- Με την 760/2022 απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας έγινε δεκτό, κατά πλειοψηφία, ότι οι διατάξεις που αφορούν τον τρόπο συγκρότησης των επιτροπών (Οικονομικής και Ποιότητας Ζωής) με τις οποίες εξασφαλίζεται πλειοψηφία στην παράταξη του δημάρχου, παραβιάζουν τα δικαιώματα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, καθώς και τις αρχές της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης της λαϊκής θέλησης, ως έκφρασης της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, και της ισότητας των όρων του εκλογικού ανταγωνισμού, σύμφωνα με τα άρθρα 1 (παρ. 1 και 2), 4 (παρ. 1), 5 (παρ. 1), 51 (παρ. 3), 52 και 102 (παρ. 2) του Συντάγματος, δεδομένου ότι τόσον οι εκλογείς όσο και οι εκλεγέντες δημοτικοί σύμβουλοι είχαν συνεκτιμήσει, για τη διαμόρφωση της εκλογικής τους βούλησης, τις ισχύουσες κατά τον χρόνο των εκλογών αυτών ρυθμίσεις του ν. 4555/2018 (άρθρα 76 και 91), με τις οποίες προβλεπόταν η συγκρότηση των προαναφερόμενων συλλογικών οργάνων χωρίς αντίστοιχη ρύθμιση περί πλειοψηφίας της παράταξης του δημάρχου.
*Γράφει ο Ευριπίδης Κουκιαδάκης.
2.Κατά την, εν μέρει συγκλίνουσα προς την παραπάνω πλειοψηφία και εν μέρει αποκλίνουσα από αυτήν, γνώμη, με τις προεκτεθείσες διατάξεις, καθ’ ό μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις διενεργηθείσες εκλογές ο νομοθέτης παρενέβη στη λειτουργία των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού επιφέροντας δύο βασικές και αλληλένδετες μεταξύ τους αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα:
α). Αφενός μετέβαλε τον τρόπο συγκρότησης της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής, προκειμένου να εξασφαλισθεί σε αυτές η πλειοψηφία της παράταξης του δημάρχου.
β).Αφετέρου προέβη σε αθρόα μεταφορά- ιδίως στην οικονομική επιτροπή - αποφασιστικών αρμοδιοτήτων σημαντικού οικονομικού αντικειμένου, οι οποίες μέχρι τότε ανήκαν στο άμεσα εκλεγόμενο συλλογικό όργανο διοίκησης των δήμων, το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 3852/2010, έχει το γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για τα θέματα που αφορούν τον δήμο. Σε αυτό δε το συλλογικό όργανο η παράταξη του δημάρχου ενδέχεται να μην έχει την πλειοψηφία, λόγω της συγκρότησής του με βάση το σύστημα της απλής αναλογικής, φαινόμενο που ανέκυψε κατά τις εκλογές της 26.5.2019 και της 2.6.2019 σε 231 από τους 332 δήμους της Χώρας. Συνεπώς, ο νομοθέτης απέβλεψε στη μεταφορά ορισμένων εκ των εξ ορισμού σημαντικών αρμοδιοτήτων του δημοτικού συμβουλίου σε άλλα έμμεσα συλλογικά όργανα του δήμου, με παράλληλη μεταβολή του τρόπου συγκρότησης των τελευταίων, προκειμένου να εξασφαλίσει σε αυτά την πλειοψηφία της παράταξης του δημάρχου. Υπό τα δεδομένα αυτά, οι ρυθμίσεις αυτές συνέχονται μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο, έχουν κοινή στόχευση και επεμβαίνουν τόσο στη συγκρότηση των έμμεσων αυτών συλλογικών οργάνων του δήμου όσο και στη λειτουργία, υπό τη συγκρότηση αυτή, των ανωτέρω οργάνων κατά την άσκηση των ανατεθειμένων σε αυτά νέων, σημαντικού χαρακτήρα, αρμοδιοτήτων.
- Με την επέμβαση ωστόσο αυτή, η οποία έλαβε χώρα αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών και μάλιστα σε χρόνο κατά τον οποίο είχαν ήδη εξαχθεί τα εκλογικά αποτελέσματα, μεταβλήθηκε εκ των υστέρων το πλαίσιο άσκησης του κατοχυρούμενου στο Σύνταγμα δικαιώματος εκλογής των αρχών των Ο.Τ.Α. και τούτο, διότι η εκφρασθείσα θέληση των εκλογέων είχε διαμορφωθεί κατά συνεκτίμηση, εκτός άλλων, και του ότι, σύμφωνα με την ισχύουσα κατά τις εκλογές αυτές νομοθεσία, οι αποφάσεις που αφορούν σημαντικές αρμοδιότητες του δήμου, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν και που αφορούν ζητήματα που κατ’ εξοχήν συνάπτονται με την κατοχυρούμενη στο άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος οικονομική αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α., θα λαμβάνονται από το δημοτικό συμβούλιο, όργανο διοίκησης του δήμου με άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, απαιτουμένων ενδεχομένως ευρύτερων συναινέσεων για την επίτευξη πλειοψηφίας. Η αποκλίνουσα άποψη δεν θεωρεί αντισυνταγματικές μόνο τις διατάξεις για τη συγκρότηση των επιτροπών αλλά και τις διατάξεις για την αποδυνάμωση των άμεσα εκλεγμένων Συμβουλίων στα οποία αναγνωρίζει ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ!!!!.
- Για τους λόγους αυτούς, όπως έγινε ομόφωνα δεκτό οι προαναφερθείσες ρυθμίσεις, καθ’ ό μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις εκλογές της 26.5.2019 και της 2.6.2019, έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 5 (παρ. 1), 52 και 102 (παρ. 2) του Συντάγματος και, συνεπώς, εφόσον, κατά τη βούληση του νομοθέτη, συνέχονται μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν αυτοτελώς, πρέπει να παραμερισθούν στο σύνολό τους ως αντισυνταγματικές και να εφαρμοσθούν κατά τη συγκρότηση των εν λόγω δημοτικών επιτροπών οι προϋφιστάμενες αυτών διατάξεις.
Κατά την ίδια γνώμη - αποκλίνουσα και όχι μειοψηφούσα- όσον αφορά ειδικότερα την οικονομική επιτροπή και την επιτροπή ποιότητας ζωής, τυχόν αντισυνταγματικότητα της μεταφοράς αρμοδιοτήτων σε αυτές από το δημοτικό συμβούλιο με τον ν. 4623/2019 δεν επηρεάζει, τη συνταγματικότητα των επίδικων περί συγκρότησής τους διατάξεων, αλλά αφορά τη νομιμότητα των αντίστοιχων αποφάσεων των εν λόγω επιτροπών στο πλαίσιο της άσκησης των ανωτέρω μεταβιβασθεισών αρμοδιοτήτων.
5.Η πλειοψηφία της Κεντρικής Ένωσης Δήμων, δέσμια των ιδεοληψιών της και των κομματικών της εξαρτήσεων, αποκρύπτει εν γνώσει τους κινδύνους που εγκυμονεί η εξέλιξη αυτή για τη λειτουργία των Δήμων και η υλοποίηση κυρίως των δημοτικών προγραμμάτων, λόγω της παράνομης συγκρότησης των επιτροπών, στις οποίες έχουν μεταφερθεί ήδη έμμεσα αλλά και άμεσα οι πλέον σημαντικές αρμοδιότητες των Δημοτικών Συμβουλίων, τις αποφάσεις των οποίων μπορεί να προσβάλλει όποιος έχει έννομο συμφέρον γι΄ αυτό. Όσες και όποιες εξ αυτών δεν προσβληθούν εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας, όποιες όμως εξ αυτών αφορούν για παράδειγμα διαγωνιστικές διαδικασίες (αναθέσεις έργων και προμηθειών) με αντιτιθέμενα σημαντικά οικονομικά συμφέροντα, διατρέχουν τον κίνδυνο της προσβολής και της ακύρωσης κατά συνέπεια και της εμπλοκής των σχετικών έργων και του δημοτικού προγράμματος.
Τα συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης, αντί να σιωπούν ή να σφυρίζουν αδιάφορα, οφείλουν τουλάχιστον να προβληματισθούν, η δε ηγεσία του ΥΠΕΣ να αναλάβει την ευθύνη της έγκαιρα, πριν υπάρξουν εμπλοκές στις αναθέσεις έργων και όχι μόνο.
Ασφαλή και άμεση λύση αποτελεί η παραπομπή όλων των θεμάτων αυτών στα Δημοτικά Συμβούλια, γεγονός το οποίο αδυνατούν να αντιληφθούν οι οπαδοί του «κακού νόμου αλλά νόμου» οι οποίοι βολεύονται με τις αντισυνταγματικές και αντιδημοκρατικές ρυθμίσεις.
Εκτιμώ βάσιμα ότι οι παρατάξεις που αποτελούν την πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου Ηρακλείου, έχουν τη θέληση να συμμετάσχουν ή και να προκαλέσουν μια τέτοια συζήτηση για το μείζον αυτό θέμα, θέλω δε να πιστεύω ότι θα ανταποκριθεί και η έχουσα την ευθύνη για τη λειτουργία του δήμου δημοτική αρχή και κυρίως ο Δήμαρχος και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου.
Ήρθε επί τέλους η ώρα να αναλάβουμε όλοι την ευθύνη που μας αναλογεί χωρίς αγκυλώσεις, παραταξιακούς ή προσωπικούς εγωισμούς, χωρίς να περιμένουμε τη λύση από εκείνους που δημιούργησαν το πρόβλημα.
- Τέλος οφείλω να επισημάνω ότι με βάση τις προηγούμενες σκέψεις του Συμβουλίου Επικρατείας όποια άποψη και αν γίνει εν τέλει δεκτή από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η ίδρυση του Αναπτυξιακού Οργανισμού «ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΕ» βρίσκεται στον αέρα, λόγω της προσφυγής που εκκρεμεί ήδη, κατά συνέπεια και οι δεσμεύσεις του (συναλλαγές οποιεσδήποτε, προσλήψεις, μετατάξεις, αναθέσεις κλπ).
Η νομιμότητα ή μη της ίδρυσης και λειτουργίας της θα κριθεί ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας, με καθυστέρηση, ίσως και μετά τη λήξη της θητείας μας, αλλά μια πιθανή αρνητική κρίση δεν θα είναι χωρίς συνέπειες για το Δήμο, λιγότερες πάντως από τη λειτουργία της.
Όλα αυτά μπορούν να αντιμετωπισθούν αζημίως με ειλικρινή διάλογο στο Δημοτικό Συμβούλιο, αν όλοι κατανοήσουμε το αυτονόητο, ότι η δημοκρατία βασίζεται στο διάλογο, τη συνεννόηση, τις συναινέσεις και στην αρχή της πλειοψηφίας πρωτίστως, όπως αποδέχθηκε ήδη το Συμβούλιο Επικρατείας.
*Ο Ευριπίδης Κουκιαδάκης είναι δικηγόρος.
Σχόλια