέτουν από τους μεγαλύτερους στόλους δεξαμενόπλοιων στον κόσμο.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ
Εκεί όμως που δεν μοιάζουμε καθόλου με τους Νορβηγούς είναι στο θέμα με τις οικονομικές ζώνες, τις λεγόμενες ΑΟΖ. Εδώ και χρόνια το Οσλο έχει τακτοποιήσει το θέμα με τις γειτονικές του χώρες (Βρετανία, Δανία, Γερμανία), όταν εμείς δεν έχουμε ακόμη υπογράψει συμφωνίες με Αίγυπτο και Λιβύη, ενώ εκείνη με την Αλβανία ακυρώθηκε από το συνταγματικό δικαστήριο των Τιράνων. Οσο για την Ιταλία, βρισκόμαστε σε διαβουλεύσεις μαζί της προκειμένου η παλαιά συμφωνία του 1977 να μετατραπεί σε συμφωνία οριοθέτησης όλων των θαλάσσιων ζωνών.
Σχετικά με τις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν σε μια δεκαετία από σήμερα, μπορεί και να έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα 15-20 γεωτρύπανα. Σε κάθε γεωτρύπανο εκτιμάται ότι αντιστοιχούν 200-300 θέσεις εργασίας. Αλλες εκτιμήσεις είναι ακόμη πιο φιλόδοξες, και μιλούν για 107.000 άμεσες και 340.000 έμμεσες σε βάθος 25-30 ετών. Στη Νορβηγία, ο κλάδος του πετρελαίου απασχολεί ήδη πάνω από 200.000 άτομα (στοιχεία 2009).
Οι τέσσερις άξονες του νορβηγικού μοντέλου
1. Τα έσοδα από τη φορολόγηση των εταιρειών έρευνας και εκμετάλλευσης κατευθύνονται στο Κρατικό Συνταξιοδοτικό Ταμείο (Government Pesnion Fund)
2. Τα ευρήματα από τα κοιτάσματα έβαλαν τις βάσεις για να δημιουργηθεί μια ολόκληρη βιομηχανία (η Statoil, το Ινστιτούτο Oil Directorate) που ελέγχεται από το κράτος
3. Δημιουργήθηκαν πολλοί συναφείς κλάδοι: εταιρείες διαχείρισης λιμένων, εταιρείες που διεξάγουν σεισμικές έρευνες με πλοία, μηχανολογικές εταιρείες έρευνας και ανάπτυξης
4. Αναπτύχθηκε τεχνογνωσία για αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου χάρη στη διασύνδεση με Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά.
