Γράφει η Ράνια Μπέτση*
Με σφοδρότητα εξαπλώνεται η πανδημία και στη χώρα μας με χιλιάδες κρούσματα, εκατοντάδες διασωληνωμένους και δεκάδες νεκρούς ημερησίως. Η κυβέρνηση επικαλείται σχεδόν αποκλειστικά την ατομική ευθύνη ως αιτία για την αύξηση των κρουσμάτων, εγκαλώντας τους νέους και τους εργαζόμενους για χαλάρωση στην τήρηση των μέτρων.
Η εκτόξευση όμως του αριθμού των κρουσμάτων στην Κρήτη από τις αρχές Αυγούστου (μόλις 24 κρούσματα από Μάρτιο μέχρι Ιούλιο, 199 κρούσματα τον Αύγουστο) αποδεικνύει την ευθύνη της κυβέρνησης για τη χαλάρωση των υγειονομικών πρωτοκόλλων κατά το άνοιγμα του τουρισμού, ώστε να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των μεγάλων τουριστικών και αεροπορικών ομίλων και των εφοπλιστών.
Ευθύνες έχει η κυβέρνηση και για τα ελλιπή μέτρα προστασίας σε χώρους δουλειάς, για το άνοιγμα των σχολείων με τμήματα 25 μαθητών και ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς και καθαρίστριες, για τον συνωστισμό στα ΜΜΜ, με αποτέλεσμα να μετράμε πλέον συνολικά 1.542 κρούσματα στην Κρήτη. Ευθύνη έχει η κυβέρνηση και για την “πίεση” που δέχεται τώρα το δημόσιο Σύστημα Υγείας, αφού δεν αξιοποιήθηκαν οι εννέα μήνες της πανδημίας για την ενίσχυσή του, ενώ για το δεύτερο κύμα προειδοποιούσαν επιστήμονες εδώ και καιρό.
Τεράστιες είναι οι ελλείψεις προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία, με διαχρονικές ευθύνες όλων των κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα την αύξηση της εντατικοποίησης της δουλειάς. Π.χ. οι κενές θέσεις γιατρών στο ΠΑΓΝΗ ξεπερνούν τις 60, στο Γ.Ν. Ρεθύμνου τις 30, στο Γ.Ν. Αγίου Νικολάου (ΓΝΑΝ) τις 17, στο Γ.Ν. Χανίων τουλάχιστον το 30% των θέσεων είναι κενές, με σοβαρές ελλείψεις σε ειδικότητες “1ης γραμμής”, π.χ. παθολόγους και αναισθησιολόγους. Οι προκηρύξεις μόνιμων θέσεων γιατρών του τελευταίου έτους (για τις οποίες οι κρίσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί) θα καλύψουν λιγότερο από το 25% των κενών πανελλαδικά.
Οι προσλήψεις επικουρικών που έγιναν κατά την πανδημία δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ελλείψεις ούτε καν προσωρινά, π.χ. στο ΓΝΑΝ η μόνη πρόσληψη γιατρού ήταν ενός επικουρικού οφθαλμίατρου, καμία πρόσληψη παθολόγου δεν έγινε στο ΠΑΓΝΗ, στο Γ.Ν. Ρεθύμνου προσλήφθηκε μόνο ένας επικουρικός παθολόγος (ενώ υπηρετούν μόνο δύο μόνιμοι παθολόγοι). Αντί να ενταχθούν υποχρεωτικά οι ιδιώτες αυτοαπασχολούμενοι γιατροί στο κρατικό σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας με τους ίδιους εργασιακούς και μισθολογικούς όρους με τους γιατρούς ΕΣΥ, καλούνται εθελοντικά να δουλέψουν στο ΕΣΥ με δελτίο παροχής υπηρεσιών, με προνομιακές αμοιβές και όρους (παράλληλη λειτουργία και ιδιωτικού ιατρείου).
Μέρος των κενών “μπαλώνεται” προσωρινά και με συνεχείς μετακινήσεις προσωπικού μεταξύ τμημάτων και δομών, που αποδυναμώνουν ήδη υποστελεχωμένα τμήματα. Π.χ. αναισθησιολόγοι από τα νοσοκομεία Χανίων και Ηρακλείου μετακινήθηκαν στο Γ.Ν. Ρεθύμνου, αγροτικοί και γενικοί γιατροί μετακινούνται από την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) στα ΤΕΠ ή σε κλινικές (π.χ. στην Παθολογική του Γ.Ν. Ρεθύμνου), γιατροί όλου του παθολογικού τομέα καλύπτουν εφημερίες στις μονάδες COVID.
Πολλαπλασιάζονται οι εργαζόμενοι δομών Υγείας που νοσούν από COVID-19. Στο ΠΑΓΝΗ εντοπίστηκαν 26 θετικοί εργαζόμενοι σε ένα μήνα, ενώ δε βγήκαν σε καραντίνα όλοι οι συνάδελφοί τους που είχαν εκτεθεί λόγω υποστελέχωσης. Στο Γ.Ν. Ρεθύμνου κινδύνευσε να ανασταλεί η λειτουργία της Παιδιατρικής Κλινικής λόγω διάγνωσης μιας ειδικευόμενης με COVID-19 και καραντίνας 9 συναδέλφων της. O επαγγελματικός κίνδυνος έκθεσης των υγειονομικών είναι αυξημένος, ωστόσο στην ενδονοσοκομειακή διασπορά συμβάλλει και η απουσία περιοδικού ελέγχου του προσωπικού, αλλά και η ανεπάρκεια σε μέσα ατομικής προστασίας (μάσκες, γάντια).
Προκειμένου να ανταπεξέλθουν τα νοσοκομεία στις αυξημένες ανάγκες, μειώνονται τα προγραμματισμένα χειρουργεία και τα τακτικά ιατρεία, παρόλο που οι αναμονές για ραντεβού με γιατρούς είναι πολύμηνες και οι λίστες χειρουργείων των νοσοκομείων του Ηρακλείου περιέχουν πάνω από 7.000 ασθενείς. Οι κλίνες COVID δημιουργούνται με τη συρρίκνωση τμημάτων (π.χ. της Νεφρολογικής, της Παιδοχειρουργικής και της Οφθαλμολογικής του ΠΑΓΝΗ), με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των κλινών τους. Περιορίζονται δηλαδή τα νοσοκομεία στην αντιμετώπιση μιας νόσου, με κίνδυνο να αυξηθεί η νοσηρότητα και η θνητότητα από άλλες παραμελημένες παθήσεις.
Οι κλίνες ΜΕΘ παραμένουν ανεπαρκέστατες, μόλις 51 δημόσιες σε όλη την Κρήτη, ενώ υπάρχουν και 11 ιδιωτικές, οι οποίες θα αποζημιωθούν αδρά σε περίπτωση που χρησιμοποιηθούν. Οι διασωληνωμένοι αυξάνονται από μέρα σε μέρα, με αποτέλεσμα περίπου το 80% των κλινών ΜΕΘ της 7ης Υ.ΠΕ. να είναι πλέον γεμάτες. Καμία νέα κλίνη δεν προστέθηκε ακόμη στο νησί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, άνοιξαν μόνο 9 κλίνες (που προϋπήρχαν χωρίς να λειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού), οι οποίες στελεχώθηκαν προσωρινά με μετακινήσεις, επικουρικούς και ειδικευόμενους νοσηλευτές. Τα σχέδια των διοικήσεων περιλαμβάνουν τη μετατροπή κλινών Μονάδων Καρδιοπαθών των νοσοκομείων Ηρακλείου και Χανίων σε ΜΕΘ non-COVID, στερώντας την εξειδικευμένη εντατική παρακολούθηση από ασθενείς με σοβαρά καρδιακά προβλήματα.
Αξιοποιώντας δωρεά του ΙΣΝ, μόλις ξεκίνησε (καθυστερημένα) η επέκταση των ΜΕΘ των νοσοκομείων Ηρακλείου και Χανίων, η οποία θα ολοκληρωθεί στο ΠΑΓΝΗ τέλη Φλεβάρη. Για τη στελέχωση αυτών των νέων κλινών δεν έχουν προκηρυχθεί θέσεις μόνιμων νοσηλευτών, ενώ καθυστερημένα (προ διμήνου) προκηρύχθηκαν θέσεις γιατρών ΜΕΘ, από τις οποίες αποκλείστηκαν αναισθησιολόγοι και παθολόγοι (δύο βασικές ειδικότητες, που αποτελούν την πλειοψηφία των εξειδικευμένων εντατικολόγων). Στη ΜΕΘ Ρεθύμνου δεν έγινε προκήρυξη ούτε πρόσληψη γιατρού ΜΕΘ, ενώ υπηρετούν μόνο 4 γιατροί για 7 κλίνες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να νοσηλεύσουν ασθενείς COVID και να αναγκάζονται να τους διακομίζουν.
Υποβαθμισμένη και υποστελεχωμένη παραμένει και η ΠΦΥ. Μεγάλες είναι οι ελλείψεις σε οικογενειακούς γιατρούς στις δημόσιες μονάδες ΠΦΥ, π.χ. σύμφωνα με στοιχεία της 7ης Υ.ΠΕ., οι υπηρετούντες γενικοί γιατροί και παθολόγοι υπολείπονται κατά 42 των αναγκών του πληθυσμού του Δ. Ηρακλείου, στο Κ.Υ. του Δ. Ρεθύμνου υπηρετεί μόνο ένας γενικός γιατρός, ενώ δεν υπάρχει παιδίατρος στο Κ.Υ. Αρκαλοχωρίου. Κατά την πανδημία έγιναν στα Κ.Υ. ελάχιστες προσλήψεις γενικών γιατρών (π.χ. 2 στον ν. Ρεθύμνου, 1 επικουρικού στο Λασίθι), ενώ η μόνη πρόσληψη παιδιάτρου σε Κ.Υ. ήταν ενός επικουρικού στη Νεάπολη. Με τέτοιες ελλείψεις σε προσωπικό αλλά και σε εξοπλισμό και υποδομές, τα Κ.Υ. αδυνατούν να παρέχουν ουσιαστικές υπηρεσίες πρόληψης και να ανταποκριθούν σε 24ωρη εξέταση ύποπτων περιστατικών COVID-19 και παρακολούθηση ήπιων κρουσμάτων και χρονίως πασχόντων, ώστε να συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων.
Όσο για τις Κινητές Μονάδες Υγείας (ΚΟΜΥ), αμφίβολο είναι πόσες τελικά λειτουργούν στην 7η Υ.ΠΕ., ενώ τα κλιμάκιά τους αποτελούνται συνήθως μόνο από έναν οδηγό και ένα νοσηλευτή (χωρίς γιατρό), οι οποίοι έχουν προσληφθεί με τρίμηνες συμβάσεις. Επομένως, ο αριθμός και η στελέχωσή τους δεν τους επιτρέπει να πραγματοποιούν εκτεταμένους δειγματοληπτικούς ελέγχους στον πληθυσμό και να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην εκτεταμένη ανίχνευση κρουσμάτων, την ιχνηλάτηση και την επιδημιολογική επιτήρηση.
Η κατάσταση αυτή είναι αποτέλεσμα της διαχρονικής πολιτικής περιορισμού της κρατικής χρηματοδότησης στην παροχή ενός υποτυπώδους επιπέδου παροχών υγείας, το οποίο δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες, ενώ έρχεται σε αντίθεση με τις τεράστιες σύγχρονες δυνατότητες της επιστήμης. Η υγεία δεν αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό αγαθό, αλλά ως εμπόρευμα, με κόστος το οποίο μετακυλίεται σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό στους ίδιους τους ασθενείς, μετατρέπεται δηλαδή σε ατομική “υπόθεση” του καθενός, ανάλογα με την οικονομική του κατάσταση.
Αντανάκλαση αυτής της πολιτικής είναι και η διαχείριση της πανδημίας, με τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι “σπατάλες” του κράτους σε κοινωνικές παροχές και στόχο την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της υγείας ακόμη και σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, μέσω επέκτασης των συμπράξεων του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα. Παρά την επαπειλούμενη κατάρρευση του Συστήματος Υγείας υπό την πίεση της ανεξέλεγκτης πλέον επιδημικής έξαρσης, η λύση της πραγματικής επίταξης, με την έννοια του όρου και όχι με αγοραίες διαδικασίες, φαίνεται ότι δεν αποτελεί κυβερνητική επιλογή. Αντιθέτως, η ενίσχυση της κερδοφορίας των ιδιωτικών κλινικών της χώρας βαφτίζεται ψευδεπίγραφα “επίταξη”.
Τώρα είναι κρίσιμη ώρα για να παρέμβει ο λαός! Όλοι μαζί να διεκδικήσουμε αυτά τα μέτρα που αρνούνται να πράξουν τόσο καιρό, τα μέτρα που μπορούν να σώσουν ανθρώπινες ζωές!
Εδώ και τώρα να υλοποιήσει η κυβέρνηση τις προτάσεις που έχουν καταθέσει οι φορείς των υγειονομικών και στηρίζει το ΚΚΕ για άμεσες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στις δημόσιες δομές υγείας, μονιμοποίηση των συμβασιούχων, επίταξη του ιδιωτικού τομέα υγείας με υποχρεωτική ένταξή του στο κρατικό σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας, ανάπτυξη επαρκών πλήρως στελεχωμένων με μόνιμο προσωπικό και εξοπλισμένων κλινών ΜΕΘ, ενίσχυση δημόσιων δομών ΠΦΥ με μόνιμο προσωπικό, υποδομές και εξοπλισμό, ουσιαστικά μέτρα προστασίας σε χώρους δουλειάς, σχολεία, ΜΜΜ κοκ.
Οι υγειονομικοί από θέσεις ευθύνης μαζί με τον λαό καλούνται να δυναμώσουν τον αγώνα για μέτρα προστασία της υγείας και να ενισχύσουν την πάλη τους για δημόσιο σύστημα Υγείας-Πρόνοιας καθολικό, σύγχρονο και απολύτως δωρεάν, που οι υπηρεσίες του θα αποτελούν στην πράξη κατοχυρωμένο κοινωνικό αγαθό και όχι, όπως σήμερα, ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα.
* Η Ράνια Μπέτση είναι επιμελήτρια Β’-ενδοκρινολόγος ΠΑΓΝΗ, αντιπρόεδρος Ένωσης Γιατρών ΕΣΥ Ν. Ηρακλείου, στέλεχος του ΚΚΕ.
