Πολύ με παίδεψε η ανάγκη μου να γράψω δυο κουβέντες για το φόνο στις Μοίρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κώδικας δημοσιογραφικής δεοντολογίας επιβάλει πολύ λεπτούς χειρισμούς. Τον φονιά δεν τον λέμε φονιά μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεση. Αποφεύγουμε να βγάζουμε συμπεράσματα πριν το κάνει επίσημα η δικαιοσύνη. Και πολύ σωστά φυσικά επιβάλλεται να γίνεται έτσι, αλλιώς θα στήναμε λαϊκά δικαστήρια με κάθε αφορμή. Όχι πως δεν γίνεται συχνά πυκνά …….. Λεπτοί χειρισμοί, προσεκτική χρήση των λέξεων, δεν είμαστε δικαστές, δεν είμαστε δικηγόροι. Απλά ενημερώνουμε, δεν επηρεάζουμε, δεν φουντώνουμε το κοινό αίσθημα.
Ένας "εκρηκτικός" συνδυασμός
Μα μπορώ να σταθώ ατάραχη και αδρανής μπροστά σε όλα αυτά τα δεδομένα που βγήκαν στην επιφάνεια; Ένας άνθρωπος βυθισμένος στον εθισμό του, το αλκοόλ. Ένας άνδρας που ασκούσε σωματική βία στην οικογένεια του. Ένας ενήλικας που είχε στην κατοχή του παράνομα όπλο. Για σκεφτείτε… ένας άνθρωπος με βίαιη συμπεριφορά, εθισμένος στο αλκοόλ, με ένα όπλο στην κατοχή του. Εκρηκτικός συνδυασμός… Το αποτέλεσμα το είδαμε. Ένας νεκρός, που ουδεμία σχέση είχε με τον δράστη, μια τραυματισμένη που είδε τον άντρα της να πεθαίνει μπροστά στα μάτια της, 4 ανήλικα παιδιά που έχασαν κάθε ίχνος παιδικότητας και ανεμελιάς προσπαθώντας να αποφύγουν τις σφαίρες. Μια γυναίκα που ζούσε για χρόνια υπο καθεστώς βίας μέσα στο γάμο της. Πόσες πληγές ανοιχτές; Πώς να αλλάξεις αυτό που συνέβη; Δεν αλλάζει.
Βία - οπλοκατοχή - αλκοόλ... πόσο αδρανείς μένουμε;
Η ερώτηση είναι, τι πρέπει να κάνουμε για να σταματήσουν αυτά τα φαινόμενα βίας; Πολλές φορές αναρωτιέμαι αν είναι ουτοπικό το ερώτημα. Μήπως ο άνθρωπος από τη φύση του κουβαλά ένα θεριό μέσα του, που όταν οι συνθήκες είναι πρόσφορες, το θεριό μεγαλώνει και υπερισχύει κάθε λογικής και παιδείας; Ίσως. Από την άλλη όμως δεν μπορώ να δεχτώ ότι σε μια πολιτισμένη και ευνομούμενη κοινωνία, τέτοια φαινόμενα δεν αντιμετωπίζονται ακαριαία. Οφείλουμε να δούμε πως θα διαχειριστούμε το ζήτημα της οπλοκατοχής. Τα όπλα ξεφυτρώνουν στην Κρήτη σαν τα μανιτάρια. Και δεν είναι όπλα που μένουν φυλαγμένα σαν ενθύμια από τον παππού που πολέμησε τους Γερμανούς. Είναι σύγχρονα, ακριβά και δολοφονικά. Είναι όπλα και σκοτώνουν με την πρώτη ευκαιρία.
Οφείλουμε να δούμε πως θα διαχειριστούμε το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας. Πόσο ενημερώνουμε τον κόσμο. Πόσο έχουμε δομές που θα στηρίξουν τα θύματα και κυρίως δομές που θα βοηθήσουν τους θύτες να απωλέσουν τις βίαιες συμπεριφορές τους και κυρίως να απαλλαγούν από τα αγκάθια που τους οδηγούν σε αυτές τις συμπεριφορές. Γιατί είναι μαθηματικά βέβαιο ότι ακόμη και αν ένα θύμα γλιτώσει από τα χέρια ενός κακοποιητικού θύτη, αυτός θα βρει το επόμενο θύμα και θα επαναλάβει τη συμπεριφορά του στο επόμενο άτομο που θα είναι πρόσφορο και αδύναμο να αντιδράσει και να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Άρα εδώ πρέπει πια να μιλάμε με συνέπεια και σοβαρότητα για δομές που θα «αγκαλιάζουν» τους θύτες και θα τους βοηθούν να αλλάξουν ριζικά σαν προσωπικότητες.
Στη συνάρτηση αυτή πρέπει να υπολογίσουμε και τα παιδιά που είτε γίνονται παρατηρητές μιας κακοποιητικής συμπεριφοράς είτε θύματα. Και σε αυτά τα παιδιά οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι βαθιές και ουσιαστικές. Να φροντίζουμε να μην μένει κανένα υπόλειμμα στην ψυχή τους – αν αυτό γίνεται φυσικά. Στην πραγματικότητα είναι σχεδόν αδύνατο αλλά οφείλουμε να φροντίσουμε αυτά τα παιδιά ως θύματα, οφείλουμε να τους ενισχύσουμε μέσα τους και γύρω τους θετικά πρότυπα, για να μην μεταπηδήσουν στο ρόλο του θύτη. Οφείλουμε να δούμε πως θα διαχειριστούμε το σοβαρότατο ζήτημα της χρήσης, της κατάχρησης αλκοόλ και του εθισμού σε αυτό. Στο νησί μας το αλκοόλ ρέει σαν το νερό. Είναι σε κάθε σπίτι, συνοδεύει κάθε κοινωνική εκδήλωση, κάθε προσωπική στιγμή. Είναι νομιμοποιημένο στη συνείδηση μας και αρχίζει να μας απασχολεί μόνο όταν κάποιος γίνεται δυσλειτουργικός. Δυστυχώς όμως όταν ο χρήστης φτάσει να είναι δυσλειτουργικός έχει ήδη διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της αυτοκαταστροφικής του πορείας. Η επιστροφή μπορεί να γίνει αλλά με πολύ μεγαλύτερο κόπο.
Υπάρχουν τρόποι να πάμε παρακάτω;
Δεν μπορώ να αγνοήσω τις σοβαρότατες προσπάθειες που γίνονται όσον αφορά στην καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας και του αλκοολισμού. Υπάρχουν σύλλογοι που προσπαθούν και φέρνουν αποτελέσματα. Αλλά οι δυνάμεις τους φτάνουν μέχρι ένα σημείο. Δεν μπορούν να αποτελέσουν ομπρέλα για μεγάλο πληθυσμό. Εδώ έρχεται το περίφημο κράτος, η πολιτεία. Που αποφασίζει ποια είναι τα όρια της, τι πολίτες θέλει να έχει, ποια είναι η ηθική της και πως χαράζει την κοινωνική πολιτική της. Πως εκπαιδεύει τα παιδιά της, πως επανεκπαιδεύει τους ενήλικες της. Οι ρίζες των προβλημάτων που ανέφερα είναι πολύ βαθιές. Έχουμε όμως πλέον τα εργαλεία, τα επιστημονικά αν θέλετε εργαλεία, να γίνουν καίριες παρεμβάσεις και να σωθεί το από εδώ και πέρα. Πέρα όμως από την πολιτειακή διαχείριση, αν αναλάβουμε όλοι το μερίδιο της ευθύνης μας μπροστά σε αυτά τα φαινόμενα, ίσως να δούμε αλλαγές. Αν καταγγείλουμε σε πολύ πρώιμο στάδιο τα περιστατικά βίας που γνωρίζουμε, αν αποδοκιμάσουμε την υπερκατανάλωση αλκοόλ, αν δαιμονοποιήσουμε την οπλοκατοχή ίσως αρχίσει να αλλάζει η κατάσταση.
Αν καταφέρουμε να ξεφύγουμε από το πρότυπο της κακώς εννοούμενης μαγκιάς και αντρειάς που επιβάλει το καπετανιλίκι του πιοτού, του όπλου και της μπουνιάς, τότε ίσως αλλάξουν τα πράγματα. Όταν αποφασίσουμε να διαγράψουμε από το κοινωνικό – συλλογικό μας ασυνείδητο οτιδήποτε νομιμοποιεί τη βία, τα όπλα και το αλκοόλ, ναι τότε μπορούμε ουσιαστικά να περιμένουμε και να προσδοκούμε την αλλαγή.
