Σύμφωνα με δημοσίευμα, η εταιρεία του δισεκατομμυριούχου ιδιοκτήτη του Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, που μετονομάστηκε σε Meta Platforms Inc., αγόρασε τα δικαιώματα για τη χρήση της λέξης “μετά” από την αμερικάνικη τράπεζα Meta Financial Group, αντί του ποσού των 60 εκατομμυρίων δολαρίων.
Του Γιώργου Ουρανού
Εκατοντάδες λέξεις “μετα-”
Ωστόσο η λέξη “μετά” είναι μία αυθεντική λέξη της ελληνικής γλώσσας. Χρησιμοποιείται μάλιστα ως πρώτο συνθετικό σε εκατοντάδες άλλες σύνθετες λέξεις και έννοιες, όπως: μεταμόρφωση, μετάθεση, μετακίνηση, μεθεόρτια, μετάβαση, μεταβατικός, μεταβίβαση, μεταβλητός, μεταβολή, μεταβολισμός, μεταβλητός, μεταβάλλω, μεταβλητότητα και πολλές-πολλές άλλες. Εμπεριέχει μάλιστα την έννοια της εξέλιξης, ή της υπέρβασης ή της προβλεπόμενης νέας φάσης.
Μας προξενεί πραγματικά μεγάλη εντύπωση το πώς μια αμερικανική τραπεζική εταιρεία που φέρει στον τίτλο της την ελληνική λέξη “μετά” έχει κατοχυρώσει τη λέξη αυτή ως πνευματική και εμπορική της ιδιοκτησία, και έτσι μπορεί να την εμπορεύεται και να τη μεταβιβάζει έναντι ενός πολύ μεγάλου ποσού σε άλλους. Εκτιμούμε πως ίσως να υπάρχει κάποιο κενό στο Διεθνές Δίκαιο, το οποίο εκμεταλλεύτηκε προς δικό της όφελος. Ίσως, όμως, και να υπάρχει κενό στην ελληνική νομοθεσία για την κατοχύρωση τέτοιων δικαιωμάτων εθνικής πνευματικής ιδιοκτησίας για την ελληνική γλώσσα, αλλά και τις διαφορετικές ελληνικές διαλέκτους ή και τις πολλές δεκάδες τοπικές ελληνικές διαλέκτους.
Χιλιάδες ελληνικές λέξεις με διεθνή χρήση
Είναι γνωστό πως στις επιστήμες υγείας διεθνώς με ελληνικές λέξεις έχουν ονομαστεί πολλές χιλιάδες ασθένειες, συμπτώματα ασθενειών, όπως και ανατομικά όργανα και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Τέτοιες ονομασίες είναι ας πούμε η Νευρολογία ως Neurology, neurologist, η Ψυχολογία ως Psychology, psychologist, η θεραπεία και ο θεραπευτής ως therapy, therapist, η Ουρολογία ως Urology, urologist και πολλές άλλες που αριθμούν αρκετές χιλιάδες λέξεις. Ακόμη χιλιάδες ελληνικές λέξεις χρησιμοποιούνται στις επιστήμες της Φαρμακευτικής, της Χημείας, της Γεωλογίας, της Ορυκτολογίας, της Σεισμολογίας, της Αστρονομίας, αλλά και άλλων επιστημών. Θεωρούμε βέβαια ότι η χρησιμοποίηση των ελληνικών αυτών λέξεων δεν είναι καθόλου τυχαία, αλλά οφείλεται σε πολλούς παράγοντες.
Ο πρώτος και κύριος πιστεύουμε πως είναι η διεθνής ακτινοβολία και η αναγνώριση της αρχαίας ελληνικής σκέψης και πνευματικής δημιουργίας. Επίσης, άλλος παράγοντας, σχετιζόμενος με τον πρώτο, είναι το ότι, πριν να υπάρξουν οι άλλες δόκιμες διεθνείς γλώσσες, ήδη είχαν δοθεί πολλές ονομασίες με αρχαιοελληνικά ονόματα, όπως για παράδειγμα στους πλανήτες και τα υπόλοιπα ουράνια σώματα, σε ασθένειες και λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, αλλά και σε ορυκτά, χημικές ουσίες και στα στοιχεία του περιοδικού πίνακα. Ακόμη εκτιμούμε ότι προτιμήθηκε η ελληνική γλώσσα για αυτή την ονοματολογία λόγω του ότι διαθέτει τη μοναδική δυνατότητα, περισσότερο από κάθε άλλη, από τις άλλες δόκιμες γλώσσες, στο να περιγράφει με ακριβολογία και γλαφυρότητα έννοιες και συνδυασμούς εννοιών.
Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά οι γλώσσες
Μπορούμε δηλαδή να ισχυριστούμε πως η ελληνική γλώσσα και κατά δεύτερο λόγο και η Λατινική είναι οι δύο γλώσσες με αρχαία προέλευση οι οποίες δάνεισαν τις λέξεις τους στη διεθνή κοινότητα για να ονοματίσει και να περιγράψει ασθένειες, συμπτώματα υγείας, χημικά υλικά, φυσικά φαινόμενα και χιλιάδες επιστημονικά δεδομένα και καταστάσεις. Σίγουρα αυτό αποτελεί τιμή τόσο για τη γλώσσα μας όσο βέβαια και για τη λατινική γλώσσα, και ποτέ δε θα ήταν σώφρον το να εγερθούν εμπόδια και αντιρρήσεις για αυτές τις διαδικασίες ονοματολογίας. Ακόμη και σήμερον συνεχίζονται αυτές οι διαδικασίες, αφού και εντελώς πρόσφατα ονοματίστηκαν με ελληνικές λέξεις οι μεταλλάξεις της ασθένειας COVID-19 όπως η “Δέλτα” και η “Όμικρον”.
Για τη διόρθωση μιας αδικίας
Παράλληλα όμως θεωρούμε ότι είναι ηθικά απαράδεκτο και εθνικά επιζήμιο οι λέξεις της ελληνικής γλώσσας να τυχαίνουν εμπορικοποίησης και οικονομικής εκμετάλλευσης στη διεθνή οικονομική κοινότητα των εταιρειών και των επιχειρήσεων. Θεωρούμε ότι είναι άδικες ανάλογες κινήσεις όπως της Meta Financial Group, η οποία εισέπραξε το ποσό των 60 εκατομμυρίων δολαρίων για την πνευματική ιδιοκτησία της ελληνικής λέξης “μετά”. Εκτιμούμε πως η Meta Financial Group, κατά την ίδρυσή της, κατοχύρωσε την ονομασία της αυτή, με μια απλή απόφαση των ιδιοκτητών της.
Παρατηρούμε λοιπόν στις ημέρες μας, όπου βιώνουμε συνθήκες έντονου διεθνούς οικονομικού ανταγωνισμού, πως μπορούν να προκύπτουν εθνικά οικονομικά οφέλη από πόρους που παλιότερα με κανέναν τρόπο δεν μπορούσαμε να τους φανταστούμε. Έχουμε λοιπόν χρέος έναντι της εθνικής μας υπόστασης και της πλούσιας πνευματικής μας κληρονομιάς να κατοχυρώσουμε και να διεκδικήσουμε τέτοια ανάλογα οφέλη. Θα ήταν άδικο τα οφέλη αυτά να καταλήγουν σε άλλους, που ουδένα δικαίωμα έχουν επ’ αυτών.
Ελλάδα και Κύπρος σε κοινή δράση
Σκεφτόμαστε λοιπόν ότι η χώρα μας πρέπει να προχωρήσει - και μάλιστα σε συνεργασία με την Κύπρο, που είναι και εκείνη χώρος του ευρύτερου Ελληνισμού και η γλώσσα της είναι επίσης η Ελληνική - μια στρατηγική κίνηση ώστε να κατοχυρώσουμε και συγχρόνως να καταφέρουμε να διαχειριστούμε αυτά τα δικαιώματα.
Η πρόταση
Προτείνουμε λοιπόν να συσταθεί μια κοινή επιτροπή σε ανώτατο επίπεδο ειδικών επιστημόνων καθηγητών, απαρτιζόμενη υποχρεωτικά από γλωσσολόγο, διεθνολόγο, νομικούς με ειδίκευση στο διεθνές εμπορικό δίκαιο, αλλά και στη σύνταξη διεθνών δημοσίων συμβάσεων, και σαφέστατα οικονομολόγους, η οποία θα μελετήσει το θέμα στην ολότητά του και θα καταλήξει σε προτάσεις προς τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου. Η επιτροπή θα είναι υπό την άμεση εποπτεία του Έλληνα πρωθυπουργού και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το δεύτερο βήμα της πρωτοβουλίας θα είναι να συσταθεί μια κρατική εταιρεία-ταμείο (τύπου fund) με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, υπαγόμενη στο υπουργείο Οικονομικών, και η οποία θα διαχειρίζεται την υπόθεση των δικαιωμάτων χρήσης της γλώσσας σε διεθνές επίπεδο.
Το παράδειγμα της Νορβηγίας
Η εταιρεία αυτή θα μπορεί να έχει τη μορφή του ταμείου (fund) κρατικής περιουσίας της Νορβηγίας, το οποίο εισπράττει για λογαριασμό του νορβηγικού κράτους τα δικαιώματα επί των πωλούμενων ποσοτήτων πετρελαίου που εξορύσσονται στη νορβηγική επικράτεια.
Τα αποθέματα πετρελαίου της Νορβηγίας θεωρούνται εθνική περιουσία. Για την ιστορία, αξίζει να σημειώσουμε ότι το ταμείο αυτό έχει μέχρι τώρα συσσωρεύσει το αστρονομικό ποσό των 1,4 τρισεκατομμυρίων ευρώ. Μέρος των εσόδων αυτών χρησιμοποιούνται από το νορβηγικό κράτος για την ενίσχυση των ταμείων συντάξεων των συνταξιούχων πολιτών της Νορβηγίας, αλλά και γενικότερα για την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας της χώρας τους.
Ο στόχος
Το προσδοκώμενο από την παραπάνω πρωτοβουλία θα είναι να εξευρεθεί η μεθοδολογία δράσης και να χαραχτεί ένας οδικός χάρτης πραγμάτωσής της. Θα πρέπει δηλαδή να εξευρεθούν οι αποφάσεις και οι ενέργειες που θα πρέπει να διενεργήσει η χώρα μας ομού με την Κύπρο στους διεθνείς οργανισμούς ΟΗΕ, UNESCO, ΟΟΣΑ και όπου αλλού χρειάζεται. Με τις ενέργειές τους αυτές οι δύο χώρες θα προσπαθήσουν να κατοχυρώσουν σε διεθνές επίπεδο, και καλυπτόμενες από το Διεθνές Δίκαιο, τη διαχείριση και τα πνευματικά δικαιώματα της γλώσσας τους, καθώς και τον νομικό τρόπο με τον οποίο θα παραχωρούν τα δικαιώματα χρήσης λέξεων ή φράσεών της σε τρίτους.
Ο ρόλος του νομπελίστα Χριστόφορου Πισσαρίδη
Κορυφαίο ρόλο σε αυτή τη στρατηγική πρωτοβουλία θα μπορεί να έχει ο σπουδαίος Ελληνοκύπριος νομπελίστας οικονομολόγος, ο κ. Χριστόφορος Πισσαρίδης. Ο κ. Πισσαρίδης, που προτείνεται να οριστεί πρόεδρος και γενικός συντονιστής της πρωτοβουλίας, διαθέτει τις δυνατότητες και τη διεθνή ακτινοβολία ώστε να μπορέσει να την αναδείξει στη διεθνή κοινότητα, ούτως ώστε το θέμα να λάβει τέτοια διάσταση που να έχει ελπίδες θετικής έκβασης.
Η αφορμή για αυτό το άρθρο δόθηκε από τη δημοσίευση που γράφτηκε στην ενημερωτική ιστοσελίδα insomnia.gr στις 16 Δεκεμβρίου.
Φωτογραφία αρχείου Unsplash
