Στο προηγούμενο κείμενο αναφερθήκαμε στη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση και στο ότι ήταν προϊόν των απαιτήσεων της ψυχροπολεμικής περιόδου. Ωστόσο, για την επεξεργασία των ζητημάτων εάν μπορεί να προκύψει ευρωπαϊκός στρατός, χρήσιμα είναι να λεχθούν τα εξής:
Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, τα θεσμικά όργανα της ΔΕΕ, λόγω των νέων πολιτικών και νομικών συνθηκών, σταδιακώς υπήχθησαν στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας στο πλαίσιο ευρωπαϊκών πολιτικών. Ειδικότερα, η θεσμοθέτηση της ρήτρας αλληλεγγύης (ως βασικού κανόνα δικαίου) και η δημιουργία του διακυβερνητικού Πυλώνα άσκησης πολιτικής ασφάλειας και άμυνας αποδυνάμωσαν ουσιωδώς την αναγκαιότητα της ΔΕΕ, με κατάληξη την απορρόφηση των λειτουργιών της από τον σχετικό Πυλώνα. Ωστόσο, προεργασία προς την κατεύθυνση της απορρόφησης των λειτουργιών της ΔΕΕ από την Ευρωπαϊκή Ένωση αφορούν σημαντικές προπαρασκευαστικές πράξεις. Ειδικότερη αναφορά γίνεται:
α) Στην «Έκθεση Νταβινιόν», η οποία υπεβλήθη το 1970 στη Σύνοδο Κορυφής του Λουξεμβούργου και αποτέλεσε την απαρχή της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνεργασίας (ΕΠΣ), η οποία λειτούργησε ανεπισήμως από το 1970. Θεσμοθετήθηκε, όμως, επισήμως στο Λουξεμβούργο το 1986, ως «Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη» - “Single European Act” (ΕΕΠ - SEA). Η ΕΠΣ θεωρήθηκε από την αρχή ένα βήμα προς την πολιτική ενοποίηση - που θα μπορούσε να θεωρηθεί το προοίμιο παρέμβασης στα διεθνή δρώμενα και μέσω αμυντικών πολιτικών.
β) Τρία χρόνια αργότερα, στην «Έκθεση της Κοπεγχάγης» προστέθηκε μια πρόταση που δήλωνε τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της διαδικασίας.
Φαίνεται λοιπόν ότι από την αρχή η ΕΠΣ ήταν ένας πραγματιστικός διακανονισμός μεταξύ φεντεραλιστών και διακυβερνητιστών, ο οποίος βασιζόταν σε δύο Πυλώνες: τον διακυβερνητικό χαρακτήρα της και την αρχή της συναίνεσης μεταξύ των κρατών-μελών (υπ’ όψιν ότι οι Πυλώνες αυτοί με τη Συνθήκη της Λισαβόνας έχουν καταργηθεί).
γ) Στο «σχέδιο Αιμίλιο Κολόμπο - Χανς Ντίτριχ Γκένσερ», που έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τούτων δοθέντων και ειδικότερα με βάση την προαναφερόμενη «Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη», της οποίας η ισχύς έλαβε χώρα την 1η Ιουλίου 1987, υιοθετήθηκε το καθήκον για μια κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, καθώς και για κοινή πολιτική άμυνας και ασφάλειας, ενώ με την ίδια Πράξη καθιερώθηκε η «εσωτερική αγορά» ως χώρος εσωτερικών συνόρων εντός του οποίου διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των ατόμων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων. Περαιτέρω, ως προς την ιστορικότητα του υπό ανάλυση ζητήματος, κύριοι σταθμοί είναι και οι εξής:
δ) Η «Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση» (1992-1993) εισήγαγε ως ενωσιακή λειτουργία την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) στον επί τούτω διαμορφωμένο διακυβερνητικό Πυλώνα - ο οποίος, όπως προαναφέρεται, αργότερα καταργήθηκε. Υπ’ όψιν δε ότι με τη «Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση» ενώθηκαν οι τρεις Κοινότητες (ΕΥΡΑΤΟΜ - ΕΚΑΧ - ΕΟΚ) και θεσμοθετήθηκε συνεργασία στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας, της αστυνομίας και της δικαιοσύνης.
ε) Το Συμβούλιο Υπουργών της ΔΕΕ τον Ιούλιο του 1992 δεσμεύτηκε ώστε οι χώρες της ΔΕΕ να θέτουν στη διάθεση του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στρατιωτικές μονάδες απ’ όλο το φάσμα των συμβατικών τους δυνάμεων, με σκοπό τις ανθρωπιστικές και ειρηνευτικές αποστολές, την πρόληψη συγκρούσεων και την αποστολή για ενέργειες που θα αφορούν τη «σταθεροποίηση» στο «τέλος μιας σύγκρουσης». Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, έλαβε χώρα δέσμευση εμπλοκής σε κατευθείαν πολεμικές επιχειρήσεις - χωρίς να διευκρινίζεται με απόλυτη ακρίβεια ο τρόπος της εμπλοκής.
στ) Το Συμβούλιο Υπουργών της ΔΕΕ, στις 13 Νοεμβρίου 2000, συμφώνησε τη μεταφορά των προηγούμενων δεσμεύσεων και λειτουργιών της ΔΕΕ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, λόγω της εξέλιξης αυτής, αναπόφευκτη ήταν η κατάληξη της 30ής Ιουνίου 2011, οπότε η ΔΕΕ διαλύθηκε και επισήμως.
Η παρούσα ιστορική φάση
Με τη «Συνθήκη της Λισαβόνας» (2007-2009) «επιβεβαιώθηκε» κατ’ αρχάς και κατ’ αρχήν η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) που τυποποιείται στα άρθρα 42, 43, 44, 45 και 46 ΣΕΕ. Ειδικότερα, δυνάμει της παρ. 7 του άρθρου 42 ΣΕΕ: «Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος-μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη-μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή...». Για τη «δέσμευση» αυτή πρέπει να επισημειωθεί ότι απαιτείται ομοφωνία. Επίσης, δε διευκρινίζονται: α) η διαδικασία μίας τέτοιας εμπλοκής «βοήθειας-συνδρομής» και β) η «υλική βάση» αυτής της «βοήθειας-συνδρομής». Αξιοσημείωτο είναι δε ότι η θέσπιση αυτής της «υποχρέωσης» είναι αμφίβολο κατά πόσο συλλειτουργεί με την παρ. 2 του άρθρου 4 ΣΕΕ, όπου, σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο, «ειδικότερα, η εθνική ασφάλεια παραμένει στην ευθύνη κάθε κράτους-μέλους». Ως κατακλείδα των προαναφερόμενων, εγείρονται τα εξής ερωτήματα:
α) Εάν η Γαλλία σπεύδει με τη συμφωνία της με την Ελλάδα να καταστεί αυτοτελής πολεμική δύναμη στην περιοχή για την υπεράσπιση των συμφερόντων της, εμπλέκοντας κατά περίπτωση, και τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ή
β) Εάν η συμφωνία αυτή θα αποτελέσει «κίνητρο» για τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρόκειται να καταστεί Συμπολιτεία, εάν δεν εγκαθιδρυθεί ευρωπαϊκός στρατός και εάν οποιοδήποτε casus belli κατά κράτους-μέλους δεν εκλαμβάνεται ως casus belli κατά όλων των κρατών-μελών.
Συνεπώς: μόνο η δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού που θα υπερασπίζεται την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική ασφάλεια κάθε κράτους-μέλους σε περίπτωση χρήσης βίας και μόνο όταν η απειλή χρήσης βίας θα εκλαμβάνεται ως κοινή απειλή για όλα τα κράτη-μέλη, τότε μόνο μπορεί να υπάρξει πράγματι Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία! Η ιστορία θα δείξει...
Απόσπασμα: «Για τον ευρωπαϊκό στρατό, η ιστορία θα δείξει!..»
φωτογραφία ΙΝΤΙΜΕ
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU).
