default-image

Η υποχρεωτική καταναγκαστική εργασία

Κρήτη
Η υποχρεωτική καταναγκαστική εργασία

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι γερμανοί για την επέκταση του αεροδρομίου του Καστελλίου και την κατασκευή των άλλων οχυρωματικών έργων ζητούσαν από τους κατοίκους αγγαρείες σε υποχρεωτική καταναγκαστική εργασία ανά δεκαπενθήμερο, τις Δεκαπενταμερίες……  

Κάτω Βιάννος - Ταξίδι στο Χρόνο

Πρόσωπα, ονόματα, αγαπημένοι άνθρωποι, ιστορίες που άκουγα από τον πατέρα μου, σοκάκια που παίζαμε, βρύσες που πηγαίναμε με τα λαήνια για το νερό του σπιτιού, γεύσεις και αρώματα που ξεφυτρώνουν μέσα στη μνήμη βλέποντας μία φωτογραφία, σου διηγούνται τόσες μικρές και μεγάλες στιγμές από τα παιδικά σου χρόνια, σταμάτησαν μπροστά μου μέσα από τα κείμενα του καθηγητή Γιώργου Κονδυλάκη που δημοσιεύτηκαν στην ''Ηχώ της Βιάννου'' και αφορούν στην κάτω Βιάννο, με τον τίτλο:

''Κάτω Βιάννος - Ταξίδι στο Χρόνο''.

Το οδοιπορικό του καθηγητή μέσα στο χρόνο και στην ιστορία ενός χωριού που ακόμα και σήμερα βασανίζεται, ακόμα και σήμερα μοναχικά πορεύεται, είναι μοναδικό, ''φωνάζει'' για τις ευθύνες μας και τις ευθύνες της πολιτείας απέναντί του.

Μέρος 9ο

Την επιλογή των πολιτών - εργατών την έκαναν από καταστάσεις των κατοίκων που κατάρτιζαν οι πρόεδροι των κοινοτήτων.

Έκαναν όλες τις δύσκολες χειρωνακτικές εργασίες στα νταμάρια, έργα οικοδομής, μεταφορές όπλων σε δύσβατες περιοχές κλπ.

Πολλοί από τους κατοίκους του χωριού, όπως ο δεκατριάχρονος τότε Ζαχαρίας Δουλγεράκης με τον μεγαλύτερο αδελφό του Στυλιανό, ο Ιωάννης Μανδαλάκης (Κλέαρχος), ο Ιωάννης Μανδαλάκης (Μπιλαγιό) και άλλοι πήγαν στο Καστέλλι και δούλεψαν είτε για δική τους αγγαρεία είτε στη θέση άλλων που τους πλήρωναν για ένα κομμάτι ψωμί.

Πολλοί εργάτες δραπέτευαν από τα καταναγκαστικά έργα των γερμανών και γυρνούσαν στο χωριό. Τότε οι γερμανοί ερχόταν απροειδοποίητα στο χωριό και έπαιρναν όποιους έβρισκαν για να τους αντικαταστήσουν. Σε μια τέτοια επίταξη δραπέτευσε ο Παπαδάκης Μύρων από το αυτοκίνητο των Γερμανών που με άλλους τον μετέφερε στο Καστέλλι με κίνδυνο να τον πυροβολήσουν. Εκτός από τους άνδρες οι γερμανοί ζητούσαν και γυναίκες για αγγαρείες.

Η Μανδαλάκη Χρυσή, η Δουλγεράκη - Βαβουρανάκη Φωτεινή, η Χρηστάκη Μαρία του Γεω. και άλλες γυναίκες του χωριού μεταφέρθηκαν κατ' επανάληψη στο Καστέλι. Η Μανδαλάκη Χρυσή δραπέτευσε μια φορά από το αυτοκίνητο των γερμανών.

Επίσης επιτάξεις μεταφορικών ζώων καθώς και αγροτικών προϊόντων, σφαγίων από τις στάνες και κοτών από τα κοτέτσια κατά την επιλογή τους, γινόταν πολλές φορές από τους κατακτητές.

Το μοναδικό ραδιόφωνο που υπήρχε στο χωριό, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, επί κατοχής, βρισκόταν στο σπίτι του Σταματουλάκη Γρηγορίου του Εμ. Άκουγαν τις ειδήσεις και μετά μέσω των κατοίκων - συνδέσμων ενημερωνόταν όλη η επαρχία.

Ο Μανδαλάκης Ιωάννης του Νικολάου αστυνομικός στο Καστέλι, απελευθέρωσε κατ' επανάληψη Έλληνες κρατούμενους των Γερμανών με κίνδυνο της ζωής του.

Άλλοι βγήκαν στο αντάρτικο στα Βιαννίτικα βουνά και έλαβαν μέρος σε σαμποτάζ κατά των κατακτητών. Άλλοι δε πλήρωσαν με το αίμα τους τον πόλεμο.

Αναφέρω τα ονόματα νεκρών που κατάφερα να συγκεντρώσω: Αγγουράκης Δημήτριος του Ιωάννου, στρατιώτης. Σκοτώθηκε στις 6-3- 1941 στην Αλβανία Αγγουράκης Ζαχαρίας του Αριστείδη, λοχίας. Σκοτώθηκε στις 31-5-1941 στο Ηράκλειο, στη μάχη της Κρήτης.

Βασιλικογιαννάκης Χαράλαμπος του Δημητρίου, στρατιώτης. Πέθανε στις 17-11-1940 στο Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου. Δουλγεράκης Ελευθέριος του Μιχαήλ, στρατιώτης. Σκοτώθηκε στις 13-2- 1941 στην Αλβανία. Μανδαλάκης Δημήτριος του Ιωάννη, δεκανέας. Πέθανε στις 26-3-1945 στο Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου. Μανδαλάκης Εμμανουήλ του Νικολάου. Σκοτώθηκε στο Γύθειο στις 11- Παπαδάκης Αριστείδης του Γεωργίου, ενωμοτάρχης. Σκοτώθηκε στις 6- 12-1944 στην Γέφυρα της Καλλιθέας.

Παπαδάκης Νικόλαος του Γεωργίου, στρατιώτης. Σκοτώθηκε στις 6-3- 1941 στην Αλβανία.

Από τους γερμανούς εκτελέσθηκαν στις φυλακές της Αγιάς Χανίων οι: Προνάκης Δημήτριος του Δράκου στις 27-7-1943. Προνάκης Ιωάννης του Δράκου στις 27-7-1943. Σταματουλάκης Εμμανουήλ του Γρηγορίου στις 3-9-1942.

Οι αδελφοί Προνάκης Δημήτριος και Ιωάννης (33 και 37 ετών αντίστοιχα) ήταν μυημένοι στην αντίσταση. Είχαν αυτοκίνητο και εκτελούσαν μεταφορές στη διαδρομή Ηράκλειο - Βιάννος τρείς φορές τη βδομάδα.

Πολλές φορές μετέφεραν και υλικά για τους αντάρτες τρόφιμα, όπλα και σχετικά έγγραφα κρυμμένα στο αυτοκίνητό τους. Σε μια έρευνα που τους έκαναν οι γερμανοί σε μπλόκο στο δρόμο μετά το Αφρατί προς την Έμπαρο στη θέση «Σωρός» βρήκαν τα έγγραφα και μια μπαταρία ραδιοφώνου (ήταν για το ραδιόφωνο του Σταματουλάκη), κρυμμένα κάτω από το κάθισμα του οδηγού και τους συνέλαβαν. Αφού τους ανάκριναν τους μετέφεραν στις φυλακές του Ηρακλείου. Αργότερα ειδοποιήθηκαν οι δικοί τους και παρέλαβαν τα προσωπικά τους είδη από την Ασφάλεια Ηρακλείου.

Πότε ακριβώς και πού τους σκότωσαν είναι άγνωστο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τους μετέφεραν στις φυλακές της Αγιάς Χανίων όπου εκεί τους βασάνισαν, τους παρέπεμψαν σε έκτακτο στρατοδικείο, τους καταδίκασαν σε θάνατο και τους εκτέλεσαν.

Κάποιοι άλλοι ότι τους σκότωσαν στις 27-7- 1943, στα Καμίνια Ηρακλείου σε αντίποινα δολιοφθοράς που έγινε τότε στο αεροδρόμιο Καστελλίου. Αυτή ήταν και η θέση του επίσημου κράτους σε απορριπτική αίτηση σύνταξης της συζύγου του Ιωάννη Προνάκη το 1955.

Ο Μιχαήλ Βερυκοκάκης τραυματίστηκε όταν συνελήφθη και στήθηκε για εκτέλεση από τους γερμανούς στις 14-9-1943 στα Αμιρά, όπου βρισκόταν για επίσκεψη στους γονείς του, στις γνωστές εκτελέσεις μετά τα γεγονότα της Σύμης.

Τραυματισμένος καταπλακώθηκε από τα πτώματα άλλων. Επειδή τον έπνιγε το αίμα των άλλων εκτελεσθέντων, για να μην πάθει ασφυξία, κάποια στιγμή που νόμιζε ότι έφυγαν οι γερμανοί, σηκώθηκε και άρχισε να τρέχει για να φύγει. Τον πήραν είδηση και τον γάζωσαν με τα πολυβόλα χτυπώντας τον ευτυχώς μόνο σε όλα τα άκρα του σώματος του. Γεμάτος αίματα έπεσε πιο κάτω.

Πήγαν και του έδωσαν και τη χαριστική βολή στο κεφάλι αλλά η σφαίρα τον χτύπησε επιφανειακά και δεν πέθανε . Την άλλη μέρα τον βρήκαν ζωντανό οι γυναίκες του χωριού και τον έκρυψαν σε ένα σταύλο. Άνοιξαν ένα λάκκο στην κοπριά των ζώων, τον τύλιξαν σε μια κουβέρτα και τον έθαψαν ώστε μόλις που μπορούσε να αναπνέει.

Μετά που έφυγαν οι γερμανοί τον μετέφεραν με ένα ζώο στην Κάτω Βιάννο, στο σπίτι του από τον αγροτικό δρόμο του Δάρτου. Από κει τον πήραν απεσταλμένοι του Ερυθρού Σταυρού και τον μετέφεραν στο Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου. Τελικά σώθηκε αλλά έμεινε ανάπηρος για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Πέθανε το 2006.

Πολλοί κάτοικοι ήταν στο στόχαστρο των γερμανών επειδή ήταν αριστεροί και κρυβόταν σε διάφορα σημεία: Ο Μερμβελλιωτάκης Κων/νος του Γεωρ. (Αβγιότης) κρυβόταν στον Καρβουνόλακο σε λαγούμι μέσα στη γη που σκέπαζε με αχινοπόδια.

Οι Παπαδάκης Μύρων του Νικ., Βαβουρανάκης Γεώργιος του Εμμαν., Βαβουρανάκης Ιωάννης του Εμμαν., Δουλγεράκης Ιωάννης του Εμμ. και Μανδαλάκης Γεώργιος στις σπηλιές ψηλά στον Πεδιανό.

Ο Παπαδάκης Ιωάννης (Ανεραηδής ) στην Κεφάλα μέσα σε κοιλότητα τοίχου την οποία έκτιζε μετά με πέτρες.

Ο Γρηγόριος Σταματουλάκης του Εμμ. Στο Μανίτσι, ο Ιωάννης Τζανάκης (Γιάγκος), ο Νικόλαος Αγγουράκης, ο Γρηγόριος Αγγουράκης του Κων. και ο Νικόλαος Μεραμβελλιωτάκης του Αντ. σε σπηλιές στο χωριό αλλά και στο Κέρατο.

Ο Γρηγόριος Αγγουράκης του Κων. κρυβόταν στον οντά του σπιτιού του στα άχυρα όταν ένα βράδυ τον έψαχναν οι γερμανοί. Πήγαν στον πρόεδρο του χωριού τον Βαβουρανάκη Χαρίλαο και τον διέταξαν να τους οδηγήσει στο σπίτι του αφού τους ενημέρωνε για τις πιθανές εξόδους διαφυγής του ώστε να τον συλλάβουν. Αυτός που ήξερε ότι κρυβόταν στον οντά, τους έκρυψε την έξοδο προς τα περιβόλια που υπήρχε. Πήγαν στο σπίτι του με τους γερμανούς και φώναξε δυνατά στην γυναίκα του ώστε να ξυπνήσει ο καταζητούμενος και να το σκάσει. Οι γερμανοί ανέβηκαν στον οντά και βρήκαν την κρυψώνα του Αγγουράκη, ακούμπησαν τα άχυρα που ήταν ακόμη ζεστά και κατάλαβαν ότι ο πρόεδρος τους έκρυψε την έξοδο διαφυγής. Άρχισαν τότε να τον χτυπούν και να τον ανακρίνουν. Από τα βασανιστήρια κλονίστηκε σοβαρά η υγεία του και αργότερα πέθανε.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News