Αυτό το καλοκαίρι είναι τόσο διαφορετικό απ’ όλα τα προηγούμενα, που πραγματικά είναι να αναρωτιέται κάποιος “πώς θα είναι ο χειμώνας”... Ο περισσότερος κόσμος (ελάχιστοι νομίζω εξαιρούνται) βρίσκεται εγκλωβισμένος σε μια οικονομική κατάσταση πάρα πολύ άσχημη, λόγω της πανδημίας και των μέτρων για τον κορωνοϊό. Πάντα, όμως, σε κάθε κοινωνία, υπάρχουν και τα πιο αδύναμα μέλη. Ή, όπως τις αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη, «οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ευπαθείς ή ομάδες υψηλού κινδύνου».
*Γράφει ο Χριστόφορος Παπαδάκης
Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, ως τέτοιες ονομάζονται «εκείνες οι ομάδες του πληθυσμού που έχουν περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε κοινωνικά και δημόσια αγαθά και δυσκολεύονται ή αδυνατούν σε πολλά επίπεδα και σε διάφορους τομείς να έχουν ποιότητα ζωής (π.χ. στέγη, εργασία, ικανοποιητικό εισόδημα, εκπαίδευση, ιατρική περίθαλψη, κοινωνική ασφάλιση κ.ά.). Πρόκειται κυρίως για αστέγους, ανέργους/μακροχρόνια ανέργους, άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), πάσχοντες (σοβαρά παθολογικά προβλήματα, ψυχικές ασθένειες), αποφυλακισμένους, χρήστες και πρώην χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, οροθετικούς, άτομα από θρησκευτικές ή πολιτισμικές μειονότητες, ρομά/τσιγγάνους, μονογονεϊκές οικογένειες, ανήλικους παραβάτες, κακοποιημένες γυναίκες, θύματα εμπορίας (trafficking), πρόσφυγες, μετανάστες, παλιννοστούντες και πληγέντες από θεομηνίες και φυσικές καταστροφές (πυρόπληκτοι, σεισμοπαθείς, πλημμυροπαθείς)».
Ο Νόμος 4019/2011 (ΦΕΚ 216 Α’) για την Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ορίζει στο άρθρο 1 παρ. 4 τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού:
«“Ευπαθείς ομάδες πληθυσμού”, γενικά, νοούνται οι κοινωνικές ομάδες πληθυσμού των οποίων η συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή δυσχεραίνεται, είτε εξαιτίας κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων ή σωματικών ή ψυχικών διαταραχών, είτε εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων, τα οποία επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία της τοπικής ή ευρύτερα περιφερειακής οικονομίας.
Οι ευπαθείς ομάδες πληθυσμού διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: i) στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και ii) στις ειδικές ομάδες πληθυσμού.
“Ευάλωτες ομάδες πληθυσμού” νοούνται οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού που η ένταξή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή εμποδίζεται από σωματικά και ψυχικά αίτια. Σε αυτές ανήκουν άτομα ιδίως με αναπηρίες, με προβλήματα ψυχικής υγείας ή νοητικής υστέρησης και άτομα εξαρτημένα ή απεξαρτημένα από ουσίες
“Ειδικές ομάδες πληθυσμού” νοούνται οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού οι οποίες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ως προς την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας από οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά αίτια. Σε αυτές ανήκουν ιδίως οι άνεργοι νέοι, οι άνεργοι άνω των 50 ετών, οι γυναίκες άνεργες, οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, οι αναλφάβητοι, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι κάτοικοι απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών, οι πρώην ή οι νυν τρόφιμοι φυλακών, οι ανήλικοι παραβάτες, τα άτομα με γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και οι μετανάστες».
Ναι, ο Συνήγορος του Πολίτη προχώρησε σε αυτές τις ανακοινώσεις στα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Στα πρώτα χρόνια των μνημονίων, μετά δηλαδή την ένταξη της χώρας μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σήμερα όμως, κατά κοινή παραδοχή, οι καταστάσεις για την ελληνική κοινωνία είναι πολύ χειρότερες. Και είναι πολύ χειρότερες γιατί έχουμε έναν “αόρατο εχθρό” που λέγεται κορωνοϊός. Τι θα γίνει με αυτούς τους συνανθρώπους μας; Για παράδειγμα όλος αυτός ο κόσμος που ανήκει στους εποχικούς του τουρισμού και επισιτισμού πώς θα βγάλει τον χειμώνα;
Τα επιδόματα των 534 ευρώ ασφαλώς και δε φτάνουν για να καλύψει τις βασικότερες ανάγκες του ένα νοικοκυριό. Και τα χρήματα δίνονται με τέτοιο τρόπο, που προκαλούν αγανάκτηση και απογοήτευση στους ανθρώπους αυτούς. Πώς θα καταφέρουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να ξανασταθούν στα πόδια τους; Και πώς να τους βοηθήσουν ακόμα και οι άνθρωποι εκείνοι που εξακολουθούν να έχουν δουλειά, αλλά είναι κι εκείνοι ενταγμένοι στο πρόγραμμα“Συν-Εργασία”, του οποίου οι δυνατότητες είναι επίσης περιορισμένες, με τους εργαζόμενους από τη μια και τους εργοδότες από την άλλη να προσπαθούν να σταθούν όρθιοι, σε μια αγορά που κυριολεκτικά υποφέρει και βουλιάζει;
Από το 2010 και μετά, μεγάλα στρώματα του ελληνικού πληθυσμού δυστυχώς δεν κατάφεραν να δουν μια “άσπρη μέρα”. Όλα αυτά τα χρόνια πάρα πολλούς συνάνθρωπούς μας έτυχε να τους βρει η οικονομική κρίση σε μια ήδη δύσκολη οικονομική κατάσταση, με χαμηλά μεροκάματα ή χωρίς δουλειά... Και όλοι θυμόμαστε τα συσσίτια, τα μαγκάλια, μέχρι και τις αυτοκτονίες, στην Κρήτη και σε όλη την Ελλάδα.
Όμως σήμερα, μαζί με τους ανθρώπους αυτούς, πλήττεται και το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας. Ασφαλώς και δεν υποφέρουμε όλοι το ίδιο. Γιατί υπήρχαν πάντοτε και όλοι εκείνοι που έκαναν από την αρχή... “την κρίση ευκαιρία”... Έχουν καταθέσεις που τους επιτρέπουν ακόμα και σήμερα μια χαρά να τα παίρνουν.
Αλλά αυτοί ήταν πάντοτε οι λίγοι. Εγώ μιλάω για τους πολλούς. Και καλά θα κάνει η κυβέρνηση να γίνει πιο ευέλικτη απέναντι στους πολλούς. Γιατί ετούτος ο χειμώνας θα είναι σίγουρα πολύ πιο τραγικός απ’ τους χειμώνες του 2011 του ’12 ή του ’13. Έρχεται ο πιο “βαρύς” χειμώνας...
