Το δημογραφικό πρόβλημα δεν αφορά μόνο την πατρίδας μας, αλλά όλη την Ευρώπη.
*Του Βασίλη Κεγκέρογλου
Στη χώρα μας, όμως, είναι ιδιαίτερα έντονο και στο μέλλον θα πάρει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. Σύμφωνα με έρευνες και μελέτες, το 2050 ο πληθυσμός μας θα είναι 9,5 εκατομμύρια από 10,7 εκατ. σήμερα. Το 2100 στην Ευρωζώνη, ο πληθυσμός αναμένεται να μειωθεί κατά 4,2%, ενώ στην Ελλάδα κατά 24%, φτάνοντας τα 8,1 εκατομμύρια.
Η αδράνεια απέναντι στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας θα κοστίσει μακροχρόνια πολύ ακριβά όχι μόνο σε όρους ΑΕΠ, απασχόλησης, δημοσιονομικών πόρων και κατά κεφαλήν ευημερίας, αλλά κυρίως σε εθνική ισχύ. Είναι μια βραδυφλεγής βόμβα και, για να αντιμετωπιστεί, απαιτείται σχέδιο, πολυδιάστατα μέτρα και πολιτικές που άπτονται πολλών τομέων ενός κυβερνητικού προγράμματος.
Στις 27/4/2017, η αείμνηστη πρόεδρος Φώφη Γεννηματά κατέθεσε προς τη Βουλή των Ελλήνων πρόταση συγκρότησης Διακομματικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, η οποία έγινε αποδεκτή.
Στις 11/12/2018, το Κίνημα Αλλαγής, με βάση το πόρισμα της Διακομματικής, κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση νόμου με τίτλο “Εθνική Δημογραφική Πολιτική Στήριξης της Οικογένειας”.
Η πρόταση νόμου περιλάμβανε ένα πλαίσιο μέτρων στήριξης της οικογένειας και ιδιαίτερα της νέας οικογένειας, της γυναίκας και του παιδιού, καθώς και σειρά κινήτρων για τεκνοποίηση. “Ακουμπούσε” όλους τους τομείς κυβερνητικής δράσης, και τα προτεινόμενα μέτρα είχαν διάρκεια, συνέχεια και σταθερότητα, διότι το πρόβλημα του δημογραφικού δεν επιλύεται με εφάπαξ επιδόματα. Δυστυχώς, δε δέχτηκαν την πρόταση νόμου μας και φυσικά το πρόβλημα συνεχίζει να επιδεινώνεται.
Σήμερα, οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται ολοένα και περισσότερο σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, με αποτέλεσμα ένα νέο ζευγάρι δύσκολα αποφασίζει να τεκνοποιήσει σε μια χώρα όπου η κοινωνική δικαιοσύνη, το δικαίωμα στην εργασία, στην παιδεία και στην υγεία δε διασφαλίζονται, ενώ το κόστος στέγασης είναι υπέρογκο.
Τα νέα δεδομένα, όπως ο υπερτουρισμός, οι διαρκείς μετακινήσεις πληθυσμών κ.λπ., δημιουργούν νέες καταστάσεις και πλαίσια για τους κατοίκους πολλών περιοχών στον κόσμο, ενώ οι επιπτώσεις της πανδημίας και του πολέμου με την ενεργειακή και οικονομική κρίση έρχονται να πλήξουν ακόμη περισσότερο το δικαίωμα για ποιοτική στέγαση όλων.
Μια καίρια πολιτική που θα μπορούσε να συνεισφέρει σημαντικά στην αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος είναι μια δίκαιη και αξιόπιστη πολιτική στέγασης και κοινωνικής κατοικίας για όλους και ιδιαίτερα για τους εργαζομένους, τους ανθρώπους με χαμηλά εισοδήματα, τους αδύναμους, τα νέα ζευγάρια και τις πολυμελείς οικογένειες, στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής, κοινωνικής και δημογραφικής πολιτικής.
Μετά την κατάργηση του ΟΕΚ και τη διακοπή ακόμη και του προγράμματος επιδότησης ενοικίου, όπως επιβλήθηκε από την “τρόικα”, και παρότι το 2011-12 εφαρμόστηκε με επιτυχία ένα πλήρως αναμορφωμένο και εξορθολογισμένο δημοσιονομικά πρόγραμμα, δεν υπήρχε πολιτική για την κοινωνική κατοικία.
Το 2014, ως υφυπουργός Εργασίας και παρά τις αντιρρήσεις των “συνεταίρων” στην κυβέρνηση, πήρα πρωτοβουλία και επεξεργαστήκαμε ένα σχέδιο με άμεσα και μεσοπρόθεσμα χαρακτηριστικά για την αντιμετώπιση της αστεγίας, που περιλάμβανε την εκπόνηση και έκδοση των προδιαγραφών για τους Κοινωνικούς Ξενώνες, τα Κέντρα Ημέρας Αστέγων, ένα πρόγραμμα σίτισης και κοινωνικής φροντίδας αστέγων και χρηματοδοτική ενίσχυση των δομών υποστήριξης αστέγων, καθώς και το πρόγραμμα “Στέγαση και Επανένταξη”.
Ταυτόχρονα ανέθεσα στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) μελέτη με θέμα τη “Στρατηγική για την κοινωνική κατοικία στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης στέγης”. Το ΕΚΚΕ ολοκλήρωσε τη μελέτη τον Απρίλιο του 2015, αλλά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκε να την παραλάβει και το ΕΚΚΕ αναγκάστηκε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη προκειμένου αυτή να παραληφθεί και να πληρωθεί από την κυβέρνηση της Ν.Δ., που την άφησε στα συρτάρια.
Το ατόπημα της κυβέρνησης της Ν.Δ. να μην καταθέσει πρόταση για την κοινωνική κατοικία στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όταν μάλιστα υπήρχε έτοιμη μελέτη, δεν είναι ζήτημα μόνο διαχειριστικής ανεπάρκειας αλλά και σκοπιμότητας, όπως κατήγγειλε ο πρόεδρός μας Νίκος Ανδρουλάκης, που έθεσε στον δημόσιο διάλογο την πρότασή μας για ένα Πρόγραμμα Κοινωνικής Κατοικίας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, ανάλογο με αυτό της Πορτογαλίας.
Η πρόταση αυτή εξασφαλίζει μια θετική προοπτική για νέα ζευγάρια και μονογονεϊκές οικογένειες. Στηρίζεται στην απόκτηση ενός αποθέματος δημοσίων κατοικιών, αν εκμεταλλευτούμε τα ακίνητα του Δημοσίου και τις δημόσιες εκτάσεις και αξιοποιήσουμε ευρωπαϊκά προγράμματα για την κατασκευή και ανακατασκευή χιλιάδων κατοικιών, που θα διατίθενται προς ενοικίαση με κοινωνικά κριτήρια σε προσιτές τιμές. Ακόμη, θα παρέχονται κίνητρα σε ιδιοκτήτες κατοικιών να νοικιάσουν τις κατοικίες τους, που παραμένουν αναξιοποίητες για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις όπου το πρόβλημα στέγασης είναι εντονότερο.
Τα κίνητρα αυτά μπορεί να είναι φορολογικές ελαφρύνσεις, ή ακόμα και η χρηματοδότηση του κόστους ανακαίνισής τους, με την υποχρέωση όμως να τις διαθέτουν στη συνέχεια για μακροχρόνια ενοικίαση σε προσιτές τιμές. Επιπλέον, απαιτείται ένα άλλο θεσμικό πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb. Καταλήγοντας, το δημογραφικό αναδεικνύεται σε μείζον εθνικό πρόβλημα.
Απαιτείται συνεννόηση, συναίνεση και εθνικό σχέδιο σε βάθος χρόνου με αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων, του Ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕΣΠΑ, των εθνικών πόρων ή και συνδυασμό αυτών. Η πρότασή μας για ένα Πρόγραμμα Κοινωνικής Κατοικίας είναι το πρώτο μεγάλο βήμα στην αντιμετώπιση του δημογραφικού. Καλούμε κυβέρνηση και αντιπολίτευση να την αποδεχτούν.
* Ο Βασίλης Κεγκέρογλου είναι βουλευτής Ηρακλείου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ.
Φωτογραφία αρχείου Shutterstock
