Η επίσκεψη της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών σε Αθήνα και Άγκυρα, καθώς και η συνάντηση που είχε ο Δένδιας με τη Γαλλίδα ομόλογό του στο Παρίσι διαφημίστηκαν από την κυβέρνηση, τα συστημικά ελληνικά ΜΜΕ (και την Ελληνική Υπηρεσία της Deuche Velle) ως αποδείξεις ότι ο γαλλογερμανικός άξονας τάχθηκε κατά της Τουρκίας και υπέρ της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τουλάχιστον το θέμα της κυριαρχίας των νησιών του Αιγαίου.
*Του Γιώργου Αϋφαντή
Πρόκειται για επικοινωνιακή κορώνα, χωρίς σοβαρό αντίκρισμα. Οι βόλτες του γεωτρύπανου “Αμπντουλχαμίτ” άρχισαν! Βαίνουμε, συνεπώς, προς την κλιμάκωση της έντασης των τουρκικών διεκδικήσεων εφ’ όλης της ύλης, ήτοι ΑΟΖ, χωρικά ύδατα και εθνικός εναέριος χώρος, αποστρατιωτικοποίηση νησιών και συναφώς αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους. Και τότε, όλοι μας θα δούμε τι θα πράξει και τι όχι ο γαλλογερμανικός άξονας.
Στο μεταξύ, ας δούμε τι πράγματι είπαν αλλά κυρίως τι, σκοπίμως, δεν είπαν οι Μπέρμποκ και Κολονά στον ομόλογό τους Δένδια: Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε ονομαστικά σε ένα - φαινομενικά τυχαίο - δείγμα νησιών (Λέσβος, Ρόδος, Σάμος, Κως), προκειμένου να τονίσει ότι η Γερμανία θεωρεί πως η κυριαρχία της Ελλάδος επ’ αυτών (και ως εικός επί κάποιων άλλων που παρέλειψε) δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.
Δεν πρέπει, ωστόσο, να διαφύγει της προσοχής των Ελλήνων ότι κανένα από τα αναφερθέντα νησιά δεν έτυχε να είναι από εκείνα τα οποία οι Τούρκοι θεωρούσαν “γκρίζες ζώνες” και τώρα πλέον τα θεωρούν τουρκικά! Ο λόγος για τα Μικρονήσια που είτε δεν αναφέρονται ονομαστικά στη Συνθήκη της Λωζάννης (π.χ. Οινούσσες και Φούρνοι) είτε κείνται εγγύτατα των τουρκικών ακτών (Καστελόριζο). Άρα αφήνεται χώρος για τουρκική διεκδίκηση!
Αντίθετα, λοιπόν, με ό,τι διαφημίζεται, η επιλεκτική αναφορά της Μπέρμποκ σε συγκεκριμένα νησιά στο Αιγαίο (την ελληνική κυριαρχία των οποίων καθομολογεί το Βερολίνο) υποδόρια αφήνει ανέγγιχτη την τουρκική αναθεωρητική ανάγνωση του καθεστώτος που θεσπίζουν οι Συνθήκες Λωζάννης, Μοντρέ και Παρισίων. Ακριβώς για τον παραπάνω λόγο, η Γερμανίδα υπουργός δεν είπε τίποτα για το δικαίωμα της Ελλάδας να ασκεί πλήρη, ουσιαστική (κι όχι μόνον υψηλώ ονόματι) κυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου, εξοπλίζοντας αυτά, παρά τις σχετικές διατάξεις των Συνθηκών Λωζάννης και Παρισίων. Συναφώς, δε δέχτηκε ότι υφίσταται απειλή επ’ αυτών και δη από την Τουρκία. Αντίθετα, τόσο πριν έλθει στην Αθήνα όσο και ενώπιον του Τσαβούσογλου ζήτησε την αποφυγή της έντασης και κλιμάκωσης, συνιστώντας συνομιλίες. Κατ’ ουσίαν, λοιπόν, μας κάλεσε να συζητήσουμε επί των τουρκικών απαιτήσεων.
Σε όσους θεωρήσουν μικρόψυχη την παραπάνω ανάλυση, επισημαίνω ότι για επαγγελματίες διπλωμάτες η προετοιμασία των υπουργικών επισκέψεων είναι εξαντλητική: τα πάντα (λόγια, σιωπές, κινήσεις) διαπραγματεύονται και χορογραφούνται. Υπάρχει, βέβαια, και η σχολή της μη προετοιμασίας επισκέψεων ανωτάτων ξένων ηγετών, με οδυνηρότερο παράδειγμα την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017.
Πρόκειται για την αντίληψη ότι η πολιτική διάνοια του υπουργού ή του πρωθυπουργού θα αποτρέψει εξελίξεις τύπου “μπάτε σκύλοι αλέστε”. Όμως, στην περίπτωση της Μπέρμποκ γνωρίζω ότι επικράτησε η σχολή (και κοινή λογική) της άκρας επιμέλειας. Συνεπώς, η ελληνική πλευρά όφειλε να προτείνει, αντί της όποιας δειγματοληπτικής αναφοράς σε νησιά, τη σχετική λακωνική διατύπωση της Συνθήκης της Λωζάννης που καθορίζει ελληνική κυριαρχία για όσα νησιά ευρίσκονται μακρύτερα των τριών ναυτικών μιλίων από τις μικρασιατικές ακτές (με ρητή εξαίρεση Ίμβρου, Τενέδου και Μοσχονησίων). Εικάζω ότι αυτήν τη διατύπωση την προτείναμε, αλλά η γερμανική πλευρά την απέρριψε. Και τούτο είναι άκρως δυσοίωνο για όσα μας αναμένουν εκ Βερολίνου προσεχώς!
Η (με πολλά “σιρόπια”) απάντηση της Μπέρμποκ στην αναφορά Δένδια για την εκκρεμότητα των πολεμικών επανορθώσεων ήταν ότι η συμφιλίωση Ελλήνων και Γερμανών (και η συγχώρεση των πρώτων για όσα απαράγραπτα εγκλήματα πολέμου διέπραξε η Γερμανία σε βάρος τους στην περίοδο 1941-44) δεν μπορεί να εξαρτάται από μια νομική διαφωνία, εάν οφείλονται ή όχι επανορθώσεις.
Όμως οι διαφωνίες, ιδίως μεταξύ κρατών ομοφρόνων ως προς τις αρχές και αξίες, οφείλουν να επιλύονται, είτε πολιτικά είτε από τα εθνικά και διεθνή δικαστήρια. Γιατί, λοιπόν, δε θέτει διά της δικαστικής οδού η ελληνική πλευρά το θέμα αποπληρωμής τουλάχιστον του αναγκαστικού δανείου Ελλάδος προς Γερμανία (1942), το οποίο είχε αρχίσει να υπηρετεί ακόμη και η ίδια η κυβέρνηση του Γ’ Ράιχ;
Σιωπή, ακόμη, αντέταξε η Μπέρμποκ στην παρατήρηση Δένδια ότι η ολοκλήρωση της πώλησης των γερμανικών υποβρυχίων τύπου “214” στην Τουρκία διαμορφώνει εξοπλιστική υπεροπλία για τις αναθεωρητικές διεκδικήσεις της κατά της Ελλάδας. Η εν προκειμένω σιωπή συνιστά στη διπλωματική γλώσσα (ακριβώς αντίθετα με όσα ισχυρίσθηκε η ελληνικής καταγωγής ανταποκρίτρια της Deuche Velle) άρνηση της Γερμανίας να αναγνωρίσει ότι η τουρκική πολιτική στο Αιγαίο συνιστά απειλή για την ελληνική εθνική ασφάλεια. Η άρρητη απάντηση είναι “πουλάμε στους Τούρκους τα υποβρύχια διότι δε σας απειλούν”!
Η τέχνη της διπλωματίας, της οποίας ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών θεωρεί εαυτόν δεινό χειριστή, δεν εξαντλείται σε υπομνήσεις και ανακλήσεις στην τάξη. Όταν αυτές δεν αποδίδουν (όπως συμβαίνει στην περίπτωση του αέναου αποκλεισμού της Ελλάδας από όλες τις διεθνείς διασκέψεις όπου αποφασίζεται το μέλλον της Λιβύης), τότε απαιτείται η διασύνδεση των αιτημάτων μας με άλλα αιτήματα, όσο το δυνατόν πιο ζωτικά για εκείνους που κωφεύουν στα δικά μας.
Για παράδειγμα, η Γερμανία, επικαλούμενη την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, απαιτεί περικοπές 15% στην κατανάλωση ενέργειας από την Ελλάδα και προφανώς την εκεί μεταφορά ή αντιστάθμιση των σχετικών ποσοτήτων ενέργειας που θα εξοικονομηθούν εδώ! Τα θέματα εκ πρώτης όψεως δε σχετίζονται. Ωστόσο, στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεν μπορεί να είναι η ακαδημαϊκή αριστεία περί το Διεθνές Δίκαιο, αλλά η επίλυση (κι όχι ατέρμονη διαχείριση) καίριων ζητημάτων εθνικού συμφέροντος. Εν προκειμένω, πρέπει να εξασφαλιστεί η μη παράδοση των κρίσιμων συστημάτων των υποβρυχίων στην Τουρκία. Προκειμένου να γίνει αυτό, ας γίνουμε όσο ενοχλητικοί απαιτείται!
Οι δημόσιες δηλώσεις της Γαλλίδας υπουργού Εξωτερικών, παρουσία του Έλληνα ομολόγου της, επιφύλαξαν οδυνηρή έκπληξη: την απουσία της επιβεβλημένης αναφοράς από την οικοδεσπότη στην αρτισύστατη Συμφωνία Στρατιωτικής Συνεργασίας και Αμυντικής Συνδρομής. Ιδίως ενόψει των επερχόμενων τουρκικών γεωτρήσεων στην ΑΟΖ Κύπρου (και Ελλάδας;). Η γενική, τετριμμένη αναφορά σε «συμπαράσταση» της «συμμάχου Γαλλίας» σε «κάθε απόπειρα κατά της ελληνικής κυριαρχίας», με τον χλομό τρόπο που εκφωνήθηκε από την ανέκφραστη Γαλλίδα υπουργό, ήχησε περισσότερο σαν εξόδιος ακολουθία της συμφωνίας αντί ετοιμότητας για την εφαρμογή της.
Εν κατακλείδι, ο επικοινωνιακός ορυμαγδός που στόχευσε την ελληνική (αποκλειστικά) κοινή γνώμη και διεκπεραιώθηκε από τα συστημικά ελληνικά ΜΜΕ και την εξίσου συστημική Ελληνική Υπηρεσία της Deutsche Velle θα έχει κοντά ποδάρια! Το “Αμπντουλχαμίτ Χαν” βγήκε και θα δείξει πόσο πλησίον των ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων θα τοποθετηθεί στην πράξη ο γαλλογερμανικός άξονας. Διακινδυνεύω την πρόβλεψη ότι δε θα υπερακοντίσουν, Βερολίνο και Παρίσι, σε φιλελληνισμό τον ιδιόμορφο οργανισμό που εδρεύει επί της Βασιλίσσης Σοφίας, στο vert-amand κτήριο που έχτισε ο Ερνέστος Τσίλερ και δεν υπήρξε από τα επιτυχημένα του...
