Γράφει ο Γιάννης Μανιάτης*
Η Κλιματική Κρίση έχει πια τοποθετηθεί στην πρωτοκαθεδρία των ευρωπαϊκών κι εθνικών προτεραιοτήτων. Ο ενεργειακός μετασχηματισμός, με την ταχεία μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών και της εξοικονόμησης, την αποθήκευση και την ηλεκτροκίνηση, τις προοπτικές του υδρογόνου, αποτελούν συντελεστές που προσδιορίζουν ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, στηριγμένο στην Κυκλική Οικονομία.
Η εξάρτηση της Ε.Ε. από τρίτες χώρες σε ενέργεια, ορυκτές πρώτες ύλες, επικοινωνιακές και ψηφιακές συσκευές, τρόφιμα, υγειονομικό υλικό και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, προσδιορίζουν τη σημαντική προτεραιότητα της Απεξάρτησης και Αυτάρκειας, στοιχείων δόμησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας – RFF, με τα σημαντικά κονδύλια της τάξης των €32δις για Ελλάδα και €750δις για Ε.Ε..
Η Κρήτη βρίσκεται σε ενδιαφέρουσα χρονική συγκυρία, με προοπτική για πλήρη ανάδειξη του σπουδαίου γεωστρατηγικού της ρόλου. Σήμερα και για τα επόμενα αρκετά χρονιά, μέχρι το 2050, που το φυσικό αέριο θα αξιοποιείται ως μεταβατικό καύσιμο, οι αγωγοί που σχεδιάσαμε το 2011 κι εντάξαμε για χρηματοδότηση στα ευρωπαϊκά ταμεία PCIs το 2013, με κορυφαίο τον East Med, έχουν ήδη διαμορφώσει νέο ενεργειακό τοπίο, τόσο με τη μεταφορά μέσω Κρήτης, φυσικού αεριού από Κύπρο – Ισραήλ προς Ιταλία, όσο και με την ενεργοποίηση των διαδικασιών που έχουν οδηγήσει στο East Med Gas Forum, ενός διεθνούς οργανισμού περιφερειακής συνεργασίας της Ανατολικής Μεσογείου, όπου συνυπάρχουν και συνεργάζονται Ισραήλ, Παλαιστινιακή Αρχή, Ιορδανία, Κύπρος, Αίγυπτος, Ελλάδα, Ιταλία, ΗΠΑ, Γαλλία, Ε.Ε. Η προοπτική στους αγωγούς φυσικού αεριού να εγχέεται μελλοντικά και υδρογόνο, δίνει πολλές δεκαετίες κύκλο ζωής όλων των αγωγών και υποδομών φυσικού αεριού. Πολύ περισσότερο, με αφετηριακό σημείο την Ανατολική Μεσόγειο, η οποία μπορεί να αποτελέσει τη νέα ελπιδοφόρα ενεργειακή πηγή της Ε.Ε., ειδικά τώρα που γηράσκουν και απογειώνονται όλα τα ευρωπαϊκά κοιτάσματα φυσικού αεριού Με. Βρετανίας, Ολλανδίας, Δανίας, κα.
Στην προοπτική αυτή, σημαντικό ρολό έχουν να παίξουν, πάρα τις προσωρινές αντιξοότητες λόγω πανδημίας, τα πλούσια κοιτάσματα αερίου νότια και νοτιοδυτικά Κρήτης, τα οποία έχουν ήδη παραχωρηθεί για αξιοποίηση σε EXXONMOBIL, TOTAL, ΕΛΠΕ.
Ο ενεργειακός κυρίαρχος είναι πλέον ο ηλεκτρισμός με την all electricity φιλοσοφία που διαπερνά όλα τα επενδυτικά σχέδια. Το ηλεκτρικό καλώδιο Eurasia Interconnector, που από Ισραήλ συνδέει Κύπρο – Κρήτη και συνεχίζει προς ηπειρωτική Ελλάδα, το εντάξαμε στα χρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα PCIs το 2013 και βρίσκεται πλέον σε σημαντικό βαθμό ωρίμανσης. Επιπλέον, στην Κρήτη θα καταλήγει η νέα ηλεκτρική σύνδεση από Αίγυπτο, ο Eurafrica Interconnector, καθιστώντας έτσι την Κρήτη ηλεκτρικό κόμβο Αφρικής – Ασίας – Ευρώπης.
Η γειτνίαση της με την Αφρική προσδίδει νέο αναβαθμισμένο ρολό σε σχέση με τη νέα γεωοικονομία του ευρωπαϊκού Green Deal. Οι τεράστιες μελλοντικές ανάγκες τόσο σε ανανεώσιμα, όσο και σε υδρογόνο, έχουν στρέψει, λόγω αυξημένης ηλιοφάνειας, την προσοχή της Γερμανίας και άλλων χωρών της κεντρικής Ευρώπης στην Κρήτη, τη νότιο Ιταλία και τις χώρες της Βόρειας Αφρικής, για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας, με την οποία θα παράγεται μέσω ηλεκτρόλυσης, πράσινο Υδρογόνο.
Έτσι, τόσο οι αγωγοί φυσικού αερίου και τα ηλεκτρικά καλώδια, όσο και η ελληνική ναυτιλία μεταφοράς ορυκτών καυσίμων, αποτελούν τις νέες παραμέτρους μιας ραγδαία εξελισσόμενης γεωοικονομικής παρτίδας ενεργειακού σκακιού, όπου απαιτείται στρατηγική σκέψη, οραματική προσέγγιση και πάνω από όλα, επιμονή και πάθος, στην ανάδειξη της Κρήτης στο νέο ενεργειακό διαμάντι της Μεσογείου.
Αυτήν ακριβώς την προοπτική εξυπηρετεί και η φετινή διοργάνωση του εξαιρετικά πετυχημένου 5th Cretan Energy Conference - International Energy Exhibition of Greece.
*Ο Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής, πρ. υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, γράφει εν όψει του 5ου Παγκρήτιου Ενεργειακού Συνεδρίου - International Energy Exhibition of Greece
