Ως Επιχειρηματική Ηθική νοείται η εφαρμογή στην επιχειρηματική συμπεριφορά των γενικών αρχών περί ηθικής, με σκοπό τη δημιουργική εξισορρόπηση και σύνθεση προτύπων, συμπεριφορών και σχέσεων μεταξύ της επιχείρησης, των μετόχων, των εργαζομένων, του πολίτη, του πελάτη, του καταναλωτή και του γενικότερου κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο δραστηριοποιείται μια επιχείρηση ή ένας οργανισμός.
Γράφει ο Αντώνης Γκορτζής *
Το ήθος της επιχείρησης το συνθέτουν μικρές διαφορετικές έννοιες όπως η αξιοπιστία, η διαφάνεια, η αξιοκρατία, η πειθαρχία, η ευελιξία, το αίσθημα ευθύνης, η ποιότητα κ.α. αλλά και ο τρόπος με τον οποίο οι έννοιες αυτές υλοποιούνται.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να περιγράψουμε το ήθος μιας επιχείρησης σαν ένα σύνολο κανόνων ευθύνης, ελέγχου, διαφάνειας, σύνεσης, συνεργασίας, συνέπειας και συνέχειας σε όλα τα επίπεδα από την κερδοφορία της και την ποιότητα των προϊόντων αι υπηρεσιών της αλλά και από το ήθος και τον επαγγελματισμό των Διευθυντικών στελεχών και των εργαζομένων σε αυτή γενικότερα.
Συνεπώς σήμερα το επιχειρηματικό ήθος πρέπει να βρίσκεται σε επίπεδα ανώτερα των καθαρά νομικών υποχρεώσεων και συγκεκριμένα στο επίπεδο των ολοένα αυξανόμενων απαιτήσεων της κοινωνίας, άρα να εκφράζεται με ελεύθερες επιλογές πολιτικής και πρωτοβουλιών της ίδιας της επιχείρησης.
Τρεις είναι οι κατηγορίες προβλημάτων:
Α. Οι σύγχρονες ιδεολογίες στάθηκαν εμπόδιο στην άνθηση και επικράτηση του επιχειρηματικού ήθους. Επιδίωξη του κέρδους με καταπάτηση του κοινωνικού συμφέροντος δεν αποτελεί ηθική συμπεριφορά. Η μεγιστοποίηση του κέρδους με τη συρρίκνωση των θέσεων εργασίας είναι ένα μεγάλο ηθικό και κοινωνικό πρόβλημα της εποχής.
Β. Το σύστημα των προσωπικών αξιών διαβρώνεται με γοργό ρυθμό ενώ τα ατομικά και συλλογικά πρότυπα συμπεριφοράς σπανίζουν.
Γ. Το επιχειρηματικό ήθος επηρεάζει τον ανταγωνισμό και μειώνει την ανταγωνιστικότητα.
Τα τελευταία χρόνια πολλές εταιρίες έχουν ευαισθητοποιηθεί σε υψηλό επίπεδο και ελπίζω ότι αυτό θα γίνει ακόμα πιο δυναμικά.
Τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την εφαρμογή των αρχών της Επιχειρηματικής Ηθικής στο εργασιακό περιβάλλον είναι τα ακόλουθα:
- Οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης και κατανόησης με το σύνολο των κοινωνικών εταίρων
- Ενίσχυση της πιστότητας των πελατών
- Υποστήριξη και συναίνεση των υπαλλήλων και άλλων ομάδων κοινού προς την υλοποίηση της επιχειρηματικής στρατηγικής
- Διατήρηση και ενίσχυση εταιρικής φήμης
- Υποστήριξη της επιχείρησης σε συνθήκες κρίσης
- Κατανόηση και ενίσχυση των θετικών μηνυμάτων από τους εκπροσώπους του Τύπου
- Οι υπάλληλοι και οι συνεργάτες λειτουργούν ως ενισχυτές των θετικών μηνυμάτων της εταιρείας και ως πρεσβευτές της
Τα κρίσιμα βήματα για την εφαρμογή της Επιχειρηματικής Ηθικής στο εργασιακό και επιχειρηματικό περιβάλλον είναι:
- Ανάλυση περιβάλλοντος
- Μελέτη και προσαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής ηθικής στην εταιρική κουλτούρα
- Σύνδεση των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς με τις εταιρικές αξίες
- Διάχυση, διάδοση, επεξήγηση, κατανόηση, αποδοχή και εφαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς
- Μηχανισμός και διαδικασίες ελέγχου και βελτιστοποίησης της εφαρμογής των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς
- Δέσμευση στην τήρηση των αρχών της Επιχειρηματικής Συμπεριφοράς
Θεωρώ ότι η ευημερία δε διασφαλίζεται μόνο μέσα από ένα οικονομικό σύστημα αλλά και μέσω ηθικής συμπεριφοράς.
Καθώς το οικονομικό σύστημα απομακρύνεται από τους κανόνες της ηθικής, η κοινωνία χάνει τη σταθερότητά της.
Η πιο σημαντική απειλή εμφανίζεται με την εξαφάνιση των κοινωνικών αξιών από την καταναλωτική συνείδηση.
Για πολλά χρόνια, οι ηθικοί κανόνες είχαν χαθεί μέσα στην οικονομική ζωή, και αυτή η τάση συνεχίζεται έως και σήμερα.
Νομίζω ότι έφτασε η ώρα για αναθεώρηση της προσέγγισης του Marketing σε κανόνες που επηρεάζουνε από ηθικούς κανόνες και βασίζονται στο κοινωνικό Marketing.
Η σημασία της Επιχειρηματικής Ηθικής στην καθημερινότητα θα μπορούσε να αποτρέψει πολλά από τα σημερινά δεινά της κρίσης.
Σε αυτό το πλαίσιο διάφορα όργανα αλλά και οργανώσεις έχουν δημιουργηθεί ώστε να προωθήσουν την επιχειρηματική ηθική στην θεωρία αλλά και στην πράξη.
Το ΕΒΕΝ (ΕΥΡΟΠΑΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ) είναι ένα διακεκριμένο μη κερδοσκοπικό όργανο, που εκφράζει την Ευρωπαϊκή άποψη αλλά και την επιθυμία σχετικά με την επιχειρηματική ηθική.
Στην χώρα μας το όραμά μας είναι η διάχυση των ηθικών αξιών και μεθόδων σε όλο τον επιχειρηματικό κόσμο.
Το ΕΒΕΝ GR επιδιώκει να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο, μέσα στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι και όχι μόνο. Θα μπορούσε να συνοψιστεί στα ακόλουθα:
Προώθηση της επιχειρηματικής ηθικής και της εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας.
Την ανάπτυξη της εταιρικής διακυβέρνησης
Ανάπτυξη του εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου
Ανάπτυξη διαλόγου με άλλους φορείς (π.χ. Πανεπιστήμια)
Ανάπτυξη διαλόγου και ενημέρωση προσωπικού
Εκπαίδευση των ανωτέρω του προσωπικού
Κανονισμοί και κώδικες επιχειρηματικής ηθικής.
Από την άλλη μεριά το Ελληνικό Ινστιτούτο έχει δημιουργήσει πρωτοποριακό πρότυπο μοντέλο με σκοπό την τελειότητα της επιχειρηματικής ηθικής, αλλά και της βιώσιμης ηγεσίας της επιχείρησης, για το καλό του οργανισμού.
Το μοντέλο βασίζεται σε μια ομπρέλα που έχει βασικά δύο πυλώνες. Ο ένας είναι η εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα και ο άλλος η εταιρική διακυβέρνηση. Η πρωτοτυπία αυτή βασίζεται στην συνεργασία των δύο αυτών πυλώνων μαζί με τον καθολικό κώδικα ηθικής.
Αυτές οι επιχειρήσεις που δουλεύουν σε αυτό το μοντέλο αναπτύσσουν διαδικασίες και δραστηριότητες με σκοπό την καλύτερη βιωσιμότητα των, όπως και να είναι πιο ενεργά μέλη της κοινωνίας.
Αναπτύσσουν επίσης μια κουλτούρα που τους βοηθά να έχουν υψηλού επιπέδου προσωπικό.
Σε όλη αυτή την προσπάθεια το ΕΒΕΝ θα βοηθήσει προς την κατεύθυνση της υπευθυνότητας ,του ήθους και της καινοτομίας για μια καλλίτερη Ελλάδα.
* Ο Αντώνης Ε. Γκορτζής είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής και Πρόεδρος Ινστιτούτου Επαγγελματικού Προσανατολισμού
