Η Φιλική Εταιρία έσπειρε τον σπόρο, και εκείνος φύτρωσε στην υποδουλωμένη Ελληνική γη.
*Γράφουν οι Σπυριδάκης Γεώργιος, Κληρονόμος Δημήτριος
Η Θυσία του Ιερού Λόχου στην Μολδοβλαχία όχι μόνο δεν πτόησε τους Έλληνες, αντίθετα θέριεψε τις ρίζες του δέντρου της επανάστασης. Όλοι γνωρίζουμε έστω και λίγα από τα ανδραγαθήματα της επανάστασης στον Μοριά και στα νησιά του Αιγαίου. Οι θρυλικοί σχεδόν οπλαρχηγοί και ναυτικοί απελευθέρωσαν τα μεγάλα κέντρα διοίκησης όπως η Τριπολιτσά, το Ναύπλιο, η Ύδρα, κυριεύοντας παράλληλα τις θαλάσσιες οδούς του Αιγαίου. Ωστόσο λησμονούμε να αναφερθούμε στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκείνη την περίοδο στην Κρήτη.
Ένα μήνα μετά τον ξεσηκωμό στην Πελοπόννησο, οι Κρήτες εκτελώντας για άλλη μία φορά το ιστορικό τους χρέος στην ράτσα ρίχτηκαν στον αγώνα για την Ελευθερία. Η επανάσταση στην Κρήτη ήταν φαινομενικά αδύνατη καθώς υπήρχε μεγάλη έλλειψη σε πολεμοφόδια και ο τακτικός Οθωμανικός στρατός ήταν δυσανάλογα μεγαλύτερος των επαναστατών. Ο Καλλίνικος Κριτοβουλίδης, ο εγκυρότερος απομνημονευματογράφος του κρητικού αγώνα αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι αγωνιστές διέθεταν σαράντα βαρελάκια πυρίτιδας, ελάχιστο μολύβι και χαρτί για τα τουφέκια. Η αναλογία δε πολεμιστών ήταν ένας προς δέκα ήτοι 2000 Κρήτες εναντίων 20000 Οθωμανών. Παρότι πέρα από κάθε λογική το γεγονός αυτό δεν στάθηκε ικανό να τους εμποδίσει. Άλλωστε όπως λέει ο Καζαντζάκης “Η Κρήτη δεν θέλει νοικοκυραίους, θέλει κουζουλούς, αυτοί οι κουζουλοί την κάνουν αθάνατη”. Με την ευρηματικότητα τους κατασκεύασαν φυσίγγια από τα βιβλία των εκκλησιών, βαρίδια από τις ζυγαριές και ότι άλλο πρόχειρο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν.
Η πρώτη επαναστατική συνέλευση έλαβε μέρος στα Γλυκά Νερά Σφακίων στις 7 Απριλίου του 1821, με τις εχθροπραξίες να ξεκινούν στις 14 Ιουνίου του ίδιου έτους όπου σημειώθηκε και η πρώτη νίκη, στο Λούλο Χανίων. Λίγες ήμερες αργότερα ξεκίνησαν τα αντίποινα των Τούρκων με τον απαγχονισμό δεκάδων επισκόπων και ηγουμένων της Κρητικής εκκλησίας αλλά και με τον γνωστό σε όλους «μεγάλο αρπεντέ» δηλαδή την σφαγή 800 Ελλήνων στο Μεγάλο Κάστρο και τα περίχωρα. Ο ξεσηκωμός συνεχίστηκε με μεγάλες νίκες στο Ρέθυμνο και στην Μεσαρά με αποτέλεσμα ναεξοπλιστούν περισσότεροι επαναστάτες από τα τουρκικά λάφυρα.
Τα γεγονότα αυτά σε συνδυασμό με την προσπάθεια των Οθωμανών να ελέγξουν την κατάσταση στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα οδήγησαν τον Σουλτάνο Μαχμούτ Δ΄ να ζητήσει βοήθεια από τον Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου με σκοπό να καταπνίξει την επανάσταση στο νησί. Οι Κρητικοί ζήτησαν τότε βοήθεια από την επαναστατημένη Ελλάδα η οποία αδυνατούσε να ανταποκριθεί. Αυτό είχε ως συνέπεια ο νέος αρχιστράτηγος των Τουρκοαιγυπτιακών δυνάμεων Χουσεΐν, μέχρι 1824 να ανακτήσει τον έλεγχο της νήσου, ωστόσο οι επαναστατικές ενέργειες συνεχίστηκαν μέχρι και το 1830 όπου τον επαναστατικό ενθουσιασμό διαδέχθηκε η απογοήτευση καθώς το πρωτόκολλο του Λονδίνου, όχι μόνο δεν περιλάμβανε την Κρήτη στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος αλλά την παραχωρούσε στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή , με τις «σύμμαχες» μεγάλες δυνάμεις να στέλνουν στόλο στο νησί για την καταστολή των αγωνιστών, oχι όμως και της ψυχή του Κρητικού λαού που δεν σταμάτησε να παλεύει για την Ελευθερία και σχεδόν κάθε δέκα χρόνια έπαιρνε τα όπλα ενάντια στον Τουρκικό ζυγό, ώσπου το 1913 έγινε επίσημα η πολυπόθητή Ένωση με την μητέρα Ελλάδα.
Σπυριδάκης Γεώργιος Ιστορικός
Κληρονόμος Δημήτριος Οικονομολόγος
(Φωτογραφία Αρχείου)
