Έχουμε την τύχη να ζούμε όχι μόνο σε μια πολύ όμορφη, αλλά εξίσου σε μια πολύ δημοκρατική χώρα, είναι κάτι που έχει κατακτηθεί με αγώνες αυτό, και είναι κάτι που καταφέραμε να διαφυλάξουμε ακόμα και σε δύσκολες και δυσάρεστες συγκυρίες που έφερε η δεινή οικονομική κρίση.
Εδώ και ένα χρόνο και η Ελλάδα, μαζί με ολόκληρο τον κόσμο ουσιαστικά, διέρχεται λόγω της πανδημίας COVID-19 μια επίπονη περίοδο, με πολλές προκλήσεις όχι μόνο σε υγειονομικό επίπεδο, αλλά και σε οικονομικό, κοινωνικό ακόμα και πολιτικό. Η απειλή κατά της δημόσιας υγείας και της ζωής της δικής μας και όσων αγαπάμε, το φάσμα της οικονομικής δυσπραγίας που έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά περίοδο κρίσης, η τραυματική περιστολή της κοινωνικής ζωής και εν γένει δραστηριότητας, οι απαιτήσεις της διαχείρισης των αναγκών που γεννούν οι κίνδυνοι της πανδημίας και της προστασίας των κοινωνικών και ατομικών ελευθεριών, όλα αυτά μαζί δημιουργούν ένα ασφυκτικό αν όχι εκρηκτικό περιβάλλον που εύκολα μπορεί να διολισθήσει στην κυριαρχία της έντασης.
Ας μην επιτρέψουμε στις υψηλές πιέσεις που ασκεί αυτή η δύσκολη για όλους μας περίοδος να απελευθερώσουν τον κακό εαυτό μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε κακό ιστορικό σε σχέση με αυτό. Άλλωστε δεν είναι κάτι που αφορά μόνο την Ελλάδα, σε πολλές χώρες οι συνθήκες της πανδημίας έχουν προκαλέσει κοινωνικές εντάσεις και πολιτικές αντεγκλήσεις. Η δημοκρατία οφείλει να λειτουργεί σταθερά και το κλειδί γι’ αυτό είναι ο σεβασμός των θεσμών και των κανόνων, αλλά ταυτόχρονα και η ένδειξη ενσυναίσθησης από όσους φτιάχνουν τους κανόνες και από όσους ελέγχουν την εφαρμογή τους. Πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η μακροχρόνια πλέον περιστολή των απλών καθημερινών μας βασικών ελευθεριών θα πυροδοτήσει γενικότερο εκνευρισμό και θα δημιουργήσει τριβές. Η πολιτεία αλλά και οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις πρέπει να έχουν στόχο να ελαχιστοποιούν αυτές τις τριβές με περισσότερη σύνεση και προσοχή στον τρόπο που συμπεριφέρονται προς τον πολίτη και μεταξύ τους. Δεν είναι ζητούμενο σήμερα η πολιτική όξυνση και το “ξεκαθάρισμα λογαριασμών”, η κοινωνία χρειάζεται πολιτική, οικονομική, ακόμα και ψυχολογική στήριξη. Οι πολίτες χρειαζόμαστε απαντήσεις που αφορούν τις δουλειές και τις οικογένειές μας, η προτεραιότητα για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία είναι πώς θα βγει από αυτή τη δοκιμασία όρθια. Τα παιδιά μακριά από το σχολείο και τις παρέες τους, η αγορά “στον πάγο”, η κοινωνική ζωή τείνει να γίνει ανάμνηση. Όλα αυτά απαιτούν επιδέξια διαχείριση αλλά επιβάλουν και σε όλους μας να επιστρατεύσουμε όλα τα αποθέματα καλής διάθεσης και κοινωνικής ευθύνης που διαθέτουμε.
Οι ακραίες συμπεριφορές, όπως η άκριτη καταστολή, αλλά και η ασύμμετρη αντίδραση, πρέπει να απομονώνονται και να έχουν την κατάλληλη θεσμική απάντηση. Δεν υπάρχει περιθώριο για όσους λαμβάνουν τις αποφάσεις να επιδεικνύουν αυταρχικότητα ή δυσανεξία στην κριτική, δεν υπάρχει όμως περιθώριο και για τυφλή αντίδραση, μόνο με συνεργασία θα βγούμε δυνατοί από αυτή τη δοκιμασία. Η δημοκρατία είναι καθημερινή συνειδητή επιλογή που συνεπάγεται ευθύνες για όλους μας. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ είναι ανάγκη να παραμείνουμε όλοι μας ψύχραιμοι και υπεύθυνοι, τηρώντας όσα απαιτούν οι έκτακτες υγειονομικές προκλήσεις, αλλά και προστατεύοντας τις εμπεδωμένες δημοκρατικές αξίες που πρώτα απ' όλα μας παραπέμπουν στο "εμείς", αντί του "εγώ".
*Ο Γιάννης Αναστασάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, Msc
(φωτογραφία ΙΝΤΙΜΕ)
