Γράφει ο Ζαχαρίας Δοξαστάκης*
Πολιτική συνοχής είναι η βασική πολιτική επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στρατηγικό στόχο οι Περιφέρειες, οι Δήμοι και οι πόλεις να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, να στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής συγκεντρώνεται στις λιγότερο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες και Περιφέρειες, ώστε να μπορέσουν να φτάσουν το επίπεδο ανάπτυξης των άλλων χωρών και εντέλει να μειώσουν τις οικονομικές, κοινωνικές και εδαφικές διαφορές.
Οι επενδύσεις της Ε.Ε. την περίοδο 2021-2027 θα καθοδηγούνται και θα επηρεάζονται από πέντε κύριους στόχους:
- μια εξυπνότερη Ευρώπη,
- μια πράσινη Ευρώπη,
- μια πιο συνδεδεμένη Ευρώπη,
- μια πιο κοινωνική Ευρώπη, και
- μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες.
Οι πόροι της πολιτικής συνοχής κατανέμονται ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης της κάθε Περιφέρειας, το οποίο σε μεγάλο βαθμό ορίζεται από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Στηρίζουν, δηλαδή, τις αναπτυξιακές στρατηγικές που καταρτίζονται σε τοπικό επίπεδο και ενισχύουν τον ρόλο των τοπικών Αρχών στη διαχείριση των κονδυλίων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να χρησιμοποιήσει τη χρηματοδότηση προς τα κράτη-μέλη, που προβλέπεται στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με την εφαρμογή του κράτους δικαίου. Την πολιτική αυτή απειλούν να μπλοκάρουν η Πολωνία και η Ουγγαρία, υποστηριζόμενες και από τη Σλοβενία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) είναι ένα συμβουλευτικό όργανο της Ε.Ε. αποτελούμενο από τοπικούς και περιφερειακούς εκλεγμένους εκπροσώπους των κρατών-μελών. Διατυπώνει επίσημα τη γνώμη της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για τις νομοθετικές ρυθμίσεις και την κατανομή των πόρων που αποφασίζουν.
Στο πλαίσιο αυτής της αρμοδιότητας, η ΕτΠ, ήδη, έχει καταθέσει τις προτάσεις της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πολιτική συνοχής και τους πόρους που θα διατεθούν την επόμενη περίοδο 2021-2027. Οι προτάσεις αυτές στοχεύουν στην απλοποίηση και τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής συνοχής, προκειμένου αυτή να καταστεί ευκολότερη, πιο ευέλικτη, ώστε οι στόχοι των ταμείων να υλοποιούνται από κοινού με όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, για να εξασφαλιστεί ότι η Ε.Ε. θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών.
Η ΕτΠ διαχρονικά είναι φανατικός υπέρμαχος της πολιτικής συνοχής, στη στήριξη μιας ισχυρής εταιρικής σχέσης και την τοπική ανάπτυξη. Οι κανονισμοί περί κοινών διατάξεων και οι κανόνες για τα επιμέρους ταμεία πρέπει να εξασφαλίζουν τη συμπληρωματικότητα μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και να επιτρέπουν συνέργειες στην υλοποίηση ολοκληρωμένων εδαφικών επενδύσεων και πρωτοβουλιών ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων.
Η κοινωνική συνοχή, κατά την άποψη των Περιφερειών και των Δήμων, πρέπει να παραμείνει ο κύριος στόχος του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ).
Η πανδημία COVID-19 έχει προκαλέσει, μεταξύ όλων των άλλων, οικονομική κρίση και ύφεση της ανάπτυξης των οικονομιών των κρατών-μελών. Η πολιτική συνοχής βρίσκεται εξαρχής στο επίκεντρο της καταπολέμησης της πανδημίας, χάρις στις επενδύσεις για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Πρόσθετη χρηματοδότηση διατίθεται για τη δίκαιη και συνεκτική ανάκαμψη των κρατών. Η Ευρώπη με στοχευμένες πολιτικές προσπαθεί να ανακάμψει από την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού. Στην προσπάθειά της αυτή, η συνδρομή των Περιφερειών, μέσω της διαχείρισης των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, μπορεί να λειτουργήσει θετικά, προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες διατήρησης της ανάπτυξης και διασφάλισης θέσεων εργασίας.
Το πρόγραμμα REACT-EU, το οποίο θα αρχίσει να ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2021, θα συνεχίσει με δεσμευμένους πόρους 47,5 δισ. €, να επεκτείνει τα μέτρα αντιμετώπισης και αποκατάστασης της κρίσης. Ειδικό βάρος δίνεται στη στήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας, προκειμένου να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία, μέσα από την παροχή των αναγκαίων και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών υγείας.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) συμφώνησαν στη δέσμευση πόρων, 750 δισ. €, που θα βοηθήσουν τα κράτη-μέλη στην αντιμετώπιση της κρίσης που προκαλεί η πανδημία. Συνολικά οι πόροι που θα διατεθούν από την Ε.Ε. τη χρονική περίοδο 2021-2027, μέσω του πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (προϋπολογισμός Ε.Ε.) και του προγράμματος Επόμενη Γενιά της Ε.Ε. (NGEU), ανέρχονται σε 1.824,3 δισ. €. Μέρος του NGEU αποτελεί το Ταμείο Ανάκαμψης (Recovery and Resilience Facility - RRF) με ποσό 672,5 δισ. € (δάνεια 360 δισ. € και επιχορηγήσεις 312,5 δισ. €).
Η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε ήδη την ολοκληρωμένη μεταρρυθμιστική της πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το Ταμείο Ανάκαμψης, η οποία συμπεριλαμβάνει τα έργα, τα προγράμματα και τις μεταρρυθμίσεις που θα χρηματοδοτηθούν για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και της ύφεσης που προκάλεσε η πανδημία.
Η πρόταση της χώρας μας είναι ολοκληρωμένη και αποτυπώνει μια συγκεκριμένη στρατηγική ιεράρχησης στόχων. Οι βασικοί πυλώνες του αναπτυξιακού σχεδίου είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η πράσινη ανάπτυξη, η τόνωση της απασχόλησης και η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. Η αξιολόγηση του σχεδίου της Ελλάδας θα γίνει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, επί προτάσεως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μετά από γνώμη της Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής Επιτροπής και με βάση την αποτελεσματική συνεισφορά του στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Οι πόροι που θα διατεθούν τη χρονική περίοδο 2021-2027 από την Ε.Ε. για την προώθηση των στόχων της πολιτικής συνοχής πρέπει να αποτελέσουν πρόκληση για μια νέα πορεία της χώρας μας. Δημιουργούν μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες καταστάσεις που θα αφήσει ο κορωνοϊός και να καταστήσουμε εξωστρεφή και ανταγωνιστική την ελληνική οικονομία.
Η κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη, ιδιαίτερα αυτή τη δύσκολη περίοδο για την κοινωνία μας, που δοκιμάζεται από την έξαρση της πανδημίας, επιβάλλεται να ενισχυθούν και να ουσιαστικοποιηθούν. Η αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων θα γίνει σε τοπικό επίπεδο. Η έλλειψη συνοχής και αλληλεγγύης, η κλιματική αλλαγή, η ανεργία και η φτωχοποίηση είναι μερικές από τις πτυχές που συνθέτουν το “παζλ” των κοινωνικών προκλήσεων.
* Ο κ. Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης είναι περιφερειακός σύμβουλος.
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.
