Νομίζω έχουμε τεκμηριώσει ότι το εκλογικό σώμα, στην πλειοψηφία του, δεν το απασχολούν ζητήματα “ποιότητας της Δημοκρατίας”. Αυτό μπορεί να μοιάζει (και είναι εξαιρετικά) δυσάρεστο, αλλά επίσης είναι και αναμενόμενο: Αυτός που ζει στην ανέχεια δεν έχει την “πολυτέλεια” να σκέφτεται θεσμούς, διαδικασίες και πολιτεύματα. Τον απασχολεί πώς θα γεμίσει την κοιλιά του, πώς θα ταΐσει την οικογένειά του, πώς θα πληρώσει τους λογαριασμούς κάτω από τους οποίους έχει “θάψει” όχι μόνο τα όνειρά του (τα οποία έχουν πεθάνει προ πολλού), αλλά και την ίδια τη ζωή του.
Tου Γιώργου Ψαρουλάκη
Από την άλλη, ο “πολύ χορτάτος” επίσης δεν ασχολείται με τέτοιες... “λεπτομέρειες”. Τον απασχολεί να είναι συνεχώς χορτάτος, να μην εκπέσει σε αυτούς που βλέπει γύρω του να προσπαθούν πανικόβλητοι να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και να μην τα καταφέρνουν. Και δε δίνει μία για δημοκρατικές ελευθερίες, αρκεί να συνεχίσει να ρέει το παραδάκι.
Οι δύο αυτές κατηγορίες πολιτών, οι φτωχοί (ας τους πούμε... λούμπεν προλετάριους, για να θυμηθούμε και τη μαρξιστική ορολογία) και οι μικρομεσαίοι (αλλιώς και μικροαστοί) είναι ακριβώς οι τάξεις εκείνες από τις οποίες αντλεί δύναμη η ακροδεξιά και έχει... σηκώσει κεφάλι σε όλη την Ευρώπη.
Και στην Ελλάδα είναι ακριβώς αυτές οι δύο τάξεις που έδωσαν ισχυρά ποσοστά στη Χρυσή Αυγή. Ωστόσο, ταυτόχρονα, είναι εκείνες οι τάξεις, μαζί με τους φύσει και θέσει συντηρητικούς ως τάξη συνολικά, συνταξιούχους, που θεμελίωσαν και υλοποίησαν τους θριάμβους Μητσοτάκη το 2019 και πριν λίγες μέρες.
Ανησυχητικό; Όχι ακριβώς, βασικά... το αντίθετο. Παρότι τη Νέα Δημοκρατία δεν τη λες ακριβώς και “σύγχρονο κεντροδεξιό κόμμα”, δεν τη λες ούτε “ακροδεξιά”. Ναι, φιλοξενεί πολλούς ακροδεξιούς στις τάξεις της, αλλά αυτό δεν είναι... χθεσινή εξέλιξη. Από τη Μεταπολίτευση το σύνολο των “νοσταλγών της επταετίας” βρήκε καταφύγιο στη “λαϊκοδεξιά” Ν.Δ. Και εκεί μέσα... εξουδετερώθηκε και δεν αποτέλεσε ποτέ απειλή για το πολίτευμα. Ακόμη και η μερίδα της ακροδεξιάς που δεν προτιμούσε Ν.Δ., βολευόταν σε “ανώδυνες” λύσεις τύπου ΛΑΟΣ.
Έως ότου το “σοκ και δέος” που επέπεσε στην ελληνική κοινωνία όταν ήρθαν τα μνημόνια, “απελευθέρωσαν” αυτές τις δυνάμεις από τη Ν.Δ. (και το ΛΑΟΣ) και τις έστειλαν στην “αγκάλη” μιας συμμορίας νεοναζί, η οποία “μπρατσαρίστηκε” χοντρά από μεγάλα οικονομικά και μιντιακά συμφέροντα και προβλήθηκε δεόντως, ώστε να “απορροφήσει” τη δυσαρέσκεια. Προσωρινά, προφανώς, αυτό ήταν ξεκάθαρο εξαρχής: Δεν είχαμε φτάσει στο σημείο όπου το σύστημα θα χρησιμοποιήσει τους φασίστες ως μηχανισμό εξουσίας, ήταν απλώς... περίσπαση και μηχανισμός εκφοβισμού. Όπως στη Γαλλία, από τη στιγμή που ξεκίνησαν κι εκεί οι “μεταρρυθμίσεις”, επί Ολάντ, που η “απειλή” της Λεπέν χρησιμοποιείται για να βγαίνουν στην εξουσία οι “χρήσιμοι” τύπου Μακρόν, ώστε να περνούν ανώδυνα οι μεταρρυθμίσεις.
Δεν υπάρχει ισορροπία
Στην Ελλάδα, τις εποχές προ μνημονίων υπήρχε “ισορροπία”. Μία μεγάλη παράταξη, που έπιανε από το κέντρο έως την άκρα Δεξιά και μία άλλη μεγάλη παράταξη που έπιανε από το κέντρο έως τη “λάιτ” Αριστερά, εναλλασσόταν στην εξουσία και φρόντιζαν να υπάρχει συστημική ισορροπία, δίχως να διακυβεύεται η προοπτική της χώρας μέσα στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα.
Η εποχή των μνημονίων το ανέτρεψε αυτό, καθώς η κεντροαριστερή παράταξη “πρόδωσε” (φέρνοντας τα μνημόνια) τις τάξεις στις οποίες στηρίχτηκε για την παντοδυναμία της επί 30 συναπτά έτη. Και το “πλήρωσε”... τοις μετρητοίς, αφού εν μία νυκτί το ΠΑΣΟΚ κατακρημνίστηκε σε εκλογικά ποσοστά και πολιτική επιρροή.
Η φύση και η δημοκρατία απεχθάνονται το κενό και έτσι σύντομα γεννήθηκε ένα... νέο ΠΑΣΟΚ, εν μέρει και από τις “στάχτες” του παλιού. Ωστόσο το “ροζ” ΠΑΣΟΚ λειτούργησε ως τυπικό κόμμα της εποχής των μνημονίων, με “πολεμική” και αντιμνημονιακή ρητορική. Αλλά αυτή η εποχή... πέρασε. Όχι οι συνέπειες των μνημονίων, αυτές είναι μαζί μας και θα παραμείνουν εσαεί - η καλπάζουσα φτώχια, το άνοιγμα της “ψαλίδας” μεταξύ πλουσίων και φτωχών, οι συνεχείς αναδιανομές εισοδήματος από τα κάτω προς τα πάνω, η διάλυση του κοινωνικού ιστού για να κερδίζουν οι ολίγοι, όλα αυτά είναι η “κληρονομιά” των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων και... ήρθαν για να μείνουν. Όπως, άλλωστε, και σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Αλλά ήδη επί ΣΥΡΙΖΑ σήμανε το τέλος της μνημονιακής εποχής “εκτάκτου ανάγκης” και η επιστροφή στην κανονικότητα. Βεβαίως, πρακτικά ο ΣΥΡΙΖΑ πρόλαβε να κυβερνήσει μόλις μερικούς μήνες σε αυτήν την κανονικότητα και μετά παρέδωσε τη “σκυτάλη” στη Νέα Δημοκρατία. Η οποία, ως κόμμα με εμπειρία πολλών δεκαετιών στη διακυβέρνηση, ήξερε πολύ καλά πώς να χειριστεί την “κανονικότητα”.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάλι, δε γνώριζε πώς να αντιπολιτευτεί στην κανονικότητα. Και είναι ένας από τους λόγους που στις πρώτες ουσιαστικά εκλογές “κανονικότητας” τα ’κάνε μαντάρα. Βεβαίως, όχι τόσο σημαντικός όσο οι άλλοι λόγοι που αναλύσαμε την επομένη των εκλογών από το neakriti.gr, ωστόσο... μέτρησε. Αρκετά.
Η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της περασμένης Κυριακής άφησε τη χώρα δίχως ισχυρή αντιπολίτευση. Άφησε δύο κεντροαριστερά κόμματα “κολοβωμένα” και ανίσχυρα, για την ακρίβεια. Το ΠΑΣΟΚ που κέρδισε αρκετά, αλλά... όχι όσο περίμενε και ήθελε και όσο θα του επέτρεπε να είναι όντως ρυθμιστικός παράγοντας. Βεβαίως έχασε περισσότερο απ' όσο περίμεναν ο ΣΥΡΙΖΑ, οπότε... θεωρούν ότι έχουν την ευκαιρία, αν συνεχιστεί η φθορά του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα, να πλησιάζουν ακόμη περισσότερο σε ποσοστό και να θέσουν τις βάσεις για μελλοντικές... εξελίξεις.
Σε κάθε περίπτωση όμως, πολύ δύσκολα στη Βουλή που θα προκύψει από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου θα υπάρχει ισχυρή αντιπολίτευση. Θα υπάρχει μια πανίσχυρη, κυρίαρχη κυβέρνηση (ακόμη κι αν χάσει ελαφρά), αλλά... η αντιπολίτευση θα είναι εξαιρετικά αδύναμη.
Και αυτό, το είπαμε και σε προηγούμενο σημείωμα, είναι επικίνδυνο. Για όλους μας.
Πώς τη θέλετε τη... Δημοκρατία σας;
Μπορεί η συνεχιζόμενη φτωχοποίηση (και λουμπενοποίηση) των λαϊκών στρωμάτων και η ανάδειξη των μικροαστών στην πράξη απολιτίκ “κυρπαντελήδων”, ως κυρίαρχη πολιτική τάση της χώρας, να έχουν δημιουργήσει μια τεράστια μάζα ψηφοφόρων που απλώς δεν τη νοιάζει η ποιότητα της Δημοκρατίας στη χώρα, αλλά... υπάρχουμε κι εμείς που μας ενδιαφέρει. Και πολύ μάλιστα. Μπορεί πλέον να είμαστε μειοψηφία, αλλά μας νοιάζει το να ζούμε σε μια χώρα που δε θα είναι “τσιφλίκι” κανενός κόμματος, μια χώρα που δε θα είναι απλώς πεδίο δράσης των μεγαλοσυμφεροντούχων και πηγή πλουτισμού των μεγαλολαμογιών που κάνουν μπίζνες με την κυβέρνηση.
Βεβαίως, την ποιότητα της Δημοκρατίας ο πρώτος που την ορίζει είναι ο λαός της χώρας. Άμα ο λαός δεν ενδιαφέρεται... θα γίνουμε Τουρκία του Ερντογάν. Κατ' όνομα Δημοκρατία, δηλαδή.
Για να έχουμε καλή ποιότητα Δημοκρατίας, χρειαζόμαστε είτε πολύ ισχυρή ποσοτικά αντιπολίτευση, είτε ισχυρή αντιπολίτευση, που να βρίσκεται διαμετρικά αντίθετα στην κυβέρνηση. Με δεδομένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πολιτεύτηκε την τελευταία 4ετία χέρι-χέρι με τη Ν.Δ. στα περισσότερα θέματα, δεν μπορεί να είναι η ισχυρή αντιπολίτευση της δεύτερης περίπτωσης. Μπορεί να είναι της πρώτης αν ανακάμψει, αλλά... αυτό είναι δύσκολο. Πολύ. Και οι πιθανότητες, αν ανακάμψει, είναι ότι θα συνεχίσει στον ίδιο αδιέξοδο δρόμο της προσπάθειας να “μοιάσει” (ακόμη) περισσότερο στη Νέα Δημοκρατία. Βασικά το μόνο κόμμα που μπορεί να παίξει τον ρόλο της ισχυρής αντιπολίτευσης, που βρίσκεται στον αντίποδα της κυβέρνησης, είναι από τα κοινοβουλευτικά κόμματα το ΚΚΕ. Και μόνο αυτό. ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ βρίσκονται πολύ κοντά στη Ν.Δ. σε επίπεδο θέσεων, το αυτό και η Ελληνική Λύση παρά το... ιδιόρρυθμο (τουλάχιστον) “περιτύλιγμα” του κόμματος του Βελόπουλου. Το οποίο, πάντως, επιπρόσθετα έχει και ακραία νεοφιλελεύθερα στοιχεία στο πρόγραμμά της (όπως τον flat tax).
Σε κάθε περίπτωση, το εκλογικό σώμα έχει να κάνει μια επιλογή... περίεργη την 25η Ιουνίου. Και δύσκολη. Και πολλά διλήμματα, με “υπέρ” και “κατά”.
Να εμπιστευτεί τον ΣΥΡΙΖΑ αφού τον... κατακρήμνισε ένα μήνα πριν, ώστε να είναι “μεγάλη αντιπολίτευση”; Βεβαίως και πριν τις 21/5 “μεγάλη” ήταν. Αλλά ήταν... και “τζούφια”.
Να ενισχύσει κι άλλο το ΠΑΣΟΚ, ελπίζοντας σε... αναγέννηση του πνεύματος του Ανδρέα και “κατάληψη” του σώματος του Ανδρουλάκη απ' αυτό; Εδώ πάμε στα χωράφια της μεταφυσικής, οπότε... δεν.
Να ενισχύσει περισσότερο το ΚΚΕ, ελπίζοντας ότι θα τεθεί ανάχωμα στη νεοφιλελεύθερη επέλαση που αναμένεται με την ορμπανικά πανίσχυρη κυβέρνηση της Ν.Δ.; Αλλά, όπως έλεγε κι ο Χάρρυ Κλυνν, «ποιες εκλογές, Χάρη; Εμείς όλο χάνουμε στις εκλογές».
Να ψηφίσει τα “μικρά” κόμματα για να βάλει ένα ή δύο εξ αυτών στη Βουλή και να αφαιρέσει έδρες από την παντοδυναμία της κυβέρνησης; Δε θα υπάρχει κάποιος εναλλακτικός πόλος συσπείρωσης της αντιπολίτευσης τότε, απλώς... πολλές αντίθετες φωνές. Ναι, είναι δύσκολη η επιλογή των ψηφοφόρων. Αλλά γι' αυτό είναι και κρίσιμη.
Τα μικρά κόμματα - Οι “κασιδιάρηδες”... ξανάρχονται;
Όπως σημειώσαμε ακριβώς παραπάνω, ένα μικρό “ανάχωμα” στη διαφαινόμενη κοινοβουλευτική παντοδυναμία της Ν.Δ. θα ήταν να μπουν ίσως και δύο ακόμη κόμματα στη Βουλή, ξεπερνώντας το 3%.
Να πούμε, λοιπόν, και δυο κουβέντες για τα “μικρά κόμματα”, αυτά που έμειναν εκτός Βουλής για λίγες χιλιάδες ψήφους (ΝΙΚΗ, Πλεύση Ελευθερίας, μέχρι ενός σημείου και ΜέΡΑ25), αλλά και για ένα που δε συμμετείχε αλλά... προσπαθεί να συμμετάσχει.
Μιλάμε βεβαίως για το υπαρκτό ενδεχόμενο επιστροφής... από το παράθυρο του Κασιδιάρη και των ομοϊδεατών του, που είχεν εξωπεταχτεί... από την πόρτα. Αν ο Άρειος Πάγος δεχτεί την κάθοδό του και των “φίλων” του ως “μεμονωμένοι υποψήφιοι” υπό την ομπρέλα “Έλληνες”, κι εφόσον βεβαίως το κόμμα τού καταδικασμένου ναζί εγκληματία καταφέρει να κατεβάσει υποψήφιους σε μεγάλο αριθμό εκλογικών περιφερειών, μπορεί να έχουμε (δυσάρεστες) εκπλήξεις.
Η Δημοκρατία μας μπορεί να είναι θεσμικά... σαν ελβετικό τυρί, έτσι όπως λειτουργεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά... είναι Δημοκρατία. Οι ναζί δεν πιστεύουν σε καμία Δημοκρατία, είναι... ναζί.
Εκλογικά, σημειώσαμε ήδη χθες ότι η κάθοδος Κασιδιάρη μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες για τη Ν.Δ. και τις φιλοδοξίες της, καθώς τα exit polls φέρνουν το κόμμα του Κυριάκου Μητσοτάκη να έχει εισπράξει το 40% εκείνων που προεκλογικά δήλωναν ότι θα ψηφίσουν το κόμμα Κασιδιάρη.
Όσο για τους υπόλοιπους. Η επιτυχία του ΝΙΚΗ είναι αξιοπερίεργη, μια και αντλεί από ακριβώς την ίδια δεξαμενή με τον Βελόπουλο (τους θρησκευόμενους ελληνορθόδοξους με περισσότερο ή λιγότερο ακραία δεξιές θέσεις) και παρ’ όλα αυτά έμεινε εκτός Βουλής για λίγες χιλιάδες ψήφους. Δεν ξέρουμε αν η δυναμική του θα “ξεφουσκώσει” στις δεύτερες κάλπες ή αν έχουμε και δεύτερο κόμμα-καρμπόν της Ελληνικής Λύσης στη Βουλή. Και με την... ανιψιά του Παϊσίου.
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου φιλοδοξεί, 8 χρόνια μετά τις... θρυλικές μέρες που ήταν πρόεδρος της Βουλής, να εισέλθει ξανά με “όχημα” την Πλεύση Ελευθερίας. Έχει μια δυναμική, καταγράφεται, αλλά τα πάντα εξαρτώνται από το αν ανατραπεί ή όχι η αποσυσπείρωση των συριζαίων. Αν αρχίσουν να επανασυσπειρώνονται, μόνο στην ομάδα των “αριστερών εθνικιστών” μπορεί να ελπίζει για “δεξαμενή ψήφων”, οπότε... μάλλον δεν.
Το ΜέΡΑ25 δείχνει να πνέει τα λοίσθια. Το μήνυμα του Γιάνη Βαρουφάκη δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί στην Ελλάδα και ο ίδιος εμφατικά έδειξε ξανά και ξανά γιατί δεν είναι (και δεν πρόκειται να γίνει ποτέ) πολιτικός. Οπότε δε βλέπουμε καθόλου πιθανή ανάκαμψή του, πλέον.
Την ποιότητα της Δημοκρατίας ο πρώτος που την ορίζει είναι ο λαός της χώρας. Άμα ο λαός δεν ενδιαφέρεται... θα γίνουμε Τουρκία του Ερντογάν.
