Του Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου*
Το πιο σημαντικό και επίκαιρο ζήτημα που απασχολεί τη νεοελληνική κοινωνία μετά την πανδημία, τα ελληνοτουρκικά και το Μεταναστευτικό.
Συνεπιμέλεια σημαίνει κοινή γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα και για τους δύο γονείς, είτε είναι παντρεμένοι είτε όχι, είτε ζουν μαζί είτε όχι.
Μέχρις ότου κατατεθεί το σχέδιο νόμου στη δημόσια διαβούλευση, έχουμε το χρόνο ν’ αναλογιστούμε το πώς θα λειτουργήσει η συνεπιμέλεια στην πράξη.
Τα σχέδια ανατροφής τέκνων (parenting plans) επιτρέπουν στους γονείς ν’ αποφασίσουν προκαταβολικά για κάθε θέμα της ανατροφής του παιδιού τους, με κάθε λεπτομέρεια. Έτσι θα λειτουργήσει η κοινή ανατροφή και θ’ αποφεύγονται οι διαφωνίες. Και όταν αυτές φτάσουν στον δικαστή, θα ξέρει αυτός σε τι διαφωνούν και θα αποφασίσει.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης θα εξουσιοδοτηθεί με απόφασή του να εκδώσει το ερωτηματολόγιο που θα συμπληρώνουν οι γονείς και θα παραδίδουν συμπληρωμένο ο ένας στον άλλο πριν την πρώτη συνάντηση υποχρεωτικής διαμεσολάβησης: Τόπος κατοικίας του παιδιού, πρόγραμμα διαμονής του στα σπίτια των γονέων, σχολείο που θα φοιτά, ξένες γλώσσες, εξωσχολικά, πώς θα περνά τις διακοπές και τις γιορτές, την ονομαστική εορτή, τα γενέθλια, πότε θα πάρει κινητό και θ’ ανοίξει λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα, ιατρικά θέματα και θέματα ασφάλισης του παιδιού, λοιπές αρχές της ανατροφής του παιδιού, όπου περιλαμβάνονται και ζητήματα θρησκείας, καθώς και πρακτικά θέματα, όπως πώς θα επικοινωνούν οι γονείς μεταξύ τους, πώς θα συνοδεύεται το παιδί σε κοινωνικές και σχολικές εκδηλώσεις, και ο μηχανισμός επίλυσης διαφωνιών.
Αναμένεται να υπάρχει συμφωνία σε ποσοστό ανώτερο του 70%. Όπου διαφωνούν και δεν επιτευχθεί λύση με συνεννόηση ή διαμεσολάβηση, τότε θα κληθεί ο δικαστής ν’ αποφασίσει για το συγκεκριμένο, όπως π.χ. ποια ξένη γλώσσα θα παρακολουθήσει το παιδί. Όπως και το SMS στο 13033. Με ένα ενδιαφέροντα ψυχολογικό μηχανισμό, καθένας μας τηρεί κάτι στο οποίο αυτοδεσμεύτηκε. Η αυτοδέσμευση αντικαθιστά το διατακτικό της δικαστικής απόφασης.
Η σύσταση σώματος δικαστικών ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών ξεκινά με το να συσταθεί ειδική γραμματεία σε κάθε δικαστήριο και το σώμα. Στο σώμα διορίζονται επαγγελματίες της οικογένειας (ψυχίατροι, παιδοψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί), που έχουν τα αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα. Με στρογγυλή σφραγίδα του κράτους, σαν άμισθοι δημόσιοι λειτουργοί στα πρότυπα οργάνωσης των συμβολαιογράφων και υποθηκοφυλάκων, θ’ αμείβονται με το επίσημο τιμολόγιο. Το σώμα θ’ αποφασίσει το πρωτόκολλο ενεργειών, τα διαγνωστικά τεστ, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και αυτά θα είναι κοινά σε όλη τη χώρα. Με διαφάνεια, μυστικότητα και προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, θα καταθέτουν τις εκθέσεις τους στην ειδική γραμματεία του δικαστηρίου, προς χρήση των διαδίκων και του δικαστή. Θα συστήνουν και επιβλέπουν τη θεραπεία που τυχόν απαιτείται. Οι συναρμόδιοι υπουργοί, με νομοθετική εξουσιοδότηση, θα εκδώσουν Κοινή Υπουργική Απόφαση. Η επιστημονική κοινότητα καλείται να συζητήσει και να προτείνει.
Η φιλική δικαιοσύνη και τα οικογενειακά δικαστήρια προϋποθέτουν ότι δε θα αντιδικεί ο ένας γονιός με το παιδί του στο δικαστήριο, αλλά θα έρχονται και οι δύο γονείς και το παιδί μπροστά στον δικαστή για να συναποφασίσουν. Δικαστής και οικογένεια θα υποστηρίζονται από τους επαγγελματίες της οικογένειας του σώματος των ψυχοκοινωνικών δικαστικών υπηρεσιών. Ο ίδιος οικογενειακός δικαστής θα παρακολουθεί την υπόθεση για χρόνια, δε θα υπάρχουν μυστικές δικογραφίες, μέλημα του δικαστή θα όχι μόνο η έκδοση απόφασης αλλά και η εφαρμογή της στην πράξη. Οι υποθέσεις στη συντριπτική πλειοψηφία θα λύνονται συναινετικά και με διαμεσολάβηση. Δικαστές και δικηγόροι θα είναι εξειδικευμένοι. Αν χρειαστεί θα ορίζεται δικηγόρος για το παιδί. Οι δίκες, αντί να πολλαπλασιάζουν τη σύγκρουση, θα την κατευνάζουν.
Όσο εξωπραγματικό και αν μας φαίνεται, αυτό γίνεται ήδη και από ετών σε άλλες χώρες και ηπείρους. Η συνεπιμέλεια εξασφαλίζει καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία των Ελλήνων, περισσότερη ικανοποίηση από τη ζωή, άνοδο των γεννήσεων και μάλιστα με γονείς μικρότερης ηλικίας.
* Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος είναι δικηγόρος, πρόεδρος Δ.Σ. του Συλλόγου “Συνεπιμέλεια”.
