Ήταν το μακρινό 1964 όταν η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου προχώρησε στη «μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση», με την οποία αποσυνδεόταν η πρόσβαση στην εκπαίδευση από την κοινωνική θέση του μαθητή.
*Γράφει η Βασιλική Τσίτα-Κουβίδη.
Το δικαίωμα στην εκπαίδευση έπαψε να είναι το δικαίωμα λίγων προνομιούχων και έγινε συνολικά κτήμα του ελληνικού λαού. Είναι η μεταρρύθμιση που ουσιαστικά δημιούργησε τη μεσαία τάξη στην Ελλάδα.
Έδωσε την ευκαιρία στα παιδιά των μη προνομιούχων να κυνηγήσουν το όνειρό τους και να καταξιωθούν επαγγελματικά ως καταρτισμένοι επιστήμονες και να στηρίξουν με τη σειρά τους την ουσιαστική ανάπτυξη της χώρας.
Είναι ίσως το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα οφέλη που μπορεί να παραγάγει η κοινωνική δικαιοσύνη για το σύνολο μιας κοινωνίας. Ένα κοινωνικό αγαθό δεν μπορεί να αφορά σε μια δημοκρατική κοινωνία τούς λίγους, τους προνομιούχους, είναι δικαίωμα των πολλών. Ο περιορισμός των ευκαιριών προς όφελος των λίγων, εκτός από την ανισότητα, στερεί την ίδια την κοινωνία από ευκαιρίες ανάπτυξης.
Ήταν το 2009 όταν η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, διασώζοντας τη χώρα από την ανεξέλεγκτη χρεωκοπία που την είχαν οδηγήσει οι κυβερνήσεις του Κώστα Καραμανλή την περίοδο 2004-2009, έθεσε ταυτόχρονα σε προτεραιότητα την ανάγκη μετάβασης σε μια «πράσινη» ανάπτυξη. Ήταν η «χρυσή» ευκαιρία για τη χώρα να εκμεταλλευτεί την κρίση για να πρωτοπορήσει και να δημιουργήσει ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο με κοινωνικό πρόσημο. Δυστυχώς, η τότε αντιπολίτευση Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ είχε άλλη αντίληψη περί των ευκαιριών της κρίσης. Στις πλατείες των αγανακτισμένων και στο Ζάππειο δημιουργούσε τις προϋποθέσεις ενός συνολικού αδιεξόδου, που τελικά κόστισε πανάκριβα στον τόπο. Η προσεκτικά σχεδιασμένη από την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου μετάβαση ανακόπηκε από τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν και η χώρα από πρωταγωνιστής κατέληξε στο περιθώριο των εξελίξεων. Οι εγκεκριμένες αποφάσεις του Συμβουλίου της Ε.Ε., που ενέκριναν τον σχεδιασμό της χώρας, χαρακτηρίστηκαν περιφρονητικά ως «πράσινα άλογα» και ξεχάστηκαν. Εξάλλου, τόσο η Ν.Δ. όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ είχαν επικεντρωθεί στο να εφαρμόσουν τα νέα μνημόνια που ψήφισαν και εφάρμοσαν υπό τις υποδείξεις των εταίρων και των δανειστών. Μνημόνια, πολύ περισσότερο σκληρά και αντιλαϊκά από το πρώτο.
Είναι τουλάχιστον τραγική ειρωνεία ότι, δεκατρία χρόνια μετά, η σημερινή κυβέρνηση διακηρύσσει ότι η «πράσινη» μετάβαση συνιστά ιστορική ευκαιρία για τη χώρα για να αλλάξει παραγωγικό μοντέλο. Μάλιστα διαθέτει και επεξεργασμένο σχέδιο καταρχήν 8 δισ. ευρώ, που όμως φαίνεται να αφορά αποκλειστικά ενεργειακούς ομίλους και βιομηχανίες. Στο ερώτημα ποιοι έχουν δικαίωμα να ωφεληθούν από την ενέργεια που μπορεί να παραχθεί από τον ήλιο, τον αέρα, ή τη γεωθερμία της χώρας μας, η απάντηση της κυβέρνησης είναι οι λίγοι και οι ισχυροί.
Είναι η αντίληψη που ευνοεί την ανισοκατανομή του πλούτου και αδιαφορεί για την κοινωνική δικαιοσύνη και που τελικά βλάπτει τα συμφέροντα της χώρας συνολικά, αφού στερεί ευκαιρίες από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Οδηγεί τους ικανούς νέους της χώρας να αναζητήσουν την τύχη τους στο εξωτερικό και καταδικάζει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας να ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας. Δημιουργεί συνθήκες υστέρησης και υπανάπτυξης για να διαιωνίσει ένα ξεπερασμένο μοντέλο ευνοιοκρατίας που οδήγησε τη χώρα στη χρεωκοπία.
Στον ήλιο αυτής της χώρας έχουμε όλοι δικαίωμα, όπως έχουμε δικαίωμα στην εκπαίδευση και στις ίσες ευκαιρίες.
Στην πολιτική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση ο Γιώργος Παπανδρέου απέναντι στα προνόμια των λίγων αντιπαραθέτει την ενεργειακή δημοκρατία, με στόχο την προώθηση των ενεργειακών κοινοτήτων, τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής και της αυτοπαραγωγής ενέργειας για όλα τα νοικοκυριά. Στόχος, να καταστούν, όλες ανεξαίρετα οι οικίες, σε παραγωγούς καθαρής ενέργειας. Πρόκειται στην ουσία για ένα «πράσινο» συμβόλαιο που δημιουργεί συνθήκες ατομικής ανάπτυξης, με σκοπό να διανείμει τα οφέλη από τη μετάβαση στην «πράσινη» οικονομία σε όσον το δυνατόν μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας, μάλιστα, που έχει εξουθενωθεί, αφού στις επιπτώσεις της δεκαετούς κρίσης ήρθαν να προστεθούν και αυτές της πανδημίας. Ούτε 5, ούτε 10, όλοι, όλοι οι Έλληνες να μπορούν να ωφεληθούν από τα δισεκατομμύρια του κύκλου εργασιών.
Στο ερώτημα τελικά ποιοι δικαιούνται τις ευκαιρίες, οι λίγοι ή οι πολλοί, η απάντηση σε μια Δημοκρατία πρέπει να είναι «οι πολλοί». Είναι όμως ένα ερώτημα που σε μια Δημοκρατία μπορεί να απαντηθεί μόνο με όρους πολιτικών διαδικασιών.
Η υποψηφιότητα του Γιώργου Παπανδρέου για την ηγεσία του Κινήματος Αλλαγής δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ανασυγκρότηση των δυνάμεων ώστε το Κίνημα να συνδεθεί ξανά με τη μεγάλη μάζα των ψηφοφόρων και να καταστεί ξανά πρωταγωνιστής και ρεύμα πλειοψηφίας για την πρόοδο της χώρας μας. Είναι μια ιστορική ευκαιρία για ένα διαφορετικό μέλλον, για ανάπτυξη με ενεργειακή Δημοκρατία, για ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσωπο. Είναι μια ευκαιρία στην οποία ο κόσμος της δημοκρατικής παράταξης οφείλει να ανταποκριθεί.
* Η Βασιλική Τσίτα-Κουβίδη είναι μέλος της Γραμματείας Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Κινήματος Αλλαγής, οικονομολόγος, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
(φωτογραφία: Intime)
