Ο δημοσιογράφος και η ενημέρωση σήμερα έγινε η βαριά βιομηχανία!

Απόψεις
Ο δημοσιογράφος και η ενημέρωση σήμερα έγινε η βαριά βιομηχανία!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ελεύθερη, αντικειμενική και ανεξάρτητη δημοσιογραφία είναι το πρώτο βήμα προς την ειρήνη και τη δημοκρατία, υπογραμμιζόταν πριν από μερικά χρόνια σε μια διακήρυξη κατά το πέρας ενός παγκόσμιου Συνεδρίου.

Γράφει ο Αντώνης Ε. Γκορτζής*

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης σήμερα η τεχνολογία των ΜΜΕ είναι παντοδύναμη. Η είδηση, το μήνυμα μεταδίδεται από τον πομπό στον δέκτη με αστραπιαία ταχύτητα και δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα ΜΜΕ,( εφημερίδες, ραδιόφωνα, τηλεόραση, περιοδικά) και ιδιαιτέρα το διαδίκτυο δεν είναι πλέον κανάλια ιδεολογιών, αλλά είναι αυτά τα ίδια μια ιδεολογία.

Ο δέκτης σφυροκοπείται από πληροφορίες και αυτό που μετράει είναι ο περιοδικός και ιδιόμορφος βομβαρδισμός με ειδήσεις όπου τα μηνύματα ισοπεδώνονται και χάνουν τις διάφορες τους. Κανείς δεν γνωρίζει υποστηρίζουν οι θεωρητικοί του αιώνας μας, αν ο άνθρωπος της εποχής μας θα γίνει καλύτερος ή χειρότερος’ το σίγουρο είναι ότι θα γίνει ένας νέος άνθρωπος ιδιαίτερα μετά από την γενικότερη η ειδικότερη οικονομική ύφεση.

Για νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και επικοινωνίας και την «Τυραννία των ΜΜΕ» μιλά ο Ιγνάσιο Ραμονέ, διευθυντής της «Monde Diplomatique» καθηγητής «Θεωρίας της Επικοινωνίας» στο πανεπιστήμιο του Παρισιού. «Τροφοδοτώντας όλα τα δίκτυα, το σύστημα της επικοινωνίας άλλαξε και τομείς της εξουσίας, της οικονομίας, της παραγωγής, επομένως και εκείνους της κουλτούρας. Αλλά σήμερα η πληροφόρηση είναι "αδιάκοπη, σε απ’ ευθείας σύνδεση και σε πραγματικό χρόνο". Το θεμελιώδες είναι η σύνδεση, το να βρεθείς παρών είναι εγγύηση της αυθεντικότητας».

Σήμερα η ενημέρωση όπως σημειώνει ο καθηγητής Μακλούαν δεν είναι πια όργανο για την παραγωγή οικονομικών αγαθών αλλά έγινε η ίδια το κυριότερο από τα αγαθά. Η ενημέρωση έγινε η βαριά βιομηχανία.

Και ο δημοσιογράφος… ίσως ο πιο σκληρά εργαζόμενος σε αυτήν. Πολύπλευρος ο ρόλος του στην σημερινή μας ούτως ή άλλως δύσκολη εποχή της πολύ-πληροφόρησης, της ηλεκτρικής ταχύτητας μετάδοσης των μηνυμάτων, της ραγδαίας διακίνησης των πληροφοριών, του εντυπωσιασμού, της πληρωμένης μάθησης.

Είναι ο ενδιάμεσος κρίκος μιας τεράστιας αλυσίδας για την μετάδοση ιδεολογιών τις οποίες ο παραλήπτης χρησιμοποιεί ως κώδικες που πηγάζουν από την κοινωνική κατάσταση στην οποία ζει από την μόρφωση που απέκτησε από τις ψυχικές διαθέσεις της στιγμής. Πρόκειται για ένα ρόλο ισχυρό, όπου η αξία του λόγου του σημαντική τις περισσότερες φορές.

«Ο δημοσιογράφος δεν έχει χρέος να είναι αντικειμενικός έχει το χρέος να παίζει το ρόλο του μάρτυρα», σημειώνει ο Ουμπέρτο Έκο, στο βιβλίο του «Η Σημειολογία στην καθημερινή ζωή». «Πρέπει να λέει ότι ξέρει και πρέπει αφού εκθέσει και τις δυο απόψεις όσων ενεπλάκησαν στη διαμάχη, να λέει ποια είναι η δική του γνώμη. Το καθήκον του δημοσιογράφου δε είναι να πείσει τον αναγνώστη ότι αυτός λέει την αλήθεια αλλά να το προειδοποιήσει ότι αυτός λέει τη ‘δική του’ αλήθεια. Το γεγονός ότι μια είδηση είναι αληθινή δεν σημαίνει ταυτόχρονα ότι έχει χρησιμοποιηθεί κατά τρόπο αληθινό.»

Ο δημοσιογράφος πρέπει να αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη για εξέταση και των άλλων απόψεων, με τη συζήτηση και τις αναφορές σε ανακοινώσεις άλλων. Σε μια πολιτισμένη χώρα δεν είναι αρκετό οι πολίτες να διαβάζουν μια μόνο εφημερίδα, γιατί έτσι δεν επιτυγχάνεται η διασταύρωση και ο έλεγχος της πληροφορίας αυτής.

Όταν ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος κάθε ημέρα να γράψει τόσες ειδήσεις όσες χωράνε στον καθορισμένο αριθμό σελίδων και πρέπει αυτές να διαβαστούν από ένα κοινό με διαφορετικά γούστα, κοινωνική τάξη, μόρφωση, απλωμένο σε μια ολόκληρη εθνική επικράτεια, η ελευθερία του θα εξαρτηθεί από τις κοινωνικές προδιαγραφές. Έγκριτοι δημοσιογράφοι και αναλυτές συνηγορούν στο ότι σήμερα η δημοσιογραφία από λειτούργημα πήρε τη μορφή επιχείρησης.

Κατά τον Γκαμπριελ Μαρκες, η δημοσιογραφία θα πρέπει να διδάσκεται όπως διδασκόταν οι τέχνες στην Αναγέννηση από πρόσωπο σε πρόσωπο .

Όλοι συμφωνούν πως οδηγηθήκαμε στην μετάλλαξη της πληροφόρησης από κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευμα, στην κατεύθυνση προς ένα μοντέλο ομογενοποιημένης ενημέρωσης ως αποτέλεσμα του πλέγματος διαπλοκής πολιτικής εξουσίας, οικονομικών συμφερόντων και δημοσιογραφίας. Κοινή διαπίστωση η ανάγκη ανατροπής του σκηνικού, αυτοεξυγίανσης, αντίστασης στην απαξίωση.

Ο ρόλος του δημοσιογράφου σήμερα είναι να αφήσει τη μοναδική αχτίδα αισιοδοξίας να λάμψη: όραμα, αξιοπρέπεια, εντιμότητα.

Ο δημοσιογράφος είναι φύσει και θέσει αντιεξουσιαστής απέναντι σε κάθε μορφής εξουσία.

«Να βολεύει τους κατατρεγμένους και να κατατρέχει τους βολεμένους», λέει ένα αμερικανικό ρητό. Βασική αποστολή του Τύπου και κατ’ επέκταση όλων των ΜΜΕ, είναι να βρίσκονται απέναντι στην εξουσία, να την ελέγχουν αποτελώντας θεματοφύλακα της δημοκρατίας.

Παγκοσμιοποίηση και δημοσιογραφία είναι στις μέρες μας ένα τεράστιο κεφάλαιο. Τα εθνικά σύνορα έχουν πέσει, οι σύγχρονες εξελίξεις τρέχουν.

Τρομοκρατία, μεταλλάξεις, θανατηφόροι ιοί, κλωνοποίηση μερικά από τα θέματα που υπερβαίνουν τα γεωγραφικά όρια. Οι πολιτική ειδησεογραφία χάνει έδαφος, οι ειδήσεις γίνονται εμπορικές και γαργαλιστικές περιστρέφονται γύρω από διασημότητες.

Ο 40% του αμερικανικού λαού σήμερα ενημερώνεται από τα νυκτερινά τοκ σόου παρόλα αυτά αγνοούν ποιος είναι ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ.

Οι νέες τεχνολογίες και η ραγδαία διάχυση πληροφοριών εκτός των εθνικών συνόρων ανοίγει λοιπόν το δρόμο για άλλου είδους συνεργασίες.

Ο δημοσιογράφος στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης θα πρέπει να έχει σφαιρικές γνώσεις. Τα όρια μεταξύ των οικονομικών, πολιτικών και τεχνολογικών θεμάτων καταρρέουν. Πάρτε ως παράδειγμα το διπλωματικό ανταποκριτή. Θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε γνώση της λειτουργίας των χρηματοοικονομικών αγορών και γενικότερα της οικονομίας. Φυσικά πάντοτε η πεμπτουσία της δημοσιογραφίας θα παραμένει η ερευνητική δημοσιογραφία.

Σκέφτομαι συχνά τους δεκάδες δημοσιογράφους που χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους στα πεδία των μαχών, στις εμπόλεμες περιοχές.

Είναι σαν εκείνους τους πιστούς μοναχούς που τάχθηκαν στο Θεό τους. Έτσι είναι η δημοσιογραφία. Λατρεία κομμάτι της ζωής τους.

Ο δημοσιογράφος, οφείλει να ξαναδεί το ρόλο του, τις αντιστάσεις, τις προτεραιότητες του. Δεν μπορεί να συμπαρασύρει δίκαιους και αδίκους η δημοσιογραφία της εντυπωσιοθηρίας και της συναλλαγής με την εξουσία. Ουδείς δικαιούται να τυρβάζει περί άλλα, όταν κλυδωνίζεται η σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στα ΜΜΕ, τους δημοσιογράφους και την κοινή γνώμη.

Πίσω απ’ όλες τις ανακαλύψεις είναι ο άνθρωπος. Ο Δημοσιογράφος πρέπει να μάθει να χρησιμοποιεί τα Μέσα και όχι να τον χρησιμοποιούν.

Ο δημοσιογράφος οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι είναι κρίκος της δημοκρατίας ότι η συνοχή της δημοκρατίας εξαρτάται από αυτόν, διότι είναι ο διαμεσολαβητής μεταξύ λαού και εξουσίας.

Χρέος του είναι να ενσκήψει στα σοβαρά κείμενα της λογοτεχνίας και στην ιστορία καθώς και στα λεξικά. Να αγαπήσει τη γλώσσα.

Αυτές είναι οι καλύτερες αποσκευές του στο αέναο και κοπιώδες ταξίδι της γνώσης, της ενημέρωσης και της επικοινωνίας.

*Ο κ. Αντώνης Ε. Γκορτζής είναι πρόεδρος της ΕΒΕΝ

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News