Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε τις τύχες της χώρας το 1981 ήταν 62 ετών.
*Της Βασιλικής Τσίτα-Κουβίδη
Ενδεχομένως όσοι αντιλαμβάνονται την πολιτική χωρίς πολιτική αλλά ως ηλικιακή εικόνα να θεωρούσαν ότι δεν ήταν σε θέση να ανανεώσει το πολιτικό σκηνικό. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, όμως, αναδείχτηκε ως ένας από τους πλέον επιδραστικούς πολιτικούς, σφράγισε με την πολιτική του δράση την περίοδο της μεταπολίτευσης και κατόρθωσε να αλλάξει ριζικά το σκηνικό, διαμορφώνοντας νέες κοινωνικές ισορροπίες και δυναμικές σε μια χρονική φάση μεγάλων προκλήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ, έχοντας ως συμπαγή εκλογική βάση την Κρήτη, το απόρθητο κάστρο της Αλλαγής, άλλαξαν τα πάντα. Ο αέρας της ανανέωσης, ο αέρας της Αλλαγής σάρωσε τη χώρα από άκρη σε άκρη. Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωρίζουν η δημιουργία του ΕΣΥ και του ΑΣΕΠ, η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Άλλες σημαντικές τομές των κυβερνήσεών του, που σήμερα φαντάζουν αυτονόητες, ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής, η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας, η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κ.λπ.), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος, οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο, όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η κατάργηση μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού, η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου κατάφερε μέσα σε μερικά χρόνια να αποκαταστήσει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που είχαν υποστεί διώξεις και ταπεινώσεις από το αυταρχικό μετεμφυλιακό κατεστημένο και να χτίσει κράτος πρόνοιας. Δεν εξέφρασε απλά την εποχή του, τη δημιούργησε, απαντώντας στις ώριμες ανάγκες των καιρών για εκδημοκρατισμό, κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική ανεξαρτησία. Ήταν ένας καινοτόμος ριζοσπάστης πολιτικός, εκτός του κατεστημένου, που έφτιαξε ένα νέο πολιτικό κίνημα ανανέωσης, για να έρθει στην κυβέρνηση και να αλλάξει τα πράγματα, να δημιουργήσει μια ουσιαστική Δημοκρατία, να υποστηρίξει, μετά από πάρα πολλά χρόνια κυριαρχίας της Δεξιάς, τα δικαιώματα ενός ολόκληρου λαού, χωρίς αποκλεισμούς, και να τον φέρει στο κέντρο της πολιτικής. Ο Ανδρέας Παπανδρέου απέδειξε ότι η ανανέωση δεν είναι συνάρτηση ηλικίας, είναι συνάρτηση προσωπικότητας, αντίληψης, μόρφωσης, εμπειρίας, εκτοπίσματος, μαχητικού πνεύματος, είναι κυρίως θέμα ιδεών και οράματος.
Σήμερα το πολιτικό Κίνημα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου εξακολουθεί και αποτελεί τη μόνη σοσιαλδημοκρατική πρόταση για ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και επίκεντρο τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Οι εσωκομματικές εκλογές του Κινήματος δεν αφορούν μόνο το Κίνημα, αφορούν συνολικά τη χώρα, η οποία βρίσκεται εγκλωβισμένη στις ανεπάρκειες της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι οποίες αδυνατούν να δώσουν λύση στα προβλήματα μιας εξουθενωμένης από τη δεκαετή κρίση και την πανδημία κοινωνία.
Ο Γιώργος Παπανδρέου διεκδικεί τη θέση του προέδρου του Κινήματος αδιαμφισβήτητα με τη βαρύτητα του ονόματός του, αλλά κυρίως με τη δική του ιστορική πορεία και προοπτική. Η κυβέρνησή του διενήργησε το μεγαλύτερο μεταρρυθμιστικό έργο των τελευταίων δεκαετιών, διασώζοντας ταυτόχρονα τη χώρα από την ανεξέλεγκτη χρεωκοπία που την είχαν οδηγήσει οι κυβερνήσεις του Κώστα Καραμανλή την περίοδο 2004-2009.
Η θεσμοθέτηση της “Διαύγειας”, ενός νομοθετικού εργαλείου για την προώθηση της διαφάνειας και τη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος, η αναμόρφωση του αυτοδιοικητικού χάρτη της χώρας και η θεσμοθέτηση του “Καλλικράτη”, η καθιέρωση του Open Gov, η θεσμοθέτηση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και η υιοθέτηση της πράσινης ανάπτυξης σαν τον πυρήνα του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας είναι μερικά μόνο από τα μεταρρυθμιστικά επιτεύγματα αυτής της περιόδου. Ο Γιώργος Παπανδρέου έσωσε τη χώρα από τη χρεωκοπία και ταυτόχρονα προώθησε τον αναπτυξιακό και ψηφιακό μετασχηματισμό της, έχοντας απέναντί του το συντηρητικό κατεστημένο της Ευρώπης, τους αγανακτισμένους στις πλατείες και μια απίστευτα ανεύθυνη αντιπολίτευση Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ. Συγκρούστηκε χωρίς κανένα ενδοιασμό με τα μεγάλα παρασιτικά συμφέροντα για να αντιμετωπίσει τις πραγματικές αιτίες της χρεωκοπίας, τους λόγους που κρατούν τη χώρα σε υστέρηση.
Μαζί με τον Ανδρέα Παπανδρέου μπορούν να χαρακτηριστούν σαν τους πλέον νεωτεριστές πρωθυπουργούς που γνώρισε ποτέ η χώρα. Όπως και ο Ανδρέας, ο Γιώργος Παπανδρέου απέδειξε ότι η ανανέωση δεν είναι συνάρτηση ηλικίας, είναι συνάρτηση ικανοτήτων, οράματος και γνώσης. Για να αλλάξεις τον κόσμο πρέπει να ξέρεις πώς λειτουργεί, πού είσαι και πού θες να πας. Πρέπει να έχεις θέσεις, να έχεις γωνίες, να μιλάς με καθαρή φωνή και να είσαι διατεθειμένος να συγκρουστείς με τα μικρά και τα μεγάλα συμφέροντα για να δώσεις υπόσταση στο όραμά σου. Τον κόσμο τον αλλάζουν οι ισχυρές πολιτικές προσωπικότητες με γνώσεις και κρίση. Τον κόσμο τον αλλάζουν οι άνθρωποι που βάζουν τον τόπο πάνω από το ατομικό συμφέρον, που δε φοβούνται να τσαλακωθούν, που δε βολεύονται σε μια κομψή απομόνωση, που είναι διατιθέμενοι να βάλουν πλάτη για να ξεκολλήσει η χώρα από τη λάσπη, που είναι διατιθέμενοι να δώσουν δύσκολες μάχες για τις τομές και για τις ανατροπές που πιστεύουν.
Ο πρώτος γύρος των εσωκομματικών εκλογών ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο που θα έχει η Κρήτη στην εκλογή του νέου προέδρου του Κινήματος. Στο νησί της Αλλαγής του Ανδρέα Παπανδρέου εξακολουθεί να κτυπά δυνατά η καρδιά του Κινήματος. Ο προοδευτικός κόσμος που στήθηκε στην ουρά και περίμενε υπομονετικά να ψηφίσει στον πρώτο γύρο οφείλει να αναστοχαστεί και να κοιτάξει ξανά πίσω, πριν κοιτάξει εμπρός.
Αυτό το Κίνημα εκφράζει όνειρα, ελπίδες, αγωνίες, αγώνες γενεών. Γενεών που πέρασαν και γενεών που θα έρθουν. Αυτό το Κίνημα δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραδοθεί ως λευκή επιταγή σε κανέναν. Με πρόεδρο τον Γιώργο Παπανδρέου, το Κίνημα μπορεί να δημιουργήσει τις συνθήκες ανανέωσης, για να αλλάξει ξανά τις τύχες του τόπου, να επαναφέρει την ελπίδα στην εξουθενωμένη κοινωνία και να δημιουργήσει προοπτικές δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης.
* Η Βασιλική Τσίτα-Κουβίδη είναι μέλος της Γραμματείας Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Κινήματος Αλλαγής, οικονομολόγος, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
