Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της Ελλάδας.
*Γράφει ο Νεκτάριος Ταβερναράκης.
Διαθέτει 10 Ερευνητικά Ινστιτούτα, περισσότερα από 1.500 μέλη, υπερσύγχρονες υποδομές, προσωπικό υψηλών δεξιοτήτων και εξειδίκευσης, και πολυάριθμες διεθνείς διακρίσεις, μεταξύ των οποίων 35 εξαιρετικά ανταγωνιστικές χρηματοδοτήσεις από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας - ERC (τα περισσότερα στην Ελλάδα) και 172 Βραβεία Αριστείας Marie Curie.
Το ΙΤΕ έχει καταγράψει σημαντικές ιδιαίτερα ανταγωνιστικές ερευνητικές, παραγωγικές και χρηματοδοτικές επιτυχίες, ενώ κατατάσσεται 1ο μεταξύ των Ερευνητικών Κέντρων της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την ερευνητική παραγωγή, την επιστημονική αριστεία, αλλά και τη διεκδίκηση ανταγωνιστικών χρηματοδοτήσεων. Τα Ερευνητικά Ινστιτούτα του, με παρουσία σε Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά, Πάτρα, Ιωάννινα και Αθήνα, δραστηριοποιούνται σε τομείς μεγάλου επιστημονικού, κοινωνικού και οικονομικού ενδιαφέροντος: Επιστήμη Λέιζερ και Φωτονική, Μικρο/Νανο-ηλεκτρονική, Προηγμένα Υλικά, Μοριακή Βιολογία και Γενετική, Γονιδιωματική, Βιοτεχνολογία, Ιατρική Ακριβείας, Βιολογία Συστημάτων, Πληροφορική, Βιοπληροφορική, Ρομποτική, Τηλεπικοινωνίες, Εφαρμοσμένα και Υπολογιστικά Μαθηματικά, Χημική Μηχανική, Κοινωνικές Επιστήμες, Ενέργεια, Περιβάλλον, Αστροφυσική και Αστρονομία. Το Ίδρυμα διαθέτει δομές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Βόλο, όπως οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ένας εκδοτικός οίκος υψηλής ποιότητας, το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης, μια θερμοκοιτίδα επιχειρηματικής δραστηριότητας και νεοφυών εταιρειών, καθώς και το Δίκτυο “ΠΡΑΞΗ”, μια υπηρεσία διαμεσολάβησης και μεταφοράς τεχνολογίας με σημαντική εμπειρία στη διασύνδεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων.
Είναι αξιοσημείωτο ότι σε λιγότερες από τέσσερις δεκαετίες, από την ίδρυσή του έως σήμερα, οι άνθρωποι του Ιδρύματος έχουν καταφέρει να κάνουν γνωστή τη χώρα μας στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και να το αναδείξουν στο κορυφαίο ερευνητικό Ίδρυμα στην Ελλάδα και σε ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη.
Διαχρονικά, προτεραιότητα του Ιδρύματος αποτελεί η αξιοποίηση της έρευνας προς όφελος της κοινωνίας, μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων. Προς την κατεύθυνση αυτή, το ΙΤΕ έχει δημιουργήσει ειδικές δομές, όπως το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης και το Δίκτυο Μεταφοράς Τεχνολογίας “ΠΡΑΞΗ”, προκειμένου να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και τα κατάλληλα εργαλεία που οδηγούν στην αξιοποίηση της έρευνας προς όφελος της κοινωνίας. Η πρωτοποριακή έρευνα και η τεχνογνωσία που παράγονται στο ΙΤΕ έχουν οδηγήσει στη δημιουργία περισσότερων από 45 εταιρειών τεχνοβλαστών (spin - offs) που αναπτύσσουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Παράλληλα, το ΙΤΕ έχει στο ενεργητικό του περισσότερα από 100 ενεργά διπλώματα ευρεσιτεχνίας, στα διάφορα ερευνητικά πεδία στα οποία δραστηριοποιείται.
Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που ευνοεί την έρευνα και την καινοτομία. Η στρατηγική μας για την επίτευξη του στόχου αυτού περιλαμβάνει τρεις κύριους πυλώνες. Ο πρώτος αφορά τη στοχευμένη επιστημονική έρευνα σε επιλεγμένους τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας για την Ελλάδα. Ο δεύτερος σχετίζεται με την εκπαίδευση και την προετοιμασία της επόμενης γενιάς των επιστημόνων σε στενή συνεργασία με πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας. Ο τρίτος με την αξιοποίηση του προϊόντος της έρευνας μέσα από την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομικής ανάπτυξης του τόπου. Ειδικά για ένα Ερευνητικό Κέντρο στην περιφέρεια της Ευρώπης, η διασφάλιση του περιβάλλοντος αυτού είναι θέμα επιβίωσης. Ουσιαστικά, όραμα του Ιδρύματος αποτελεί η καλλιέργεια ενός περιβάλλοντος που εμπνέει και ευνοεί τη μάθηση, την έρευνα και την καινοτομία ως πυλώνες βιώσιμης ανάπτυξης στην πορεία για το μέλλον.
Άμεση προτεραιότητα για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό του Ιδρύματος αποτελεί η προσέλκυση νέων ερευνητών. Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες το ΙΤΕ υποδέχτηκε στη μεγάλη οικογένειά του ένα νέο Ινστιτούτο, το «Ελληνικό Ινστιτούτο Γονιδιωματικής του Ανθρώπου», με έδρα την Αθήνα. Το νέο αυτό Ινστιτούτο, το μοναδικό στην Ελλάδα αποκλειστικά στον τομέα της γενετικής και γονιδιωματικής έρευνας, θα εξυπηρετήσει την ένταξη της Ελλάδας στο ραγδαία αναπτυσσόμενο επιστημονικό πεδίο αυτό, και θα υποστηρίξει το ελληνικό βιοϊατρικό οικοσύστημα, συνδυάζοντας τη γενετική και γονιδιωματική, με υπολογιστική και κλινική έρευνα. Αποστολή του Ινστιτούτου είναι η διεξαγωγή υψηλού επιπέδου ανταγωνιστικής έρευνας αιχμής στον τομέα της γενετικής ανθρώπου, στα πρότυπα κορυφαίων κέντρων του εξωτερικού, καθώς και η παροχή υπηρεσιών, αξιοποιώντας την ποικιλομορφία τοπικών γονιδιωματικών παραλλαγών και την ιστορία του ελληνικού πληθυσμού, με σκοπό τη βελτίωση της δημόσιας υγείας. Το νέο Ινστιτούτο θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης κορυφαίων επιστημόνων, πολλοί από τους οποίους διαπρέπουν στο εξωτερικό, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση του brain gain για την Ελλάδα.
Το ΙΤΕ και τα Ινστιτούτα του υλοποιούν, αναπτύσσουν και συμμετέχουν σε μια σειρά από δράσεις στον τομέα της Υγείας. Συγκεκριμένα, το Ίδρυμα συμμετέχει στις 4 εμβληματικές δράσεις του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας, συντονίζοντας μάλιστα το Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας για Νευροεκφυλιστικά Νοσήματα. Παράλληλα, στο ΙΤΕ εδρεύει το Εθνικό Κέντρο Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για την Άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Πρόκειται για δράσεις εθνικής εμβέλειας, που καλύπτουν το φάσμα ογκολογικών, καρδιαγγειακών, νευροεκφυλιστικών παθήσεων και του ιού SARS-CoV-2, με άμεσο κοινωνικό όφελος. Η τεχνογνωσία και οι υποδομές που δημιουργούνται στο πλαίσιο των δράσεων αυτών είναι πρωτοποριακές και πολύτιμες τόσο για την ελληνική όσο και για την παγκόσμια ερευνητική κοινότητα.
Με στόχο την ενδυνάμωση του συνόλου των δραστηριοτήτων του, το ΙΤΕ σχεδιάζει, επίσης, τη δημιουργία ενός Κόμβου Καινοτομίας (Innovation Hub), διεθνούς βεληνεκούς, που θα αποτελεί πυρήνα Επιστημονικής Δραστηριότητας και Εκπαίδευσης. Το πρωτοποριακό αυτό εγχείρημα θα ενισχύσει τα Ινστιτούτα και τις Δομές του Ιδρύματος, σε όλες τις περιφέρειες στις οποίες το ΙΤΕ έχει παρουσία. Η νέα αυτή χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης τελεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας. Σε συνδυασμό με πρόσφατη χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Κρήτης για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηριακών εγκαταστάσεων του ΙΤΕ και τη δημιουργία δύο φωτοβολταϊκών πάρκων, διασφαλίζει την ουσιαστική και δυναμική ανάπτυξη του Ιδρύματος για τα επόμενα χρόνια. Πρωταρχικό στόχο των αναπτυξιακών αυτών πρωτοβουλιών αποτελεί η συνέχιση της παροχής άρτια εξοπλισμένων και σύγχρονων εγκαταστάσεων και υποδομών προς τους ερευνητές του ΙΤΕ.
Συνεπώς, η αναπτυξιακή στρατηγική του Ιδρύματος βασίζεται στις αρχές της αριστείας, της αξιοκρατίας, της προστιθέμενης αξίας και της διαφοροποίησης. Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός του Ιδρύματος είναι μακροπρόθεσμος, πολυεπίπεδος και έχει ως γνώμονα το μόνο ασφαλές κριτήριο για τη διαμόρφωση διοικητικής πολιτικής, που δεν μπορεί να είναι άλλο από αυτό της υψηλής ποιότητας και της επιστημονικής αριστείας. Ουσιαστικά, το όραμά μας είναι να ενισχύσουμε το, μοναδικό για τα ελληνικά και σπάνιο για τα διεθνή δεδομένα, διεπιστημονικό περιβάλλον που έχει ήδη δημιουργήσει το Ίδρυμα, το οποίο ευνοεί τη μάθηση, την έρευνα και την καινοτομία, ως το γόνιμο έδαφος που θα στηρίξει την επόμενη γενιά των επιστημόνων και την περιφερειακή και εθνική ανάπτυξη και πρόοδο.
* Ο κ. Νεκτάριος Ταβερναράκης είναι πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, αντιπρόεδρος European Research Council (ERC), πρόεδρος European Institute of Innovation and Technology (ΕΙΤ). Το κείμενο αποτελεί την ομιλία του κ. Ταβερναράκη στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
