Μία από τις ειδήσεις τις οποίες όχι τυχαία τα συστημικά ΜΜΕ της πατρίδας μας έκρυψαν ή τουλάχιστον υποβάθμισαν είναι εκείνη περί της εκκίνησης προσπάθειας εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων Τουρκίας και Αρμενίας.
*Του Θέμη Τζήμα
Όπως κάθε είδηση, η οποία διαψεύδει την εγχώρια αφελή και ως εκ τούτου επικίνδυνη προσέγγιση (περί απομόνωσης της Τουρκίας, κατάρρευσης της οικονομίας της, παραληρήματος του Ερντογάν και σύγκρουσής του με τις ΗΠΑ), θάφτηκε, ενώ αποτελεί εν δυνάμει μείζονος σημασίας εξέλιξη στον Καύκασο.
Δεν είναι η πρώτη φορά κατά την οποία επιχειρείται κάτι σχετικό. Προσπάθεια εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων είχε καταβληθεί και κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου της ερντογανικής κυριαρχίας, με πρωτοβουλία του Αχμέτ Νταβούτογλου. Το ενδιαφέρον με την τωρινή προσπάθεια έγκειται στη διαφορετική, ευρύτερη συγκυρία. Τον έλεγχο στην Αρμενία κρατά ο φιλοδυτικός Πασινιάν, ο οποίος μάλιστα κατά τη διάρκεια του τελευταίου πολέμου με το Αζερμπαϊτζάν είχε κατηγορηθεί όχι μόνο ως προς την ικανότητά του να διεξάγει επιτυχώς τον πόλεμο, αλλά και ως προς τη διάθεσή του. Μάλιστα, ο πρόεδρος της Ρωσίας με δηλώσεις του είχε προσπαθήσει να διασκεδάσει αυτές τις υποψίες εις βάρος του πρωθυπουργού της Αρμενίας.
Η προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία είναι βέβαιο ότι θα καλλιεργήσει εκ νέου υποψίες ως προς το κατά πόσο η ήττα της Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, χωρίς ωστόσο να εξελίσσεται σε συντριβή, εντέλει βόλευε όλους τους εμπλεκομένους, συμπεριλαμβανομένης της νέας ηγεσίας της Αρμενίας. Με περιορισμένο τον ρόλο των προερχομένων από το Ναγκόρνο Καραμπάχ (ή Αρτσάχ) Αρμενίων και με τη φιλορωσική πλευρά στην αντιπολίτευση (μετά το πρώτο οδυνηρό διάστημα αποσταθεροποίησης για την Αρμενία), η ηγεσία της δείχνει διατεθειμένη να συζητήσει στη βάση της ήττας της, την αποδοχή του νέου διακανονισμού στο έδαφος, ο οποίος προέκυψε άλλωστε με ρωσική σφραγίδα.
Προφανώς η αρμενική ηγεσία θεωρεί ότι ένας τέτοιος διακανονισμός μπορεί να καταστεί οριστικός, επιτρέποντας μια ειρηνική συνύπαρξη με την Τουρκία και με το Αζερμπαϊτζάν, σταδιακή ίσως ένταξη στο στρατόπεδο της Δύσης και οικονομική μεγέθυνση. Από την άλλη, δεν είναι μυστικό ότι η ομαλοποίηση των σχέσεων με την Αρμενία, για τον Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί κίνηση καλής θέλησης προς τις ΗΠΑ, ενώ δύναται να ενισχύσει την τουρκική θέση στον Καύκασο.
Η εξομάλυνση των τριμερών σχέσεων Αζερμπαϊτζάν- Τουρκίας- Αρμενίας χωρίς ρωσική διαμεσολάβηση και με τουρκικές πρωτοβουλίες ακολούθως αιτήματος της Ουάσινγκτον πετά έξω από τις εξελίξεις τη Μόσχα, ή τουλάχιστον περιορίζει τον ρόλο της, ενώ προοπτικά συντείνει στο να βελτιωθούν οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, ενισχύεται ο τουρκικός ρόλος ως αιχμής πίεσης της Ρωσίας και στον Καύκασο.
Είναι σημαντικό επομένως να παρακολουθήσουμε τόσο το αν θα προχωρήσει η διαδικασία ομαλοποίησης, όσο και τη ρωσική στάση απέναντι στον Πασινιάν. Είναι απολύτως προφανές ότι ο Καύκασος μπορεί να αποτελέσει τη νέα εστία απόπειρας φθοράς της ρωσικής ισχύος από πλευράς ΝΑΤΟ. Μην ξεχνούμε πως κάτι αντίστοιχο συνέβη με το Μακεδονικό, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στα Βαλκάνια. Ενώ τα βλέμματα έχουν στραφεί στο ουκρανικό, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν κάλλιστα να σχεδιάζουν επέκταση του ΝΑΤΟ στον Καύκασο και η Τουρκία αποτελεί τον καλύτερο τοπικό υπεργολάβο.
Στα καθ’ ημάς, φυσικά μπορούμε να συνεχίσουμε να βαυκαλιζόμαστε με προπαγάνδα περί τουρκικής κατάρρευσης και κατά τα λοιπά να μένουμε αδρανείς. Η πραγματικότητα είναι εδώ. Όση προπαγάνδα και αν ασκούν τα εγχώρια ΜΜΕ, θα έρθει η στιγμή κατά την οποία αυτή θα λάμψει, όπως με τα Rafale του Κατάρ στην Τουρκία, τα Εμιράτα και τόσες άλλες περιπτώσεις.
*Ο Θέμης Τζήμας είναι δικηγόρος, διδάκτορας δημοσίου δικαίου και πολιτικής επιστήμης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Φωτογραφία αρχείου Pexels
