Του Μιχάλη Ψύλου
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κλείνει σχεδόν τέσσερις μήνες, αλλά το αδιέξοδο συνεχίζεται. Η οργή και οι τυποποιημένες καταδίκες δε φτάνουν πάντως για την εξεύρεση λύσης, αμοιβαία αποδεκτής.
Μια αντίδραση βασισμένη μόνο στην ηθική αγανάκτηση και την αποστολή στο Κίεβο όλο και περισσότερων όπλων αποδεικνύεται αναποτελεσματική. Αλλά και η οικονομική πίεση στη Μόσχα με την αυστηροποίηση των κυρώσεων δεν έχει καταφέρει να αναγκάσει τη Ρωσία να υποχωρήσει. Όταν μάλιστα το σεντούκι του Πούτιν ξεχειλίζει από δολάρια, λόγω των αυξημένων τιμών στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Αλλά, αν η εξωτερική πολιτική σημαίνει να βλέπουμε μέσα και από τα μάτια του αντιπάλου, η Δύση πρέπει να κατανοήσει και τη ρωσική προοπτική. Κατανόηση δε σημαίνει φυσικά αποδοχή της βαρβαρότητας, αλλά ερμηνεία των αιτίων της κρίσης και κυρίως προσπάθεια εξόδου, όσο γίνεται πιο αναίμακτα.
Ο βετεράνος Γερμανός διπλωμάτης Βόλφγκανγκ Ίσιγκερ, που διετέλεσε επί χρόνια πρόεδρος στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, το εξηγεί: Η Δύση δεν πέτυχε τον στόχο να συνδέσει τη Ρωσία με τη δυτική συμμαχία. Οι ρεαλιστές αναλυτές, ανάμεσά τους ο Χένρι Κίσιγκερ και ο Τζότζεφ Στίγκλιτς, προειδοποίησαν από νωρίς ότι το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να λάβει περισσότερο υπόψη τις ρωσικές ευαισθησίες, ώστε να κατευνάσει τους υποτιθέμενους «φόβους περικύκλωσης» της Μόσχας, μέσω μιας επέκτασης της Δύσης, υπό αμερικανική ηγεσία.
Η Ρωσία βλέπει να αμφισβητείται από τη δυτική πολιτική και μέσω της επιθετικής της συμπεριφοράς. Επιδιώκει να αναγνωριστεί ως μεγάλη δύναμη, σε ισότιμη βάση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και να προστατεύσει τη σφαίρα επιρροής της στον μετασοβιετικό κόσμο.
Αν συζητήσει κανείς με τους Ρώσους, λένε ότι από το 1990 και την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και της Σοβιετικής Ένωσης, 14 χώρες έχουν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και τα εδάφη της Συμμαχίας έχουν επεκταθεί περίπου 1.000 χιλιόμετρα προς την κατεύθυνση των ρωσικών συνόρων.
Η Μόσχα βλέπει τη δυτική πολιτική ως μαζική παραβίαση των συμφερόντων της. Με τις ρωσικές προτάσεις για μια νέα συνθήκη ασφαλείας που παρουσιάστηκαν λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, η προοπτική αυτή της Μόσχας έγινε σαφής για άλλη μια φορά. Σε κάθε περίπτωση, η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας είναι στρατηγικής σημασίας για τη σταθερότητα στην Ευρώπη. Και πρέπει, επίσης, να καταστεί σαφές στη Ρωσία πως δεν πρέπει να συνδέει τις ζώνες επιρροής με απειλές και πολεμική βία. Αλλά η τυφλή απόρριψη των ρωσικών προτάσεων θα ήταν εξίσου λάθος. Υπάρχουν ιδέες στο τραπέζι, όπως η «φιλανδοποίηση» της Ουκρανίας, δηλαδή η ουδετερότητα, με ό,τι αυτό σημαίνει. Ταυτόχρονα, η Δύση πρέπει να σκεφτεί πώς μπορεί να απομακρύνει τη Ρωσία από τη συγκρουσιακή, αντιδυτική πορεία της. Που τη σπρώχνει, άλλωστε, στην αγκαλιά της Κίνας.
Η επιστροφή λοιπόν σε μια Realpolitik είναι πιο αναγκαία από ποτέ προϋπόθεση, ωστόσο είναι η αναγνώριση των θεμιτών συμφερόντων ασφάλειας και των δύο πλευρών. Πρέπει λοιπόν να δημιουργηθούν καταστάσεις win-win. Το «κλειδί» γι’ αυτό δε βρίσκεται μόνο στη Μόσχα - όπως υποθέτουν σχεδόν όλοι οι δυτικοί σχολιαστές - αλλά και στην Ουάσινγκτον, το Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες.
Φωτογραφία απο: Unsplash
