Η επικαιρότητα των ημερών σε σχέση με την τακτική της Τουρκίας δημιουργεί με το δικό της τρόπο εντάσεις. Αυτό έχει συνέπεια να αναβάλλεται για την επόμενη δημοσίευση η συνέχεια των άρθρων ενημέρωσης για την επέλαση που αφορά στο “ψηφιακό ευρώ”.
Τα κείμενα αναφορικά με το “ψηφιακό ευρώ” θα ακολουθήσουν προσεχώς με όλες τις αναγκαίες παραστάσεις ,ώστε ο αναγνώστης να ενημερωθεί πλήρως για τη διαδικασία στο πώς λειτουργεί το χρήμα ως νόμισμα. Ωστόσο:
Αιτία του “ενδιάμεσου” αυτού κειμένου είναι η αναφορά στο πρόσφατο γεγονός της απέλασης από την Κωνσταντινούπολη - και μάλιστα με την άφιξή του - του προέδρου της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος κ. Γιώργου Βαρυθυμιάδη, του οποίου πράγματι ο αποκλειστικός σκοπός της μετάβασης στην Τουρκία ήταν προσκυνηματικός.
Ο κ. Γιώργος Βαρυθυμιάδης, εκπροσωπώντας λόγω της ιδιότητάς του τους Πόντιους Έλληνες, τους ορθόδοξους Έλληνες και σε τελευταία ανάλυση κάθε Έλληνα πολίτη ανεξαρτήτως χριστιανικού δόγματος, ή θρησκεύματος, καθώς και τους μη θρησκευόμενους Έλληνες, μετέβη στην Τουρκία.
Ωστόσο, με την άφιξή του στο τουρκικό έδαφος, συνελήφθη και κρατήθηκε από όργανα ασφάλειας της Τουρκίας, ενώ πράγματι ο προορισμός του ήταν η μετάβασή του στην Παναγία Σουμελά Τραπεζούντας για να παραστεί στην Πατριαρχική Θεία Λειτουργία. Συνταξίδευε με ομάδα στην οποία συμμετείχε και η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ κ. Μαρία Αντωνιάδου.
Η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών για το γεγονός αυτό, και σε απάντηση του σχετικού διαβήματος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, εξέδωσε ανακοίνωση η οποία μεταξύ των άλλων απαντούσε ότι «ο Έλληνας υπήκοος δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις εισόδου στη χώρα μας, μετά την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών που έλαβαν χώρα στο αεροδρόμιο, σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) με βάση τους νόμους και τους κανόνες μας και στάλθηκε πίσω στη χώρα του».
Η ανακοίνωση αυτή δεν πληροί τουλάχιστον τον όρο της σαφούς διευκρίνισης αναφορικώς με το διάβημα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ούτε εξηγεί γιατί δεν επέτρεψε στην επί τούτω ορισθείσα εκπρόσωπο του ελληνικού Προξενείου να επικοινωνήσει με Έλληνα υπήκοο.
Το νομικό όμως ενδιαφέρον για την απέλαση αυτή είναι ο όρος που αποδίδεται από αρκετά ΜΜΕ. Είναι ο όρος “persona non grata”, που σημαίνει “ανεπιθύμητο πρόσωπο”. Για τη συγκεκριμένη όμως περίπτωση ο όρος αυτός είναι εξωνομικός, διότι ο απελαθείς δεν εκτελούσε εντεταλμένη κρατική αποστολή.
Για να μην παραπληροφορείται δε η κοινή γνώμη, θα πρέπει να επισημειώσουμε τα εξής, μιας και η προαναφερόμενη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου των Eξωτερικών επικαλείται τον ICAO (International Civil Aviation Organization).
Ο νομικά ορθός όρος είναι “INAD”, που προέρχεται από το “inadmissible passenger”, δηλαδή “απαράδεκτος επιβάτης”.
Σχετικές δε απολύτως είναι και οι πρόνοιες που αφορούν στη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών, IATΑ (International Air Transport Association). Με την ευκαιρία όμως αυτή, ας προσέξουμε στο παρακάτω...
Τα άτομα ως personae non gratae
Με βάση τα κρατούντα στη διεθνή έννομη τάξη, ένα άτομο μπορεί στο πλαίσιο του εθνικού συμφέροντος ενός κράτους σε ζήτημα δημόσιας τάξης και εθνικής ασφάλειας να κριθεί ανεπιθύμητο πρόσωπο, δηλαδή persona non grata.
Επίσης, π.χ., ακόμη και ολόκληρη διπλωματική αποστολή μπορεί να απελαθεί. Είναι δυνατόν δε πολλά άτομα, εμπιστευμένα σ’ ένα κράτος, να χαρακτηριστούν personae non gratae.
Η ορολογία δε αυτή αφορά στη δογματική του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και κυρίως στις κρατούσες διαδικασίες των σύγχρονων διπλωματικών σχέσεων.
Υπ’ όψιν όμως ότι η ορολογία αυτή αφορά άτομα τα οποία έχουν λόγω της αποστολής τους “δημόσιο χαρακτήρα”. Δηλαδή αφορά εμπιστευμένα άτομα της Δημόσιας Διοίκησης και της Διπλωματικής ή Προξενικής Αρχής και αποστολής του κράτους αποστολής. Και είτε ήδη έχουν εγκατασταθεί στο κράτος στο οποίο καλούνται να ασκήσουν τις διπλωματικές και προξενικές τους αρμοδιότητες, είτε έχουν δηλωθεί ότι θα μετακινηθούν για αυτή τους την αποστολή.
Στην προκειμένη περίπτωση, με βάση το άρθρο 9 της Σύμβασης της Βιέννης του 1961 περί των διπλωματικών σχέσεων, το κράτος στο οποίο λαμβάνει χώρα η “διαπίστευση” έχει το δικαίωμα ανά πάσα στιγμή και χωρίς να αιτιολογεί την απόφασή του να καθιστά γνωστό στο διαπιστεύον κράτος ότι οποιοδήποτε μέλος του διπλωματικού προσωπικού της αποστολής του είναι μη αρεστό, persona non grata. Υπ’ όψιν δε ότι αντίστοιχο δικαίωμα έχει και το “κράτος διαμονής” με βάση το άρθρο 23 της Σύμβασης της Βιέννης του 1963 περί των προξενικών σχέσεων.
Στον συγκεκριμένο Έλληνα πολίτη, για να τηρούμε τους κρατούντες όρους, δεν επετράπη η είσοδος στην επικράτεια της Τουρκίας ως πρόσωπο “INAD”, δηλαδή ως lnadmissible Passenger.
H Αρχή της Αμοιβαιότητας
Ωστόσο, το ζήτημα που εγείρεται δεν είναι ποιος όρος αποδίδει την εν θέματι προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας. Το ζήτημα που τίθεται είναι ότι πρέπει επιτέλους η Ελλάδα να πολιτευτεί και με βάση την Αρχή της Αμοιβαιότητας.
Η Αρχή της Αμοιβαιότητας είναι όρος τόσο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου όσο και της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων και της Διπλωματίας. Τυποποιείται δε ρητώς σε επίπεδο ελληνικής πολιτειακής τάξης στις διατάξεις των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 28 του Συντάγματος.
Η “Αρχή της Αμοιβαιότητας” σημαίνει ότι ένα κράτος δεσμεύεται έναντι άλλου κράτους με βάση την ισότητα σχέσεων στα μεταξύ τους δικαιώματα και υποχρεώσεις, που φυσικά τελούν σε καθεστώς αμοιβαίας ανταπόκρισης.
Υπ’ όψιν δε ότι κατά το μέρος που αφορά στην Ελλάδα η εσωτερική έννομη τάξη δεσμεύεται περαιτέρω με την ισχύ συνταγματικών κανόνων που παραπέμπουν ευθέως στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο.
Για το “υπό κρίση ζήτημα” οι υποχρεώσεις της ελληνικής έννομης τάξης σε επίπεδο συντακτικού νομοθέτη προσδιορίζονται και θεσπίζονται περαιτέρω τόσο στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 του Συντάγματος, όσο και στην παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Συντάγματος.
Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών, υφίσταται συνταγματική υποχρέωση προστασίας στα έννομα αγαθά της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας, χωρίς καμιά απολύτως διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας, θρησκείας καθώς και πολιτικών πεποιθήσεων, για όσα άτομα-φυσικά πρόσωπα βρίσκονται εντός των ορίων της ελληνικής επικράτειας.
Οι πρόνοιες δε αυτές δεσμεύουν με τρόπο αυστηρό την εσωτερική έννομη τάξη, ενώ εξαιρέσεις επιτρέπονται μόνο όπου και όταν αυτές προβλέπονται από το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο.
Η ελληνική Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να σέβεται τους κανόνες της διεθνούς νομιμότητας αλλά και τους κανόνες της συνταγματικής τάξης. Κατά το μέρος δε που αφορά στην Ελλάδα, σε σχέση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα πρέπει επιτέλους τα πολιτειακά όργανα της ελληνικής Δημοκρατίας να πολιτευτούν με βάση τις συνταγματικές πρόνοιες της Αρχής της Αμοιβαιότητας. Και ο νοών νοείτω!
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
