Η πρόσφατη "στάση" σε επίπεδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) απέναντι στην Τουρκία, ειδικότερα για το θέμα των «προκλήσεων της Τουρκίας», χαρακτηρίζεται από την επιμονή κρατών-μελών της Ε.Ε. να αποφύγουν με κάθε τρόπο ευθεία αναφορά σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας.
Η "στάση" αυτή χαρακτηρίζεται και από την αντίστοιχη υποχώρηση της Ελλάδας. Η υποχώρηση δε της Ελλάδας προδήλως είναι δεδομένη, όσο και αν επικοινωνιακά επιχειρείται το αντίθετο... Με τούτο δε ως δεδομένο θα πρέπει να επισημειωθούν τα παρακάτω...
Με προσφυγή στη Συνθήκη της Λισαβόνας
Η τοποθέτηση της Ε.Ε. στο ανώτατο επίπεδο κορυφής αναφορικώς με την Τουρκία αφορά γενικόλογη υπεκφυγή που βρίσκεται πέραν των θεσμοθετημένων, στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λισαβόνας (Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση: ΣΕΕ), καθόσον ισχύουν τα εξής:
Με βάση το άρθρο 29 ΣΕΕ, η ενωσιακή έννομη τάξη ιδρύει κοινές διατάξεις για την «Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας».
Οι διατάξεις δε αυτές, πέραν των γενικών αρχών και αξιών της Ε.Ε., «καθορίζουν τη στάση της Ένωσης επί συγκεκριμένου ζητήματος γεωγραφικής ή θεματικής φύσης και τα κράτη-μέλη μεριμνούν ώστε οι εθνικές τους πολιτικές να συνάδουν προς τις θέσεις της Ένωσης»... Ωστόσο οι εθνικές πολιτικές συνάδουν με τα αμιγώς στενά οικονομικά τους συμφέροντα.
Έτσι, σε επίπεδο κορυφής η ενωσιακή τάξη πραγμάτων απέφυγε να προσφύγει στις ειδικότερες διατάξεις που αφορούν στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, που κατά τα λοιπά αποτελούν «αναπόσπαστο στοιχείο» των ενωσιακών πολιτικών...
Παρά τις ιταμές προκλήσεις...
1) Ειδικότερα, και με δεδομένο ότι από την πλευρά της Άγκυρας λαμβάνουν χώρα ιταμές προκλήσεις που απειλούν με τρόπο άμεσο όχι μόνο την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και της Μεσογείου εν γένει, με κύρια αναφορά στην εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, οι ηγέτες της Ε.Ε. απέφυγαν να προσφύγουν στην παράγραφο 7 του άρθρου 42 ΣΕΕ, σύμφωνα με την οποία: «Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος-μέλος δεχτεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη-μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».
Η διάταξη αυτή αφορά πράγματι Συμπολιτεία και όχι χαλαρή Συνομοσπονδία... όπως καταντά την Ε.Ε. η "ελίτ των Βρυξελλών-Βερολίνου", με την ανοχή δυστυχώς των Παρισίων...
Η διάταξη δε αυτή ακόμη και ως ρητή δήλωση είναι η μόνη δήλωση που θα υπολόγιζε σοβαρά η Τουρκία. Αντί, λοιπόν, οι ηγέτες της Ε.Ε. να διατυπώσουν ευθεία αλληλεγγύη σε Ελλάδα και Κύπρο αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους σύμφωνα με τις πρόνοιες της παραγράφου 7 του άρθρου 42 ΣΕΕ, περί άλλα τυρβάζουν.
2) Ωστόσο, άξιο επισημείωσης είναι ότι, από πλευράς Ελλάδας, πέραν των «προπαρασκευαστικών διαδικασιών» για δηλώσεις ή αποφάσεις περί «κυρώσεων», θα έπρεπε ήδη να έχει τεθεί υπ' όψιν ως αντικείμενο ατζέντας η προαναφερόμενη διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 42 ΣΕΕ. Και τούτο διότι:
2α) Πράγματι η Ελλάδα αντιμετωπίζει ιταμή πρόκληση, και πράγματι οι ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας έχουν έρθει σε οιονεί πολεμική αντιπαράθεση με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις!
2β) Οι εταίροι και σύμμαχοι πολύ καλά γνωρίζουν ότι η Τουρκία αποτελεί άμεσο κίνδυνο αποσταθεροποίησης στην περιοχή!
3) Άξιο, όμως, επισημείωσης είναι ότι και η Ελλάδα δεν έθεσε το ζήτημα αλληλεγγύης, που να απορρέει ευθέως από το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο, ούτε και ζήτημα αρνησικυρίας (veto) σε ένα κοινό ανακοινωθέν το οποίο "θα είναι" ή πράγματι "είναι" προδήλως κατώτερο των προσδοκιών της!
Υπ' όψιν και τα εξής...
Στη Διάσκεψη Κορυφής της Μπρατισλάβας τον Σεπτέμβριο του 2016 οι ηγέτες της Ε.Ε. αποφάσισαν να δώσουν "νέα ώθηση" στην ευρωπαϊκή εξωτερική ασφάλεια και άμυνα. Περαιτέρω, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έθεσε προτεραιότητες (α) αντίδρασης σε περίπτωση εξωτερικών συγκρούσεων και κρίσεων, καθώς και (β) προστασίας της Ε.Ε. και των πολιτών της, με συντονισμένη ετήσια επανεξέταση στον τομέα της άμυνας. Διερωτάται δε κανείς αν όλα αυτά είναι πραγματικότητα ή ψευδαισθήσεις!..
Και τούτο διότι δεν υπάρχει δημόσιος απολογισμός:
1) Ως προς τη συντονισμένη ετήσια επανεξέταση στον τομέα της άμυνας (CARD), με στόχο την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ κρατών-μελών,
2) Ως προς τη μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (PESCO),
3) Ως προς τη δημιουργία στρατιωτικής δυνατότητας σχεδίασης και διεξαγωγής επιχειρήσεων (MPCC), με στόχο τη βελτίωση των δομών διαχείρισης κρίσεων και
4) Ως προς την ενίσχυση των μέσων ταχείας αντίδρασης της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των μάχιμων μονάδων της Ε.Ε. και των μη στρατιωτικών δυνατοτήτων.
Με τούτα τα δεδομένα θα πρέπει να αποφασιστεί εάν η Ευρώπη θα βαδίσει σε μια πράγματι Συμπολιτεία ή εάν θα παραμείνει η Ευρώπη των ψευδαισθήσεων, με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται με τη διεύρυνση ενός αναπόφευκτου ρεύματος ευρωσκεπτικισμού.
«Η διπλωματική ήττα είναι συγκεκριμένη όσο και εάν επιχειρείται να επικοινωνηθεί το αντίθετο».
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
