Το ήθος της επιχείρησης /του οργανισμού/του κράτους το συνθέτουν μικρές διαφορετικές έννοιες όπως η αξιοπιστία, η διαφάνεια, η αξιοκρατία, η πειθαρχία, η ευελιξία, το αίσθημα ευθύνης, η ποιότητα κ.α. αλλά και ο τρόπος με τον οποίο οι έννοιες αυτές υλοποιούνται.Θα μπορούσαμε λοιπόν να περιγράψουμε το ήθος του οργανισμού σαν ένα σύνολο κανόνων ευθύνης, ελέγχου, διαφάνειας, σύνεσης, συνεργασίας, συνέπειας και συνέχειας σε όλα τα επίπεδα από την κερδοφορία της και την ποιότητα των προϊόντων αι υπηρεσιών της αλλά και από το ήθος και τον επαγγελματισμό των Διευθυντικών στελεχών και των εργαζομένων σε αυτή γενικότερα.
Πριν από μερικά χρόνια η επιχειρηματική ηθική αφορούσε κυρίως τους μετόχους, το προσωπικό, τους πελάτες, τους προμηθευτές και την κοινότητα.
Τελευταία όμως τα πράγματα εξελίσσονται με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς, κυρίως ως συνέπεια της οικονομικής προόδου, της μεγαλύτερης ενημέρωσης του κοινού, της ενεργού συμμετοχής των πολιτών, των περιβαλλοντικών κινδύνων που διατρέχει ο πλανήτης μας και τέλος του επιταχυνόμενου ρυθμού τεχνολογικής προόδου.
Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω εξελίξεων πρώτον ο νομοθέτης δεν μπορεί πια να ανταποκριθεί η να προσαρμοσθεί στις μεταβολές της τεχνολογίας και της καθημερινής ζωής και δεύτερον η ίδια η κοινωνία πιο μορφωμένη – καλύτερα πληροφορημένη και με επίγνωση της ανεπάρκειας των Δημόσιων Αρχών – έχει γίνει πιο απαιτητική
Συνεπώς σήμερα το επιχειρηματικό ήθος πρέπει να βρίσκεται σε επίπεδα ανώτερα των καθαρά νομικών υποχρεώσεων και συγκεκριμένα στο επίπεδο των ολοένα αυξανόμενων απαιτήσεων της κοινωνίας, άρα να εκφράζεται με ελεύθερες επιλογές πολιτικής και πρωτοβουλιών της ίδιας της επιχείρησης.
Επιτρέψτε μου εδώ μερικούς προβληματισμούς όσον αφορά τα εμπόδια σε μια ευρέως διαδεδομένη κουλτούρα επιχειρηματικής ηθικής. Πιστεύω ότι τρεις είναι οι κατηγορίες προβλημάτων :
Α. Οι σύγχρονες ιδεολογίες στάθηκαν εμπόδιο στην άνθηση και επικράτηση του επιχειρηματικού ήθους. Επιδίωξη του κέρδους με καταπάτηση του κοινωνικού συμφέροντος δεν αποτελεί ηθική συμπεριφορά. Η μεγιστοποίηση του κέρδους με τη συρρίκνωση των θέσεων εργασίας είναι ένα μεγάλο ηθικό και κοινωνικό πρόβλημα της εποχής.
Β. Το σύστημα των προσωπικών αξιών διαβρώνεται με γοργό ρυθμό ενώ τα ατομικά και συλλογικά πρότυπα συμπεριφοράς σπανίζουν.
Γ. Το επιχειρηματικό ήθος επηρεάζει τον ανταγωνισμό και μειώνει την ανταγωνιστικότητα.
Θα ήθελα να επικεντρωθώ κυρίως στον τρίτο παράγοντα. Κατά το μέτρο που μια εταιρία επωμίζεται μεγαλύτερο κόστος για οποιοδήποτε λόγω- σε σύγκριση με τον ανταγωνισμό- η εταιρία αυτή θα χάνει έδαφος σιγά, σιγά ώσπου να αναγκασθεί να αλλάξει πολιτική, ή αλλιώς να υποκύψει.
Κατά συνέπεια, οι μηχανισμοί αγοράς αποθαρρύνουν αντί να ενθαρρύνουν το ήθος στην επιχειρηματική συμπεριφορά. Τα επιχειρηματικά διλήμματα από την καθημερινή ζωή είναι πολλά όπως για παράδειγμα η ενσυνείδητη αλλά δαπανηρή προστασία του περιβάλλοντος, κατ’επέκταση του νόμου που όμως δεν εφαρμόζεται και δεν επιβάλλεται και από τον ανταγωνισμό, π.χ. σε πόσα εργοστάσια υπάρχει βιολογικός καθαρισμός;
Άλλο παράδειγμα, η πώληση αγαθών από ένα μέρος του λιανεμπορίου σε τιμές κάτω του κόστους.
Πόσες επιχειρήσεις συμμορφώνονται με το νόμο περί υγιεινής και ασφάλειας εργαζομένων;
Η επιχειρηματική ηθική αφορά τόσο τα πρόσωπα, όσο και τους επιχειρηματικούς οργανισμούς αγγίζοντας κάθε μορφή δράσης και έκφρασής τους ως φυσική επιλογή και όχι απαραίτητα ως υποχρέωση που υπαγορεύεται από νομικούς κανόνες.
Τα τελευταία χρόνια πολλές εταιρίες έχουν ευαισθητοποιηθεί σε υψηλό επίπεδο και ελπίζω ότι αυτό θα γίνει ακόμα πιο δυναμικά.
Από την άλλη μεριά Η Εταιρική Κοινωνική Υπευθυνότητα (ΕΚΕ), είναι μια ιδέα όπου εταιρίες –δημόσιες και ιδιωτικές- αποφασίζουν να συμβάλουν εθελοντικά στην έμπρακτη βελτίωση της κοινωνίας (τον εργαζόμενο, τον καταναλωτή),και του περιβάλλοντος με δραστηριότητες, προϊόντα ή και υπηρεσίες που αυτές έχουν, προσδίδοντας αξία στην εταιρική τους ταυτότητα, ενδυναμώνοντας τη φήμη τους, ενω παράλληλα μειώνουν τις πιθανότητες δημιουργίας κρίσεων.
Σήμερα η παγκόσμια κρίση επιβάλει πιο γρήγορες κινήσεις στον χώρο της επιχειρηματικής ηθικής και της κοινωνικής ευθύνης.
Μέσα από τον καθορισμό συγκεκριμένων αρχών επιχειρηματικής συμπεριφοράς, προτύπων και κανόνων που μετασχηματίζουν το σύνολο της εταιρικής πολιτικής και λειτουργούν ως σημεία αναφοράς ή κώδικες.
Τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την εφαρμογή των αρχών της Επιχειρηματικής Ηθικής στο εργασιακό περιβάλλον είναι τα ακολουθα.
Οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης και κατανόησης με το σύνολο των κοινωνικών εταίρων
Ενίσχυση της πιστότητας των πελατών
Υποστήριξη και συναίνεση των υπαλλήλων και άλλων ομάδων κοινού προς την υλοποίηση της επιχειρηματικής στρατηγικής
Διατήρηση και ενίσχυση εταιρικής φήμης
Υποστήριξη της επιχείρησης σε συνθήκες κρίσης
Κατανόηση και ενίσχυση των θετικών μηνυμάτων από τους εκπροσώπους του Τύπου
Οι υπάλληλοι και οι συνεργάτες λειτουργούν ως ενισχυτές των θετικών μηνυμάτων της εταιρείας και ως πρεσβευτές της
Τα κρίσιμα βήματα για την εφαρμογή της Επιχειρηματικής Ηθικής στο εργασιακό και επιχειρηματικό περιβάλλον είναι
Ανάλυση περιβάλλοντος
Μελέτη και προσαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής ηθικής στην εταιρική κουλτούρα
Σύνδεση των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς με τις εταιρικές αξίες
Διάχυση, διάδοση, επεξήγηση, κατανόηση, αποδοχή και εφαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς
Μηχανισμός και διαδικασίες ελέγχου και βελτιστοποίησης της εφαρμογής των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς
Δέσμευση στην τήρηση των αρχών της Επιχειρηματικής Συμπεριφοράς
Για την ορθή επίτευξη των στόχων ¨το Ινστιτούτο Επιχειρηματικής Ηθικής στην Ελλάδα ,προχώρησε στην δημιουργία ενός πρωτοποριακού μοντέλου με το όνομα EBEN GR Responsible Management Excellence Model (RME), το οποίο αποτελείται από τα δύο ίσως πιο σημαντικά κομμάτια της σύγχρονης επιχειρηματικής ζωής και Αριστείας, την Εταιρική διακυβέρνηση και την Εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα.
Επίκεντρο του μοντέλου είναι ο Standard Corporate Code που αναφέρεται σε διεθνώς αποδεκτούς κανόνες ή αρχές και ο οποίος διαχέεται μέσω του Εταιρικού Κώδικα Ηθικής και του Εταιρικού Κώδικα Συμπεριφοράς.
Και οι δύο αυτοί κώδικες συνδυάζονται μέσω κατάλληλων συστημάτων με ένα σύνολο κανονισμών και διαύλων επικοινωνίας και αποτελούν τον θεμέλιο λίθο των ξεχωριστών πυλώνων εταιρικής διακυβέρνησης και εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
θα ήθελα εδώ να αναφερθώ στον κώδικα των επιχειρηματικών αρχών της εταιρίας ο οποίος περιλαμβάνει τα παρακάτω κεφάλαια, όπου και εξηγείται η θέση της εταιρίας στο καθένα από αυτά
Εταιρικές αξίες – συμπεριφορά στο προσωπικό και τους συνεργάτες.
Η εταιρίας διευθύνει τις επιχειρήσεις της με τιμιότητα, με ακεραιότητα και με σεβασμό προς το προσωπικό της και τους συνεργάτες της.
Συμμόρφωση με τη νομοθεσία.
Οι εταιρίες πρέπει να συμμορφώνονται με τους νόμους και τους κανονισμούς των χωρών στις οποίες λειτουργούν.
Εργαζόμενοι, το μοναδικό κριτήριο για την εξέλιξη αποτελεί η απόδοση του καθενός.
Οι εταιρίες πρέπει να προσλαμβάνουν, απασχολούν και προάγουν εργαζόμενους με μοναδικό κριτήριο τα προσόντα και τις ικανότητες που απαιτούνται για την εκτέλεση της εργασίας που τους ανατίθεται.
Η εταιρίας δεσμεύεται να παρέχει ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας σε όλους τους εργαζόμενους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η εταιρίας δεσμεύεται στη διατήρηση της καλής επικοινωνίας με τους εργαζομένους της και μέσω των πληροφοριών που προέρχονται από την εταιρία και μέσω των συμβουλευτικών διαδικασιών.
Σύγκρουση συμφερόντων
Η εταιρίας απαιτεί από τους εργαζομένους σε αυτήν να αποφεύγουν προσωπικές δραστηριότητες και οικονομικά ενδιαφέροντα που ενδέχεται να προκαλέσουν σύγκρουση με το αντικείμενο της εργασίας τους. Πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλισθεί ότι οι εργαζόμενοι θα έχουν τις κατάλληλες οδηγίες επί του προκειμένου.
Δημόσιες Δραστηριότητες
Η εταιρίας δεν υποστηρίζει πολιτικά κόμματα και δεν συνεισφέρει οικονομικούς πόρους σε ομάδες των οποίων οι δραστηριότητες εκτιμάται ότι προωθούν κομματικά συμφέροντα.
Οι εταιρίες εταιρίας ενθαρρύνονται να προωθούν και να υπεραμύνονται των εννόμων επιχειρησιακών συμφερόντων τους. Αυτό γίνεται είτε απευθείας, είτε με ερωτήσεις και συζητήσεις για συγκεκριμένες κυβερνητικές αποφάσεις ή ενέργειες μέσω αντιπροσωπευτικών οργάνων όπως π.χ. διαφόρων βιομηχανικών κλάδων κλπ.
Διασφάλιση Ποιότητας
Η εταιρίας δεσμεύεται να προμηθεύει προϊόντα τα οποία προσφέρουν σταθερά υψηλή ποιότητα και είναι ασφαλή για τη χρήση την οποία προορίζονται.
Η εταιρίας πιστεύει το σθεναρό αλλά θεμιτό ανταγωνισμό και υποστηρίζει την ανάπτυξη των κατάλληλων νόμων περί ανταγωνισμού. Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν οδηγίες για να διασφαλιστεί ότι εκτιμούν ορθά τους σχετικούς νόμους και δεν τους παραβαίνουν.
Αξιοπιστία των οικονομικών αναφορών
Τα λογιστικά αρχεία της εταιρίας όπως και τα υποστηρικτικά έγγραφα πρέπει να περιγράφουν και να αντικατοπτρίζουν ακριβώς τις συναλλαγές. Ουδέποτε θα ανοίγονται ούτε θα διατηρούνται λογαριασμοί κρυφοί ή μη καταγραμμένοι.
Η εταιρίας δεν δίνει ούτε λαμβάνει δώρα με σκοπό να διατηρήσει ή να ξεκινήσει δραστηριότητες ή να έχει οικονομικά οφέλη. Οι εργαζόμενοι στην Unilever πρέπει να γνωρίζουν ότι οποιαδήποτε απαίτηση ή προσφορά δωροδοκίας πρέπει να απορρίπτεται αυτόματα.
Αυτός ο κώδικας εφαρμόζεται στις εταιρίες Unilever σε όλο τον κόσμο. Όπου εταιρίες της εταιρίας συμμετέχουν σε κοινές επιχειρηματικές δραστηριότητες, η εφαρμογή αυτών των αρχών θα προωθείται ενεργά και αυτές θα επηρεάζουν σημαντικά την απόφαση να ξεκινήσει ή να συνεχίσει κάποια σχετική συνεργασία.
Τήρηση του κώδικα αρχών
Είναι ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρίας να διασφαλίσει ότι οι Αρχές που εμπεριέχονται σε αυτόν τον κώδικα κατανοούνται και ακολουθούνται από το Προσωπικό. Μια ανεξάρτητη Υπηρεσία Εσωτερικών Ελεγκτών βοηθά το Διοικητικό Συμβούλιο να παρακολουθεί την τήρηση του Κώδικα.
Σήμερα είναι μοναδική ευκαιρία ,το Ελληνικό κράτος να συνεργαστεί με τα Ινστιτούτα Επιχειρηματικής Ηθικής , Κοινωνικής Υπευθυνότητας και την Διαφάνεια ,τον Ελληνικό οργανισμό κατά της Διαφθοράς για την ανάπτυξη μιας πιο υγιούς κοινωνίας ,τουλάχιστον για το μέλλον.
Είναι κοινά αποδεκτό ότι ο κύριος σκοπός μιας επιχείρησης ΙΔΙΟΤΙΚΗΣ Η ΔΗΜΟΣΙΑΣ είναι να δημιουργεί αξία, να παράγει αγαθά και να προσφέρει υπηρεσίες που απαιτεί η κοινωνία, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ευημερία για όλους τους συμμετόχους και την κοινωνία...
Ίσως τώρα είναι το κέλευσμα του χρόνου να αναπτύξουμε και στον τόπο μας ουσιαστική συνείδηση των ηθικών επιχειρηματικών επιλογών και να τις προτάξουμε του γενικότερου επιχειρηματικού γίγνεσθαι.
Η επιχείρηση, η οποιαδήποτε επιχείρηση , οπουδήποτε και να βρίσκεται και ασχέτως μεγέθους η βιομηχανικού κλάδου, έχει πια γίνει ουσιαστικότατο μέρος του κοινωνικού ιστού .
Θα πρέπει να σας θυμίσω ότι σε κράτη που η επιχειρηματική ηθική είναι υψηλά έχουν και την πιο υγειά οικονομία στον κόσμο.
Επιβάλλεται λοιπόν να μελετήσουμε τη φιλοσοφία και την ηθική της και να την βοηθήσουμε.