Το ότι το πολιτικό σκηνικό περιπλέχθηκε σοβαρά τις τελευταίες βδομάδες, μετά την τραγωδία των Τεμπών, δε χρειάζεται και πολύ μυαλό για να το καταλάβει κανείς. Όσο κι αν προσπαθούν τα γκάλοπ να εξωραΐσουν την εικόνα - λ.χ. κατεβάζοντας... και το ποσοστό του δεύτερου κόμματος - η Νέα Δημοκρατία έφαγε γερό “τράκο” με την υπόθεση αυτή.
Προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο επικεφαλής του “επιτελικού κράτος”, δηλαδή ο επιτελάρχης, έχει προσωποποιήσει μεγάλο μερίδιο της ευθύνης που αποδίδουν μαζικά στην κυβέρνηση οι Έλληνες. Και οι προσπάθειες “ξεπλύματος” είναι αποτελεσματικές μόνο σε ακροατήρια τα οποία είναι έτσι κι αλλιώς έτοιμα (σαν από καιρό...) να συγχωρήσουν τον πρωθυπουργό κι απλώς ψάχνουν για δικαιολογία.
Σε αυτό το κλίμα λοιπόν το “όνειρο” της Ν.Δ. για νέα αυτοδυναμία “έχει πάει καλιά του” και πλέον το ζητούμενο δεν είναι αν θα είναι η Ν.Δ. αυτοδύναμη, αλλά αν θα κερδίσει τις εκλογές της απλής αναλογικής, που κατά πάσα πιθανότητα θα γίνουν στις 21 Μαΐου. Και σε δεύτερο χρόνο, το ζητούμενο είναι με ποιον θα σχηματίσει κυβέρνηση αν νικήσει ή τέλος πάντων ποιοι θα είναι οι δυνητικοί εταίροι σε ένα κυβερνητικό σχήμα, ανεξαρτήτως του ποιο θα είναι το πρώτο κόμμα.
Τον δημόσιο διάλογο περί της πιο “αναμενόμενης” και “φυσικής” συνεργασίας, αυτής δηλαδή μεταξύ της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, τον άνοιξε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, που... με παράπονο είπε στον Σταύρο Θεοδωράκη ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν... εδέησε να τον συναντήσει «για να γνωριστούν», αφήνοντας πάντως... ορθάνοιχτη την πόρτα για μετεκλογική συνεργασία των δύο κομμάτων.
Οι όροι του ΠΑΣΟΚ
Μετά από μια... ενδιαφέρουσα ανταλλαγή δηλώσεων και αιχμών που προκάλεσαν τα λεγόμενα του πρωθυπουργού, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ. αποφάσισε προχθές το βράδυ να “ανοίξει τα χαρτιά του”. Και κατάφερε να... μπερδέψει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, προκρίνοντας όρους και προϋποθέσεις που καθιστούν περίπου αδύνατο τον σχηματισμό κυβέρνησης, ιδιαίτερα από την εκλογή της απλής αναλογικής. Ας δούμε όμως τους όρους του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, που έχουν δημιουργήσει... θεματάκια.
Για καθαρά συμβολικούς λόγους (στην πραγματικότητα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη διαφορά) για να παίξει σωστά τον ρόλο της “πολύφερνης νύφης” και του “ρυθμιστή”, ένα 10% είναι το απολύτως ελάχιστο απαιτούμενο. Κατά προτίμηση κάτι κοντά στο (ή πάνω από) 12% είναι πολύ καλύτερο. Με ένα τέτοιο ποσοστό, ο Νίκος Ανδρουλάκης θα δικαιούται να πει ότι ο λαός τού έδωσε ρόλο ρυθμιστή και θα μπορέσει να “παίξει μπαλίτσα
Καταρχήν, η αποστροφή του Νίκου Ανδρουλάκη που έχει μπερδέψει τους πάντες είναι ότι έθεσε ως όρο για να μπει σε κυβέρνηση συνεργασίας να μην είναι πρωθυπουργός ούτε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ούτε ο Αλέξης Τσίπρας.
Σε πρώτη ανάγνωση αυτό φαίνεται να βγάζει off τη συντριπτική πλειοψηφία των μετεκλογικών σεναρίων συνεργασίας και κυρίως τα μόνα... σοβαρά. Δηλαδή εκείνα στα οποία ο επικεφαλής του πρώτου κόμματος αναλαμβάνει την πρωθυπουργία.
Όπως έχουμε επισημάνει πολλές φορές, ο Νίκος Ανδρουλάκης “καίγεται” να σχηματιστεί κυβέρνηση από τη Βουλή που θα προκύψει από την αναμέτρηση της απλής αναλογικής, για απολύτως ευνόητους λόγους (10 έως 12 παραπάνω βουλευτές νομίζω είναι ένας... πολύ καλός λόγος). Και αυτό δεν το έκρυψε στη συνέντευξή του: «Ο λαός θα ψηφίσει κι εγώ προσωπικά, με αίσθημα ευθύνης, θα αναλάβω τις πρωτοβουλίες που πρέπει για να έχουμε και σταθερότητα και προοπτική μόνο από την πρώτη Κυριακή. Η πρώτη Κυριακή είναι η ημερομηνία- “κλειδί” για να πετύχουμε όσα λέω. Εάν μας οδηγήσουν σε αστάθεια, τότε δυστυχώς θα αλλάξει το περιβάλλον των πολιτικών αποφάσεων».
Το τελευταίο αυτό κρατήστε το, θα το σχολιάσουμε αργότερα, όταν θα αναλύσουμε το τι ακριβώς σημαίνουν αυτά που είπε ο κ. Ανδρουλάκης.
Επίσης, ως απάντηση σε όσους μιλάνε για “Παπαδήμους”, ο Νίκος Ανδρουλάκης είπε: «Η άποψή μου είναι ότι δεν μπορεί να μην είναι πολιτικό πρόσωπο, όπως αυτά που διαβάζω και διαχέει κυρίως το Μέγαρο Μαξίμου για να ενοχοποιήσει και να φτιάξει σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Απαντώ σε αυτά τα σενάρια με έναν τρόπο: Πολιτικά πρόσωπα τα οποία θα μπορούν να εκφράσουν το φιλόδοξο αυτό προγραμματικό σχέδιο».
Επίσης είπε «όχι» στον Γιάνη Βαρουφάκη, λέγοντας ότι «πρόσωπα τα οποία έπαιζαν με τη δραχμή δε νομίζω ότι μπορούν να γίνουν κομμάτι ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου για τη χώρα».
Τι σημαίνουν αυτοί οι όροι
Ας αναλύσουμε λοιπόν τους όρους του προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Καταρχήν, το «ούτε Μητσοτάκης, ούτε Τσίπρας» μην το παίρνετε... τοις μετρητοίς. Λίγο παρακάτω είπε ότι, ανάλογα με το εκλογικό αποτέλεσμα, «θα αλλάξει το περιβάλλον των πολιτικών αποφάσεων». Κάτι που σημαίνει στην πολιτική διάλεκτο «εντάξει, εμείς λέμε αυτό τώρα, αλλά αναλόγως τι θα βγάλει η κάλπη μπορεί να κληθούμε να λάβουμε αποφάσεις που δε μας αρέσουν». Σε άλλο σημείο των δηλώσεών του, εκεί όπου αναφέρεται στα πρόσωπα που θα στελεχώσουν μια τέτοια κυβέρνηση, δεν υπάρχουν αποκλεισμοί, ούτε προϋποθέσεις. Απλώς το εξαιρετικά θολό και αναγνώσιμο... με κάθε δυνατό τρόπο, περί «να υπάρχει μία κυβέρνηση που θα δίνει πραγματική προοπτική στον ελληνικό λαό. Στην πολιτική χρειάζεται γενναιότητα, σεβασμός στους θεσμούς, τη Δικαιοσύνη και τον ελληνικό λαό».
Υπό όρους και ανάλογα με το αποτέλεσμα των εκλογών, αυτή η θολή και καθόλου συγκεκριμένη αναφορά χωρά... τους πάντες, συμπεριλαμβανομένων του Μητσοτάκη και του Τσίπρα, παρότι τους “απέκλεισε” από μελλοντικό κυβερνητικό σχήμα με τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ.
Για “τρικομματική”
Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να αναγνώσουμε και τη μη αποδοχή του κόμματος Βαρουφάκη σε συγκυβέρνηση που θα στηρίξει το ΠΑΣΟΚ - εφόσον υπάρχει σύγκλιση σε συγκεκριμένους προγραμματικούς στόχους και, εφόσον το ΠΑΣΟΚ πάρει τα υπουργεία που θέλει, το “αμφιλεγόμενο παρελθόν” του χαρισματικού οικονομολόγου δε θα αποτελέσει εμπόδιο. Κι αυτό το επισημαίνουμε, καθώς τα περισσότερα σενάρια που θέλουν κυβέρνηση “με προοδευτικό πρόσημο” (όπως τη λένε στον ΣΥΡΙΖΑ) δε βγαίνουν με τίποτε (αριθμητικά), δίχως και τα τρία κεντροαριστερά κόμματα, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και ΜέΡΑ25 δηλαδή. Εφόσον μπει και ο Βαρουφάκης στη Βουλή (σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις μπαίνει, αλλά προσωπικά δε δίνω ιδιαίτερη βάση στα ευρήματα των δημοσκοπήσεων ως “προβλέψεις” per se). Και υπάρχει ενδεχόμενο ακόμη και αυτά τα τρία να μην φτάσουν. Ιδιαίτερα αν ο ΣΥΡΙΖΑ βγει δεύτερο κόμμα - και ακόμη και αν σχηματίσουν κυβέρνηση, η έκφραση “κυβέρνηση των ηττημένων” θα παίζει νυχθημερόν από τα συστημικά μίντια.
Πόσο μπορεί να επιβάλλει όρους το ΠΑΣΟΚ
Με τα δημοσκοπικά δεδομένα (αλλά και την αίσθηση που έχουμε από την κοινωνία) να αποκλείει κυβέρνηση αυτοδυναμίας, όχι απλώς από την κάλπη της απλής αναλογικής, αλλά και από την... άλλη, την υπερ-ενισχυμένη και καλπονοθευτική, είναι προφανές ότι θα πάμε σε κυβέρνηση συνεργασίας. Τη σειρά των τριών πρώτων κομμάτων την ξέρουμε. Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ θα λάβουν τη “μερίδα του λέοντος” των ψήφων και το ΠΑΣΟΚ θα είναι τρίτο με πολύ μικρότερο ποσοστό.
Οπότε καταρχήν το θέμα είναι ποια ακριβώς θα είναι τα ποσοστά αυτών των κομμάτων. Και δευτερευόντως ποιος θα είναι πρώτος ή δεύτερος. Η τάση του ΠΑΣΟΚ που εμφανίζουν οι δημοσκοπήσεις δεν είναι η τάση που εμφάνιζε όταν είχε αναλάβει ο νέος πρόεδρος του κόμματος. Τότε οι δημοσκόποι έδιναν ενίσχυση στα ποσοστά, που είχαν ξεφύγει από τα “μίζερα” 7-9% της προηγούμενης εποχής και ξεπερνούσαν και το 12%. Αν αυτή η τάση συνεχιζόταν, θα μιλούσαμε με διαφορετικά δεδομένα, αλλά στην πραγματικότητα η τάση (αν υπήρξε κάποτε πραγματικά και όχι απλώς φαινομενικά) έχει ανατραπεί και το ΠΑΣΟΚ πάει προς τα ψηλά μονοψήφια. Και είναι αρκετά πιθανό εκεί να βρεθεί, κάπου κοντά στο 9%, λίγο πάνω ίσως. Βεβαίως το σκηνικό είναι ρευστό και οι ανατροπές είναι μια σοβαρή πιθανότητα, αλλά το ταβάνι του σημερινού ΠΑΣΟΚ είναι χαμηλότερο από τις προσδοκίες.
Για καθαρά συμβολικούς λόγους (στην πραγματικότητα δεν έχει κάποια ιδιαίτερη διαφορά) για να παίξει σωστά τον ρόλο της “πολύφερνης νύφης” και του “ρυθμιστή”, ένα 10% είναι το απολύτως ελάχιστο απαιτούμενο. Κατά προτίμηση κάτι κοντά στο (ή πάνω από) 12% είναι πολύ καλύτερο. Με ένα τέτοιο ποσοστό, ο Νίκος Ανδρουλάκης θα δικαιούται να πει ότι ο λαός τού έδωσε ρόλο ρυθμιστή και θα μπορέσει να παίξει... μπαλίτσα. Βέβαια, από το “να παίξει μπαλίτσα” μέχρι να επιβάλει κυβέρνηση... δικής του έμπνευσης και επιλογής, υπάρχει μια πολύ μεγάλη απόσταση και μάλιστα... αγεφύρωτη. Διότι κατά τα φαινόμενα έχει αυτή τη φιλοδοξία. Και την εκφράζει μάλιστα.
Ωστόσο, έχει και την αυτογνωσία για να κρίνει ότι, εφόσον δεν πετύχει αυτό το υψηλό ποσοστό... δε δικαιούται να έχει φιλοδοξίες: «Αν δεν έχουμε ισχυρό διψήφιο ποσοστό, ο ελληνικός λαός δε θα μας έχει δώσει την εντολή την οποία ζητώ για να πάμε σε αυτό το στάδιο. Ο λαός αποφασίζει. Δεν μπορεί να σου λέει ο λαός ότι δε σε θέλει στην κυβέρνηση και εσύ να προσπαθείς να μπεις με το στανιό», όπως είπε στην ίδια συνέντευξη.
