ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΧΑΜΕΝΕΪ Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΩΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ ΣΤΙΣ ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ
Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ*
Μέχρι το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, οι ιρανικές προεδρικές εκλογές της 14ης Ιουνίου περνούσαν στα ψιλά του διεθνούς Τύπου. Μετά την αμφιλεγόμενη επανεκλογή του Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ στη σφοδρή αναμέτρηση του 2009, το «Πράσινο Κίνημα» της αντιπολίτευσης γνώρισε την καταστολή και οι δύο μεταρρυθμιστές υποψήφιοι, Μιρχοσεΐν Μουσαβί και Μεχντί Καρουμπί, συνεχίζουν να τελούν υπό κατ' οίκον περιορισμό. Δεδομένου ότι ούτε ο έντονα πολωτικός Αχμεντινετζάντ δύναται, βάσει του Συντάγματος, να διεκδικήσει και τρίτη συνεχή προεδρική θητεία, η πλειονότητα των διεθνών αναλυτών αντιμετώπιζε τις φετινές εκλογές ως ενδοοικογενειακή αναμέτρηση μεταξύ εκλεκτών του συντηρητικού θεοκρατικού κατεστημένου, υπό τον ανώτατο ηγέτη αγιατολάχ Χαμενεΐ.
Το σκηνικό πλήξης ανατινάχθηκε μεμιάς από την υποψηφιότητα που κατέθεσε στις «δώδεκα παρά πέντε», λίγες ώρες προτού εκπνεύσει η σχετική προθεσμία, ένας πολιτικός βαρέων βαρών, που αποτελεί κόκκινο πανί για την ηγετική μερίδα του συστήματος. Πρόκειται για τον Ακμπάρ Χασεμί Ραφσατζανί, την υποψηφιότητα του οποίου έσπευσε να αγκαλιάσει το σύνολο των μεταρρυθμιστών, συμπεριλαμβανομένων 46 συνεργατών του προκατόχου του Αχμεντινετζάντ, Μοχάμεντ Χαταμί, ο οποίος πέρασε στην Ιστορία ως «αγιατολάχ Γκορμπατσόφ» για τις μεταρρυθμιστικές, όσο και ατελέσφορες τάσεις του.
Η αλήθεια είναι ότι ο 78χρονος Ραφσατζανί δεν είναι ο καλύτερος ορισμός του «αντάρτη». Μέλος του ανώτατου ιερατείου, μεγαλοεπιχειρηματίας -πολλοί λένε ότι είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στο Ιράν- διετέλεσε δύο φορές πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας και επί οκτώ χρόνια πρόεδρος της Βουλής. Με δυο λόγια, αποτελεί σάρκα εκ της σαρκός του ιρανικού κατεστημένου. Ωστόσο, αυτός ο άνθρωπος δεν δίστασε να προσχωρήσει στο «Πράσινο Κίνημα» και να έρθει σε μετωπική ρήξη με τον Χαμενεΐ, το 2009, παρακινούμενος (και) από τη βαθιά του αντιπάθεια για τον Αχμεντινετζάντ, από τον οποίο είχε ηττηθεί εντελώς απροσδόκητα στις προεδρικές εκλογές του 2005. Έκτοτε το ιερατείο τού απαγόρευσε να προΐσταται στις καθιερωμένες προσευχές της Παρασκευής (κάτι σαν... καθαίρεση από το Πολιτικό Γραφείο), ενώ τα παιδιά του συνελήφθησαν και η μεγαλύτερη κόρη του πέρασε έξι μήνες στη φυλακή.
Τούτων δοθέντων, η υποψηφιότητα Ραφσατζανί μοιάζει με ανοιχτή πρόκληση εναντίον του Χαμενεΐ, φέρνοντάς τον σε πολύ δυσχερή θέση. Ο ανώτατος ηγέτης δύναται να εμποδίσει την επιστροφή του Ραφσατζανί στην προεδρία μέσω του απολύτως ελεγχόμενου Συμβουλίου Επίβλεψης, το οποίο καλείται να εγκρίνει τις υποψηφιότητες - στις προηγούμενες εκλογές, επί συνόλου 450 υποψηφιοτήτων, ενέκρινε μόλις... τέσσερις! Μια παρόμοια κίνηση, όμως, θα αποτελούσε βαρύτατο πλήγμα στο κύρος των εκλογών, πολύ περισσότερο που θα έχει στόχο όχι κάποιον «ακραίο» ριζοσπάστη, αλλά έναν ιστορικό ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας, τον ντε φάκτο αρχηγό των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων στον μακρύ πόλεμο με το Ιράκ.
Πάντως, τα όργανα άρχισαν κιόλας. Ο αδελφός του Χαμενεΐ έσπευσε να εμφανίσει τον Ραφσατζανί περίπου ως «λακέ του ιμπεριαλισμού», χαρακτηρίζοντας την υποψηφιότητά του «την καλύτερη επιλογή για την αμερικανική συνωμοσία» κατά του Ιράν. Λίγο πιο κομψή, αλλά στο ίδιο μήκος κύματος, ήταν η παρέμβαση του ίδιου του Χαμενεΐ, την περασμένη Τετάρτη. Ο ανώτατος ηγέτης κάλεσε τους ομοεθνείς του να εκλέξουν έναν «ευσεβή, επαναστάτη και αποφασιστικό πολιτικό», προειδοποιώντας ότι «οι εχθροί» του Ιράν «θα ήθελαν να δουν στην εξουσία έναν άνθρωπο ο οποίος θα σύρει τη χώρα στον δρόμο της εξάρτησης, της αδυναμίας και της οπισθοδρόμησης». Αμέσως μετά, περίπου 100 βουλευτές έκαναν αίτηση στο Συμβούλιο Επίβλεψης να ακυρώσει την υποψηφιότητα του Ραφσατζανί.
Η αλήθεια είναι ότι ο πρώην πρόεδρος υπήρξε διαχρονικά οπαδός της βελτίωσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ και ότι προώθησε, επί των ημερών του, φιλελεύθερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που του εξασφάλισαν σημαντική υποστήριξη από την ανώτερη τάξη και τα εύπορα μεσαία στρώματα, αλλά και έντονη μνησικακία από τα φτωχότερα. Σε κάθε περίπτωση, η υποψηφιότητά του υποχρέωσε τους συντηρητικούς να συμπτύξουν τις γραμμές τους, αναζητώντας έναν ισχυρό ανθυποψήφιο ο οποίος θα δώσει με αξιώσεις νίκης τη μάχη. Οι πληροφορίες του δυτικού Τύπου συγκλίνουν στην εκδοχή ότι τις περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει ο στενός συνεργάτης του Χαμενεΐ και επικεφαλής των Ιρανών διαπραγματευτών για το πυρηνικό πρόγραμμα, Σαέντ Τζαλιλί. Ίδωμεν...
*Δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή» της Κυριακής 19 Μαΐου 2013
