Δημόσια έργα, εργολάβοι, Δήμοι, Περιφέρειες, Κράτος και κάπου ανάμεσα ο ταλαιπωρημένος πολίτης, που είτε είχε ξεκινήσει ένα έργο υποδομής σχεδόν μπροστά από το σπίτι του, είτε περίμενε ότι θα αρχίσει για να βελτιωθεί η ποιότητας ζωής και όμως «δεν κινείται φύλλο».
*Της Ειρήνης Ζαχαριαδάκη
Προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει τρόπο να προσεγγίσει το σπίτι του, αλλά πάντα του «κλείνει» τον δρόμο κάποιος φορτωτής, εκσκαφέας ή φορτηγό.
Αν ανήκει στους πιο άτυχους πολίτες, τότε μαθαίνει να ζει μόνιμα με ένα τεράστιο χαντάκι μπροστά από το πεζοδρόμιό του για μήνες ολόκληρους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εκτός του κινδύνου των πτώσεων ή των τραυματισμών, ελλοχεύει και ο κίνδυνος για την εμφάνιση τρωκτικών και ερπόντων εντόμων τύπου κατσαρίδας, η μικρότερη των οποίων φτάνει το μέγεθος... γάτας.
Αυτή είναι η Ελλάδα του 2022, δυστυχώς. Αυτό θα πει εκτέλεση δημοσίων έργων για τη βελτίωση της ποιότητας των πολιτών και την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας. Περισσότερο ευνομούμενη είναι η κοινωνία των τρωκτικών και των κατσαρίδων απ’ ό,τι ο ίδιος ο άνθρωπος.
Τα περισσότερα έργα το τελευταίο 8μηνο έχουν σταματήσει. Η μία παράταση διαδέχεται την άλλη. Οι εργολάβοι είναι εν αναμονή, αναμονή που οι ίδιοι προκάλεσαν τεχνηέντως και με τις ευλογίες του υπάρχοντος νομικού πλαισίου. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την εκτόξευση των τιμών των υλικών κατασκευής (σωλήνες, σκυροδέματα, σίδερα κ.λπ.), εξαιτίας της αλόγιστης και ανεξέλεγκτης αύξησης της τιμής του βαρελιού πετρελαίου. Και μην ξεγελιέστε με την ανεπαίσθητη μείωση της τιμής του “μαύρου χρυσού” το τελευταίο διάστημα, αυτό έγινε σκόπιμα, προκειμένου να αποτραπεί μια υποβόσκουσα δυναμική της ανισορροπίας μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης πετρελαίου. Με την έλλειψη διυλιστηρίων και την πολεμική μηχανή του Πούτιν, όπου μειώνονται οι εξαγωγές από τη Ρωσία, είναι ηλίου φαεινότερο ότι οι υψηλές τιμές του πετρελαίου ήρθαν για να μείνουν για πολλούς μήνες ακόμα.
Αυτός είναι ο 1ος λόγος που οδηγεί τα δημόσια έργα σε παύση εργασιών. Ο 2ος, και βάσει της πολυετούς εμπειρίας μου ως επιβλέπουσα μηχανικός, και ο πιο σημαντικός, είναι οι «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές» κατά τον Ν. 4412/2016 (ΦΕΚ Α' 147/08-08-2016) και τον Ν. 4782/2021 (ΦΕΚ Α 36/9.3.2021) που προσφέρουν οι εργολάβοι, κάτι το οποίο γίνεται από το 2000 και μετά, και οδηγεί πολλές φορές σε κακοτεχνίες ή και σε μη ολοκλήρωση των έργων. Η ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά σημαίνει ότι ο εργολάβος ζητάει τα λιγότερα χρήματα που θα μπορούσε να λάβει για να κατασκευάσει κάποιο δημόσιο έργο, αλλιώς αυτό λέγεται ότι η προσφερόμενη έκπτωσή του επί τοις εκατό είναι πολύ μεγάλη, ενδεχομένως της τάξης του 55% και πάνω επί των τιμών του προϋπολογισμού του έργου.
Αφενός, λοιπόν, ο εργολάβος αναγκάζεται να προσφέρει μεγάλη έκπτωση επί του προϋπολογισμού του έργου για να καταφέρει να επικρατήσει των άλλων και να του κατοχυρωθεί το έργο, και από την άλλη οι αυξήσεις των τιμών τον οδηγούν σε μεγάλο οικονομικό αδιέξοδο και είτε ζητάει παύση εργασιών, είτε προσφεύγει σε συνεννόηση με άλλους στη χρήση των προδικαστικών προσφυγών (ενστάσεων), οι οποίες είναι ένα πολύ ωραίο τέχνασμα για να καθυστερήσει η υπογραφή της σύμβασης κατασκευής του έργου, μήπως ενδεχομένως ομαλοποιηθεί η κατάσταση με τις αυξήσεις στις τιμές στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Δυστυχώς, διανύουμε ένα πολύ μεγάλο και δύσκολο διάστημα για τον τεχνικό κλάδο στο κομμάτι εκείνο που ονομάζεται δημόσια έργα. Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο “κλείνει” το μάτι στους εργολάβους, αφήνοντάς τους πολλά περιθώρια για ελιγμούς, ενώ παράλληλα δεν έχουν προβλεφθεί τόσο αυστηροί και αμείλικτοι κανόνες για τις αναθέτουσες Αρχές (Δημόσιο), ικανούς για να μπορεί να ελέγξει τον εργολάβο και να επεμβαίνει σε κάθε αθέτηση των όρων του συμβατικού και του φυσικού αντικειμένου του έργου. Η δυσκολία αντίδρασης των ελεγκτικών οργάνων του Κράτους, λόγω του νομικού πλαισίου, οδηγεί σε ακραίες δράσεις των κατασκευαστών, με αποτέλεσμα να κάνουν τη ζωή του πολίτη από δύσκολη, δυσκολότερη.
Γι’ αυτό το χαντάκι στην άκρη του δρόμου θα συνεχίσει να υπάρχει, γι’ αυτό οι κυβόλιθοι στην περιοχή της Πύλης Ιησού στο Ηράκλειο θα ξηλωθούν, έπειτα από πολλά ατυχήματα που προκάλεσαν, γι’ αυτό τα ρολόγια του νέου δικτύου ύδρευσης της ΔΕΥΑΗ θα παραμείνουν ασύνδετα και ανενεργά, παρόλο που οι εργασίες έχουν ολοκληρωθεί, και γι’ αυτό θα ασφαλτοστρώνεται ή θα τσιμεντοστρώνεται ένας δρόμος και την επόμενη μέρα θα εμφανίζονται λακκούβες σε όλο το μήκος του.
Ίσως θα πρέπει να κατανοήσουν οι ιθύνοντες ότι, αν θέλαμε να οδηγούμε πάνω σε ένα δρόμο γεμάτο εκπλήξεις, θα μπορούσαμε να επισκεφτούμε το πλησιέστερο λούνα-παρκ και να πάμε μία βόλτα με τα συγκρουόμενα οχήματα, να το ευχαριστηθούμε κιόλας. Αν θέλαμε να ζήσουμε σε μία χώρα όπου αδυνατούμε να βρούμε πάρκινγκ ή να προσεγγίσουμε την είσοδο του σπιτιού μας λόγω πολυετούς κατασκευής έργων, τότε θα μπορούσαμε να ζήσουμε στην Μποτσουάνα ή σε κάποια άλλη τριτοκοσμική χώρα με λιγότερους ή καθόλου φόρους, για να μην παραπονιόμαστε τουλάχιστον.
Ή ίσως να εμπεδώσουμε εμείς οι ίδιοι το μέγεθος του προβλήματος και όχι μόνο στον τεχνικό κλάδο, και να γίνουμε σοφότεροι. Δε γίνεται να αποδεχόμαστε ό,τι μας λένε απριόρι. Έχουμε κι εμείς δικαιώματα και πολλούς τρόπους διεκδίκησης του δίκιου μας.
Στην περίπτωση, πάντως, που προκληθεί ατύχημα στο όχημά μας ή στην περιουσία μας ή σε εμάς τους ίδιους και αυτό οφείλεται σε κακοτεχνία δημοσίου έργου ή σε μη ολοκλήρωσή του, έχουμε δικαίωμα να αιτηθούμε αποζημίωση από τον φορέα του Δημοσίου που είναι αρμόδιος για την κατασκευή του.
* Η Ειρήνη Ζαχαριαδάκη είναι αρχιτέκτονας μηχανικός, MSc, MBA, προϊσταμένη Τμήματος Κτηριακών Έργων/Συντήρησης Σχολικών Κτηρίων Δήμου Μαλεβιζίου.
Φωτογραφία αρχείου Pexels
