«Πέρα ως πέρα στη γη της Ιωνίας δοξαστικό αχολόγησε τροπάρι! απ’ την Κνωσσό ως την Πέργαμο θεία χάρη όπου Ελλάδα πηγή της αρμονίας. Και ω Σμύρνη πάντα εσύ μαργαριτάρι στα μαλλιά της νεράιδας Μικρασίας! Η Μίλητος δεν είναι πια καμάρι της Ιστορίας, της Δόξας Εφεσίας!, οι καιροί σβήσαν τη φεγγοβολιά. Κωστής Παλαμάς, “Ανατολή”
Του Δημήτρη Γιαουρτά*
1922-2022: Ένας αιώνας από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Από το ξερίζωμα στην ουσία του Ελληνισμού από την Τουρκία. Γι’ αυτή την καταστροφή έχουν γραφτεί πολλά, έχουν ειπωθεί πολλά και θα συνεχίζουν να γράφονται και να λέγονται, για μια περίοδο όπου η Ελλάδα δοκιμάστηκε σκληρά. Ένα προσφυγικό κύμα σχεδόν 2 εκατομμυρίων ανθρώπων έφτασε στην Ελλάδα, σε τραγική σωματική και ψυχολογική κατάσταση. Χιλιάδες ήταν αυτοί που ήρθαν στην Κρήτη, ενώ σχεδόν οι μισοί εγκαταστάθηκαν στο Ηράκλειο. Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισαν, με σκληρή προσπάθεια κατάφεραν να στήσουν ξανά τις ζωές τους, να δημιουργήσουν και να προσφέρουν σημαντικά επιτεύγματα στο νησί. Οι προσφυγικές κοινότητες μεταλαμπάδευσαν και στην Κρήτη τον πλούτο των παραδόσεών τους, τις τέχνες και την παιδεία τους, διαμορφώνοντας μια νέα πραγματικότητα στην κοινωνία. Μπορεί εκατό χρόνια μετά να μη ζουν πια πρόσφυγες πρώτης γενιάς ανάμεσά μας, ωστόσο είναι επιτακτική ανάγκη να διατηρήσουμε τη συλλογική, αλλά και την τοπική μας μνήμη. Η Μικρασιατική Καταστροφή δεν αποτελεί μόνο ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας της πατρίδας μας. Αποτελεί κομμάτι της τοπικής, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις της οικογενειακής μας ιστορίας. Τιμούμε φέτος τα 100 χρόνια από ένα γεγονός που αποτέλεσε τομή, καθώς η Μικρασιατική Καταστροφή επέφερε συγκλονιστικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της ζωής του ελληνικού κράτους. Σε αυτό το πλαίσιο το 1922 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και έτος αφετηρίας και όχι μόνο καταστροφής.
Το 2022 αποτελεί χρονιά-ορόσημο, τόσο για τον οφειλόμενο ιστορικό αναστοχασμό και την αναγνώριση της τεράστιας προσφοράς των Μικρασιατών στον πολιτισμό, στην οικονομία και την πρόοδο της Ελλάδας, όσο και μια αφορμή ή να γίνουν πράγματα που δεν έγιναν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ας μην περιοριστούμε σε μια σειρά επετειακών δράσεων και εκδηλώσεων μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το 2021 ήταν αφιερωμένο στην επέτειο 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, ωστόσο, υπό το βάρος φυσικά και της πανδημίας, δεν μπορούμε να πούμε ότι όσα πραγματοποιήθηκαν με αφορμή την επέτειο αυτή θα μείνουν χαραγμένα στη μνήμη μας! Να μη γίνει το ίδιο και με την εκατονταετία από τις τραγικές ημέρες της καταστροφής στη Μικρά Ασία. Να δούμε όλοι διαφορετικά τη σημαντική αυτή επέτειο. Να τιμήσουμε, ναι! Να μεταγγίσουμε τη γνώση στους νεότερους, ναι! Αλλά και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις εκείνες ώστε οι αλησμόνητες πατρίδες να μας “καθοδηγούν” τα επόμενα χρόνια.
* Ο Δημήτρης Γιαουρτάς είναι δημοτικός σύμβουλος Ηρακλείου.
