Υπάρχουν περίοδοι, γεγονότα και περιστατικά που συνοδοιπορούν με τη Μάχη της Κρήτης ή συμπορεύονται με την Αντίσταση του κρητικού λαού, τα οποία ακτινοβολούν, φωτίζουν και πλουτίζουν, όχι μόνο την Εθνική μας, αλλά και την Παγκόσμια Ιστορία.
*Του Δημήτρη Σαρρή
Είναι τα γεγονότα και περιστατικά εκείνα που συντελούνται κάτω από ανυπολόγιστους κινδύνους και δυσκολίες, χωρίς να θεωρούνται πράξεις παραλογισμού ή απελπισίας, γιατί αποτελούν μια συνειδητή προσφορά στα ιδανικά της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Είναι ακόμα εκείνα που τροφοδοτούν την εθνική υπερηφάνεια, ανεβάζουν το γόητρο ενός λαού και υπηρετούν το αλύγιστο πνεύμα του ηρωισμού και της αυτοθυσίας. Γιατί είναι ιστορικά διαπιστωμένο ότι, όταν ένας λαός κινείται έξω από την τροχιά αυτών των αρχών, τότε η πορεία του οδηγείται στην υποδούλωση, την εξάρτηση, την υποταγή και την εξαθλίωση. Στην Κρήτη συνέβη τούτο το παράδοξο. Να αισθάνεται ανασφαλής και ανίσχυρος ο Γερμανός κατακτητής στο έδαφος που είχε καταλάβει. Να διαθέτει, ακόμα, μεγάλο μέρος των στρατιωτικών του δυνάμεων για να αποτρέπει το ξεσήκωμα των κατακτημένων, τα σαμποτάζ και τις κάθε είδους δολιοφθορές, αποστερώντας το έτσι από άλλα μέτωπα του πολέμου.
Αλλά ας αφήσουμε την ιστορία να μας οδηγήσει στο σαμποτάζ του αεροδρομίου Ηρακλείου τη νύχτα της 13ης προς 14η Ιουνίου 1942. Τα αεροδρόμια του Ηρακλείου, του Καστελίου και του Τυμπακίου, καθώς και το λιμάνι του Ηρακλείου και οι αποθήκες καυσίμων των Πεζών διαδραμάτιζαν ένα κομβικό στρατηγικό ρόλο, αφού από τα σημεία αυτά γινόταν ο ανεφοδιασμός σε καύσιμα, πυρομαχικά και τρόφιμα των δυνάμεων του Ρόμελ στο μέτωπο της Αφρικής. Έπρεπε λοιπόν να χτυπηθούν οι στόχοι αυτοί και να σταματήσει ο τόσο απαραίτητος ανεφοδιασμός.
Το Συμμαχικό Στρατηγείο και η 8η Στρατιά αποφασίζουν χωρίς χρονοτριβή την άμεση καταστροφή των κέντρων αυτών. Μια επιλεγμένη ομάδα, την οποία αποτελούν ο Γάλλος ταγματάρχης Ζορζ Μπερζιέ, ο Άγγλος λοχαγός Τζορτζ Τζέλικο, οι λοχίες Ζακ Σιμπάρ και Ζακ Μουό, ο δεκανέας Πιέρ Λεοστίκ και ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Κωστής Πετράκης, από το Απεσωκάρι Ηρακλείου, αποτελούν την ομάδα που επωμίζεται το δύσκολο αυτό στρατιωτικό εγχείρημα. Η ομάδα αυτή επιβιβάζεται στο παλιό ελληνικό υποβρύχιο “Τρίτων”, που ανήκει στην υπηρεσία των συμμαχικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής, με πλοίαρχο τον Επαμεινώνδα Κοντογιάννη.
Το υποβρύχιο, που προέρχεται από την Αίγυπτο, κάνει την εμφάνισή του στην επιφάνεια της θάλασσας στον κόλπο των Μαλίων. Με τις απαραίτητες προφυλάξεις και σε ελάχιστο χρόνο, που τον βαραίνει η αγωνία αλλά τον ανακουφίζει ο υψηλός σκοπός της αποστολής, οι έξι σαμποτέρ φουσκώνουν τις λαστιχένιες βάρκες τους, στις οποίες τοποθετούν τις αποσκευές τους και τις εκρηκτικές τους ύλες. Μια πορεία πλεύσης που διαρκεί τέσσερις και μισή ώρες, λόγω των ανέμων που πνέουν, τους οδηγεί στα κοντινά προς το αεροδρόμιο Ηρακλείου νοτιοανατολικά βουνά, όπου και καταστρώνουν το σχέδιο και μοιράζονται τους ρόλους τους. Τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα τύπου Γιούκερς 88 βρίσκονται έτοιμα για δράση στο νοτιοανατολικό τμήμα της πίστας του αεροδρομίου σε ειδικές πέτρινες φάτνες, που τα προστατεύουν από τους βομβαρδισμούς. Στην άλλη άκρη της πίστας βρίσκονται οι αποθήκες καυσίμων.
Με ειδικό σύνθημα του Μπερζιέ σκορπίζονται με τα στιλέτα στο χέρι. Τα 17 γερμανικά αεροπλάνα δέχονται στο ντεπόζιτο της βενζίνης τους τις αντίστοιχες χελώνες σε μορφή βεντούζας. Η τοποθέτηση γίνεται σε 20 λεπτά και ο ωρολογιακός μηχανισμός είχε ρυθμιστεί να λειτουργήσει σε 45 λεπτά. Γύρω στη δεύτερη μεταμεσονύχτια ώρα της 13ης Ιουνίου η επιχείρηση έχει ολοκληρωθεί και οι σαμποτέρ αποχωρούν από το σημείο που είχαν εισέλθει στο αεροδρόμιο. Η κοντινή μας θέση “Δύο Αοράκια” τούς παρέχει ασφάλεια αλλά και οπτική επαφή με το αεροδρόμιο, όπου αρχίζουν οι εκρήξεις η μία πίσω από την άλλη. Προτού ξημερώσει οι σαμποτέρ βρίσκονται σε μια περισσότερο προφυλαγμένη και ασφαλή θέση, που την παρέχει κάποιος νερόμυλος στον ποταμό Καρτερό. Ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής νομού Ηρακλείου, υποστράτηγος Φόλκμαν βρίσκεται σε πραγματική σύγχυση και αμηχανία. Η αγωνία του όμως βρίσκει τη λύση της, όταν τεμάχια της λαστιχένιας βάρκας των σαμποτέρ εντοπίζονται στην παραλία του Καρτερού, που προδίδουν την ταυτότητα των δραστών.
Όλα τα γερμανικά στρατιωτικά τμήματα και αποσπάσματα θέτονται σε συναγερμό, για να ανακαλύψουν και να συλλάβουν τα άτομα εκείνα που προξένησαν την απρόσμενη και ανυπολόγιστη καταστροφή του πολύτιμου γερμανικού στρατιωτικού υλικού, ενώ η ομάδα μας κινείται προς τα νότια, προκειμένου να διαφύγει από τα παράλια της Κρήτης στη Μέση Ανατολή.
Τα γερμανικά όμως στρατεύματα κατοχής τούς εντοπίζουν και τους περικυκλώνουν στο χωριό Βασιλικά Ανώγεια της επαρχίας Καινουρίου. Ο νεαρός δεκανέας Πιέρ Λεοστίκ, αμυνόμενος, πέφτει από τα γερμανικά πυρά. Οι άλλοι τρεις, εκτός από τον Κωστή Πετράκη και τον Άγγλο λοχαγό Τζέλικο, συλλαμβάνονται και υποβάλλονται σε εξονυχιστικές ανακρίσεις. Με το τέλος των ανακρίσεων μεταφέρονται αεροπορικώς μέσω Ρώμης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αιχμαλώτων του Βερολίνου, απ’ όπου ο Ζακ Μουό και ο Ζακ Σιμπάρ κατορθώνουν και δραπετεύουν, ενώ ο Γάλλος ταγματάρχης Ζορζ Μπερζιέ έμεινε στο στρατόπεδο αιχμαλώτων, όπου τον βρήκε η λήξη του πολέμου. Ο Κώστας Πετράκης και ο Τζέλικο, που βρέθηκαν έξω από τον γερμανικό κλοιό, κατόρθωσαν να διαφύγουν λίγες μέρες αργότερα. Η γερμανική ειδοποίηση προς τον κρητικό λαό να βοηθήσει για τη σύλληψη των δύο σαμποτέρ μένει χωρίς αποτέλεσμα.
«Ο Έλλην ανθυπολοχαγός χρησιμεύει ως διερμηνέας, ηλικίας 25-40 ετών, μικρόσωμος, μελαχρινός, μύσταξ μαύρος», όπως χαρακτηρίζει η γερμανική ειδοποίηση τον Κωστή Πετράκη, καταφεύγει στη Μέση Ανατολή, όπου συνεχίζει με τον Άγγλο λόρδο Τζέλικο να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον μεγάλο συμμαχικό αγώνα.
Το τίμημα όμως της παράτολμης επιχείρησης του αεροδρομίου υπήρξε βαρύ. Ανακόπτεται βέβαια η προέλαση του Ρόμελ με την αδυναμία ανεφοδιασμού από τα σαμποτάζ των αεροδρομίων Ηρακλείου, Καστελίου και Τυμπακίου, καθώς και των αποθηκών καυσίμων των Πεζών, αλλά η πόλη του Ηρακλείου το πλήρωσε ακριβά.
Από τις φυλακές ομήρων του Ηρακλείου επιλέγονται 50 επίλεκτα μέλη της κοινωνίας, με προεξάρχοντα τον δήμαρχο της πόλης Μηνά Γεωργιάδη, τα οποία εκτελούνται. Δίπλα στους φρεσκοσκαμμένους τάφους των 12 Ηρακλειωτών ανοίγονται άλλοι 50, για να συμπληρωθεί ο αριθμός των 62 εθνομαρτύρων. Η παγερή ανακοίνωση του Γερμανού διοικητή Φρουρίου Κρήτης, στρατηγού Αλέξανδρου Αντρέ, δικαιολογεί την εκτέλεσή τους με τα ακόλουθα λόγια: «Εξαιτίας σοβαρής ενέργειας σαμποτάζ, ήτις έλαβε χωράν κατά την νύκτα 13 προς 14 Ιουνίου 1942 και εις την οποίαν ενέργειαν συμμετείχεν εμμέσως και μέρος του πληθυσμού ετυφεκίσθησαν κατά την 14ην Ιουνίου 1942 εις Ηράκλειον 50 όμηροι».
Τιμή και δόξα στους αγωνιστές της Ελευθερίας, που ξεπέρασαν κακουχίες, βασανιστήρια και αυτόν ακόμη τον θάνατο, υπερασπιζόμενοι τα ανθρώπινα ιδανικά.
Τους αξίζει δάφνινο στεφάνι και η απέραντη ευγνωμοσύνη μας και η γενική αναγνώριση της προσφοράς και της ηρωικής εθελοθυσίας τους.
* Ο Δημήτρης Σαρρής είναι πρώην υφυπουργός και πρώην νομάρχης Ηρακλείου.
