Αν παρακολουθήσει κανείς τις αναλύσεις των ειδικών διεθνώς για το τι συμβαίνει στον κόσμο μας, πιθανότατα θα διαπιστώσει μια αναλυτική αμηχανία ή τουλάχιστον την απουσία ενός κλειδιού που να ενοποιεί ερμηνευτικά τα γεγονότα.
*Του Μάκη Ανδρονόπουλου
Το αποτέλεσμα είναι να προκύπτει συνήθως σύγχυση και τα προβλήματα να εκπίπτουν στην κατηγορία του συμπτώματος. Έντονες εικόνες γεγονότων που ακολουθούνται αυτοστιγμεί από «καταιγίδες» σχολίων και δηλώσεων, διαμορφώνοντας έτσι εξαρχής μια στρεβλή «φωτογραφία», από την οποία λείπει το πραγματικό αίτιο.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Η πολυπλοκότητα του κόσμου μας είναι μια καλή πρώτη εξήγηση. Η διασύνδεση των γεγονότων επίσης, όπως άλλωστε και η ταχύτητα και το εύρος της πληροφόρησης μέσω της κοινωνικής δικτύωσης. Ζούμε, λοιπόν, στην εποχή της μεγάλης σύγχυσης, σ’ έναν περίπλοκο και προβληματικό κόσμο, όπου η ορθολογική ερμηνεία των καταστάσεων αποδεικνύεται δύσκολη και συχνά αδύνατη. Εκτός κι αν προσχωρήσει κανείς στις απλουστευτικές - αλλά όχι πάντα άστοχες - θεωρίες συνωμοσίας...
Το νέο σκάνδαλο με τις υποκλοπές της ΕΥΠ είναι έκφανση ενός νοσηρού συστήματος που συμπεριλαμβάνει το Μαξίμου. Το σύστημα παράγει ασθένειες, όχι μόνο τύπου COVID, αλλά και ψυχικές, νευρώσεις, κατάθλιψη και άλλα βαριά νοσήματα. Στην Ελλάδα το ζούμε καθημερινά. Είναι οφθαλμοφανές πως η εκρηκτική πύκνωση γυναικοκτονιών (30 περίπου από το 2021) είναι αποτέλεσμα κοινωνικών παραγόντων, όπως ο εγκλεισμός από την πανδημία, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία, τον ευτελισμό της Δικαιοσύνης, την απειλή πολέμου και πολλών άλλων εμφανών ή κρυφών αρνητικών παραγόντων, που έχουν τεντώσει σε επικίνδυνα επίπεδα τον κοινωνικό ιστό.
Τους αρνητικούς κοινωνικούς παράγοντες διαμορφώνει το σύστημα μέσω του κράτους και του χρηματοοικονομικού συστήματος, είτε με πολιτικές, είτε με παραλείψεις στρατηγικού χαρακτήρα (πρωταθλητισμός στους θανάτους από την πανδημία, σύστημα τιμολόγησης του ρεύματος κ.ά.). Το σύστημα είτε συνειδητά ή όχι παράγει βαριά ασθένεια, η οποία επηρεάζει την κοινωνία, τις οικογένειες, ακόμη και το ίδιο το πολιτικό προσωπικό.
Αυτά που συμβαίνουν στη διεθνή σκηνή δεν είναι μόνο αποτέλεσμα γεωπολιτικών υπολογισμών και στρατηγικών σχεδιασμών. Είναι και αποτέλεσμα των κακοδαιμονιών του συστήματος, που αναδεικνύει αδύναμα ή διαταραγμένα πρόσωπα ή πλεγματικούς ηγέτες. Η λογική, το διεθνές δίκαιο και ο νόμος υποχωρούν μπροστά στην παράνοια και την απληστία. Στις μέρες μας αυτά τα συμπτώματα έχουν προσλάβει τεράστιες διαστάσεις.
Έτσι, ο κοινωνικός μηδενισμός διαχέεται παντού. Οι φωτεινές εξαιρέσεις δεν επαρκούν για να προκαλέσουν ένα θετικό ρεύμα ελπίδας στην κοινωνία και ο πολιτικός λόγος ακούγεται όλο και πιο υποκριτικός. Οι πολίτες αισθάνονται ότι τους εμπαίζουν. Στις εκλογές το 50% των ψηφοφόρων απέχει. Αυτό είναι κρίσιμο ζήτημα δημοκρατίας. Ποιος θεσμός αξιολογεί την αποχή και την ερμηνεύει πολιτικά, συνταγματικά ακόμη; Κανείς, γιατί συνήθως η αποχή βολεύει το σύστημα, τουλάχιστον προσωρινά. Όπως άλλωστε και η σύγχυση που δυσκολεύει την κατανόηση των καταστάσεων. Οι πολίτες, όμως, έχουν αρχίσει να τα συνειδητοποιούν, αφού είναι αυτοί που πληρώνουν τις συνέπειες...
Η τρέχουσα ιστορία σε παγκόσμιο επίπεδο προέκυψε από πολυπαραγοντικές αιτίες (τεχνολογικές, οικονομικές, πολιτικές κ.ά.). Μετά από μία τριακονταετία ανάδυσης νέων δυνάμεων, το διεθνές σύστημα έχει εισέλθει σε φάση γεωπολιτικής και γεωοικονομικής αναδιάταξης, η οποία είναι η εξωτερική έκφραση βαθύτερων αλλαγών. Αυτές οι αλλαγές, που συντελούνται εντός των κοινωνιών, συσχετίζονται με τις ανισότητες, την υποκρισία των κυβερνώντων, την αναξιοπιστία της Δικαιοσύνης και τη διάβρωση κι αμφισβήτηση της ίδιας της δημοκρατίας, με όποια μορφή και αν αυτή εμφανίζεται.
Ήδη από την προ COVID εποχή οι οικονομικοί αναλυτές επισήμαιναν ότι η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας προσομοιάζει με εκείνες που οδήγησαν στους δύο παγκόσμιους πολέμους. Η πανδημία ήρθε να επιδεινώσει τα πράγματα και να αναδείξει ανομολόγητους ή κρυφούς ανταγωνισμούς, αλλά και εξαρτήσεις. Το νέο σκηνικό που αναδύθηκε ήταν εφιαλτικό, ιδίως για τις ΗΠΑ και ευρύτερα τις δυτικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν εξαρτήσει την αναπτυξιακή υπεροχή τους στην αφαίμαξη της υπεραξίας των άλλων, μέσω της πολιτικής επιβολής, των στρατιωτικών παρεμβάσεων και κυρίως μέσω του χρηματοοικονομικού συστήματος.
Η ραγδαία χειραφέτηση, τεχνολογική, παραγωγική, οικονομική και πολιτική των ανταγωνιστών της Δύσης, που συντελέστηκε στις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, έπιασαν στον ύπνο τις δυτικές άρχουσες ελίτ, που ζούσαν στη μακαριότητα της ευμάρειάς τους. Δεν υπολόγισαν μπροστά στα ιλιγγιώδη λογιστικά κέρδη της φούσκας της παγκοσμιοποίησης, τις κοινωνικές επιπτώσεις και τη λουμπενοποίηση των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων στη Δύση.
Κατά την πανδημία αντιλήφθηκαν, όμως, ότι έχει διαμορφωθεί - αν και δεν έχει ακόμη παγιωθεί - ένα διεθνές status που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην απώλεια όλων εκείνων των παραγόντων που συνετέλεσαν στην ευμάρεια της Δύσης. Γι’ αυτό και οι δυτικές άρχουσες ελίτ έντρομες αντιδρούν σπασμωδικά. Όλα τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν στον πόλεμο της Ουκρανίας (οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στο Κίεβο, απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια κ.λπ.) γύρισαν “μπούμερανγκ” και πλήγωσαν τις ήδη εξαντλημένες δυτικές κοινωνίες.
Σήμερα, η ραγδαία χειραφέτηση των “άλλων” έχει προσλάβει τη μορφή αντισυσπείρωσης, με ιδεολογικό-πολιτικό πρόσημο (κατά Πούτιν) την απεξάρτηση από τη δυτική οικονομική και πολιτική “αποικιοκρατία”. Αυτή προωθείται με όχημα τη στρατηγική της αποδολαριοποίησης και της συγκρότησης νέων συστημάτων διεθνών συναλλαγών, που δε θα ελέγχονται από τους Αμερικανούς. Έτσι, η πολυπολικότητα του διεθνούς συστήματος προσλαμβάνει σιγά-σιγά μορφή και ουσία (όροι συναλλαγών και εμπορίου).
Είναι ξεκάθαρο πως υπάρχει βαθιά κρίση ηγεσίας στο δυτικό μπλοκ. Οι ΗΠΑ παίρνουν αποφάσεις χωρίς συνεννόηση με τους συμμάχους τους, που εντέλει τους βλάπτουν και τους εκθέτουν σε κινδύνους. Η Ουάσινγκτον είναι διαιρεμένη, ενώ η αμερικανική κοινωνία βρίσκεται σε πολυδιάστατη κρίση. Στην Ευρώπη, πολιτική κρίση καταγράφεται στις περισσότερες χώρες. Οι κυβερνήσεις μαστίζονται από σκάνδαλα και ρέπουν προς τη χρήση αυταρχικών ή και παράνομων μεθόδων (έλεγχος των ΜΜΕ, παρακολουθήσεις, υποκλοπές, εκφοβισμοί, αποκλεισμοί, κ.ο.κ.).
Υπό αυτές τις συνθήκες, χωρίς λύσεις, μόνο με εμβαλωματικές πολιτικές, το βαθύ σύστημα αντιλαμβάνεται ότι οι βεβαιότητές του καταρρέουν. Το 1,5 τρισ. δολάρια που έχει χαθεί στις αγορές δεν αποτελεί μόνο μια βίαιη εξαέρωση της φούσκας, αλλά προκαλεί συνθήκες ντόμινο. Η μείωση της αξίας των μετοχών μεταφράζεται αυτόματα σε αδυναμία δανεισμού και με την ύφεση που έρχεται, σε πτώχευση. Ένας-δύο μεγάλοι να πέσουν, το ντόμινο θα πυροδοτήσει καταιγιστικές ανατροπές.
Αν σε αυτά προσθέσουμε την κρίση της τροφοδοτικής αλυσίδας, τον πόλεμο της ενέργειας, τον πληθωρισμό, τα χρέη, κρατικά και ιδιωτικά, και πολλά άλλα που αποκαλύπτουν το αδιέξοδο, είναι λογική η σκέψη πως οι κυνικοί και αδίστακτοι ηγέτες οδηγούν τις καταστάσεις προς τη “διέξοδο” του πολέμου. Το είδαμε στην Ουκρανία, το καταλάβαμε στην Ταϊβάν, το φοβόμαστε στην Ανατολική Μεσόγειο...
*Ο Μάκης Ανδρονόπουλος είναι δημοσιογράφος.
