Ας ξεκινήσουμε με το αυτονόητο: Σε περιόδους κοσμογονικών αλλαγών, που επηρεάζουν την ίδια την ουσία των κοινωνιών και οικονομιών μας, το αίμα (πραγματικό ή... ιδεατό) ρέει άφθονο.
*Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Στο λιγότερο οδυνηρό σενάριο, ολόκληρες κοινωνικές τάξεις φτωχοποιούνται και τίθενται στο περιθώριο, χώρες με καλή οικονομική βάση γίνονται παρίες εν μία νυκτί. Στο περισσότερο οδυνηρό σενάριο, ξεσπούν πολυαίμακτες συγκρούσεις και χιλιάδες θυσιάζονται στον Βάαλ της Νέας Εποχής.
Σήμερα ζούμε και τα δύο αυτά εναλλακτικά σενάρια. Δισεκατομμύρια έχουν επενδυθεί παγκοσμίως με μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα στις εναλλακτικές ενεργειακές λύσεις και πολύ περισσότερα δισεκατομμύρια περιμένουν «παρκαρισμένα» στις τράπεζες για να επενδυθούν στο μέλλον, σε βάθος δεκαετιών.
Η Βιομηχανική Επανάσταση μπορεί να εκκίνησε με τον άνθρακα, αλλά η αποφασιστική ώθηση δόθηκε από τα ορυκτά καύσιμα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ώθηση που μας έχει φέρει στα πρώτα σκιρτήματα της μεταβιομηχανικής (τεχνοκρατικής;) εποχής.
Και ακόμη σήμερα προσπαθούμε να θέσουμε εκτός του κάδρου τον άνθρακα και τον λιγνίτη, που ωστόσο... πήρε παράταση ζωής για τις χώρες της ανεπτυγμένης Δύσης, ένεκα των αναγκών που δεν καλύπτονται πλέον από το ρωσικό αέριο.
Πιθανότατα το χρονοδιάγραμμα της μετάβασης, ακόμη και για την Ε.Ε., που είναι περισσότερο «δοσμένη» στο πλάνο αυτό, θα χρειαστεί να αναθεωρηθεί. Και να πάμε μερικά χρόνια πιο μετά. Ίσως πάλι επιταχυνθεί... εμμέσως.
Οι περιορισμοί στην κατανάλωση ενέργειας που επιβάλλει η Ε.Ε. ήταν ένα μέτρο που υπό κανονικές συνθήκες θα χρειαζόταν (ίσως) να εφαρμοστεί όταν θα βρισκόμασταν πολύ πιο κοντά στη μετάβαση. Ωστόσο ξεκινούν από τώρα, υπό το βάρος των πιέσεων που φέρνουν οι «απαντήσεις» της Ρωσίας στις δυτικές πιέσεις λόγω Ουκρανίας.
Στο μεταξύ βεβαίως, καθώς ο πόλεμος και κάθε αναστάτωση είναι για τους ισχυρούς τούτου του κόσμου απλώς «ευκαιρία για μπίζνες» (και για κολοσσιαία υπερκέρδη), γίνονται επενδύσεις σε μεσοπρόθεσμες λύσεις (λ.χ. LNG, όπου ’ρίξαν πολλά λεφτά και Έλληνες εφοπλιστές) και κλείνονται μπίζνες σε νέες αγορές που έχουν αέριο να προσφέρουν για τη μετάβαση.
Κάπου εδώ αν ο πολιτικός κόσμος της χώρας μας δεν ήταν παραδομένος σε μια αφασική, που κινείται και στα πεδία του διπλωματικού αυτισμού, δουλικότητας, θα μπορούσε να παίξει το χαρτί των ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Προσφέροντάς τα ως την «ευρωπαϊκή εναλλακτική» στο αέριο που έρχεται από την Ασία.
Ωστόσο δε σκέφτονται έτσι οι πολιτικοί μας (πρώην, νυν και επόμενοι). Το μόνο που τους νοιάζει είναι η «σφραγίδα έγκρισης» από τους Ευρωπαίους εταίρους μας και τις ΗΠΑ, ώστε να συνεχίσουν να νέμονται την εξουσία και να εξυπηρετούν τα οικονομικά μικροσυμφέροντα των «φίλων» και χρηματοδοτών τους. Εθνική πολιτική δεν έχει υπάρξει σε αυτήν τη χώρα από τη δεκαετία του 1980 - και δεν προβλέπεται να υπάρξει ούτε στο μέλλον.
Στο μεταξύ βεβαίως, αναζητούνται βραχυπρόθεσμες λύσεις με τον χαρακτήρα του... κατεπειγόντως, με αποτέλεσμα να βλέπουμε κινήσεις που δεν περιμέναμε να δούμε. Λ.χ. στη Γερμανία να προκρίνουν την επαναφορά του άνθρακα και να συζητάνε ακόμη και για νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Βεβαίως υπάρχουν προφανείς λύσεις που θα μπορούσαν να μετριάσουν το πρόβλημα, αλλά... προσκρούουν στα συμφέροντα των ΗΠΑ και των προνομιακών εταίρων τους. Μια άρση του εμπάργκο στο Ιράν θα μπορούσε να βοηθήσει στην τροφοδοσία της ενεργοβόρου ευρωπαϊκής οικονομίας.
Αλλά εκεί προσκρούουμε στον «τοίχο» που έχει σηκώσει η Σαουδική Αραβία που θέλει να κρατήσει το Ιράν εκτός ενεργειακού παιχνιδιού και έχει χρησιμοποιήσει την προνομιακή της σχέση με τις ΗΠΑ και το κυρίαρχο αμερικανικό κατεστημένο για να πετύχει αυτόν τον στόχο.
Δε θα δουλέψει ο περιορισμός στην κατανάλωση
Να εξηγήσουμε και λίγο γιατί η απόφαση της Ε.Ε. για περιορισμό της κατανάλωσης δεν πρόκειται να δουλέψει. Καταρχήν, παρά τα τεράστια νούμερα ως προς τις οικιακές καταναλώσεις στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, αυτές είναι πολύ-πολύ μικρότερες από τις ανάγκες της βιομηχανίας.
Ειδικά στη Γερμανία, το 70% του φυσικού αερίου κινεί την τεράστια μηχανή της γερμανικής οικονομίας και μόλις το 20% αφορά στην οικιακή κατανάλωση. Οπότε, ακόμη κι αν περιορίσουν στο μισό την κατανάλωσή τους οι (αρκούντως πειθήνιοι και πειθαρχημένοι) Γερμανοί πολίτες, και πάλι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος του 15% μείωσης. Και δεν τίθεται καν θέμα για μείωση του αερίου που προορίζεται για τη βιομηχανία. Οπότε η λύση αυτή δεν είναι ακριβώς λύση. Ούτε καν προσωρινή και εμβαλωματική. Είναι μη-λύση.
Μακρά διαδικασία
Ξεκινήσαμε επισημαίνοντας ότι η διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης θα είναι μακρά, οδυνηρή και πολυαίμακτη. Όσοι ονειρεύονταν «βελούδινες» πράσινες επαναστάσεις, μπορούν να ξαναπάνε για ύπνο και να ελπίσουν σε κάτι πιο... ρεαλιστικό.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι οικονομικοί κλυδωνισμοί στην Ευρώπη είναι απλώς οι πρώτες ωδίνες της Νέας Εποχής που γεννιέται. Ζωές χάνονται σωρηδόν, περιουσίες καταστρέφονται, ολόκληρες κοινωνικές τάξεις μπαίνουν στο περιθώριο και όλα αυτά μετατρέπονται σε υπερκέρδη για τους ολίγους και εκλεκτούς της παγκόσμιας ελίτ.
Όπως - μην τα ξαναλέμε - γίνεται σε κάθε περίοδο μεγάλης αλλαγής.
*Ο Γιώργος Ψαρουλάκης είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα Νέα Κρήτη
