Το ζήτημα που θίγει το παρόν κείμενο δεν αφορά αμιγώς την «παγκοσμιοποίηση». Αφορά τη σχέση της «παγκοσμιοποίησης» με την «μεταδημοκρατία». Και ναι μεν ο όρος «παγκοσμιοποίηση» είναι ευκόλως κατανοητός, εν τούτοις ο όρος «μεταδημοκρατία» απαιτεί διευκρινίσεις.
Με το κείμενο μου αυτό, και όσο ο χώρος το επιτρέπει, θα επιχειρήσω να διευκρινίσω «τι» ακριβώς σημαίνει ο όρος «μεταδημοκρατία», στο πλαίσιο της «παγκοσμιοποιημένης οικονομίας».
Εξ αρχής προϊδεάζω ότι η «έννοια της μεταδημοκρατίας» εστιάζει σε μια βασική θέση: ότι πρέπει να απονέμεται πρωτοκαθεδρία στην οικονομία απέναντι στην πολιτική, και μάλιστα στην οικονομία που είναι αντίθετη ή έστω ουδέτερη απέναντι στην πολιτική.
Επίσης η «θεωρία της μεταδημοκρατίας» σαφώς υπερασπίζεται τη νομικοπολιτική υπεροχή της λεγόμενης Αρχής της Αποδοτικότητας. Την Αρχή δε αυτή πρωτίστως συμπολιτεύεται το «προτεσταντικό δόγμα», που υπερασπίζεται τον καπιταλισμό.
Με τούτη την προϋπόθεση υπ’ όψιν τα εξής:
- Η Νομική «Διάσπαση» του ατόμου σε: «Ιδιώτη» και «Πολίτη»
Με βάση τα προεκτεθέντα η «θεωρία της μεταδημοκρατίας» εισέρχεται στην προβληματική της οργάνωσης και της νομιμοποίησης της κοινωνίας ως συντεταγμένης Πολιτείας (Κράτους).
Το δημοκρατικό όμως πολίτευμα δεν νομιμοποιείται με κριτήρια αμιγώς οικονομικά, αλλά με κριτήρια πολιτικά-κοινωνικά.
Ειδικότερα, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας, ως παράδειγμα, την ελληνική νομική και πολιτική τάξη, ο συνταγματικός κανόνας της παρ. 1 του άρθρου 25 του ελληνικού Συντάγματος που αφορά στα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου, εισάγει την Αρχή του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου και «αναγνωρίζει τον άνθρωπο» ως διπλή πολιτική οντότητα: αφενός ως «ατομική οντότητα» και αφετέρου ως «μέλος της κοινωνικής οντότητας».
Κάθε μια απ’ αυτές τις «πολιτικές» και «νομικές καταστάσεις» του ανθρώπου, δηλαδή της «ατομικότητας» και της «κοινωνικότητας», παραπέμπει σε διαφορετικό κανονιστικό πλαίσιο δικαιωμάτων –και υποχρεώσεων.
Αναμφιβόλως, και πέρα από τις προαναφερόμενες πρόνοιες του ελληνικού Συντάγματος, ο σύγχρονος νομικός και πολιτικός πολιτισμός διαχωρίζει σε δύο κατηγορίες την ανθρώπινη προσωπικότητα:
α) στην κατηγορία του ιδιώτη ή αστού (bourgeois ή Burgher) και
β) στην κατηγορία του πολίτη (citoyen ή citizen).
Ωστόσο, δεν είναι επιτρεπτός ο διαχωρισμός της οικονομίας από την πολιτική, ώστε να αυτονομείται ο όρος του ιδιώτη από τον όρο του πολίτη και το «άτομο ιδιώτης» που δρα στην οικονομία να επικαλύπτει το «άτομο πολίτη» που αποφασίζει.
Όμως οι τυρβάζοντές περί τη «θεωρία της μεταδημοκρατίας» υποστηρίζουν ότι είναι αναγκαίος ο διαχωρισμός της οικονομίας από την πολιτική, ώστε η οικονομία να υποτάξει τελικώς την πολιτική ή με άλλη διατύπωση η πολιτική να υποταχθεί στην οικονομία.
- Η «Μεταμοντέρνα εποχή»
Πολλοί, στην «ευρύτερη διανόηση» (και όχι εν ανάγκη στο χώρο των επιτηδευμένων που υποστηρίζουν την παγκοσμιοποιημένη οικονομία) υποστηρίζουν ότι έχει παρέλθει η «μοντέρνα εποχή» (Διαφωτισμός) των ιδεολογιών της χειραφέτησης.
Επίσης πολλοί υποστηρίζουν ότι η «μεταμοντέρνα εποχή» διαμορφώνεται στις συνθήκες της πληροφορικής. Οι συνθήκες δε αυτές υποτάσσουν τον άνθρωπο στην Αρχή της Αποδοτικότητας και έτσι αντικαθίστανται πολλές δεξιότητές του ανθρώπου μέσω των ηλεκτρονικών εγκεφάλων και της ψηφιακής τεχνολογίας.
Περαιτέρω σαφές είναι ότι η συζήτηση για το «μοντέρνο» και το «μεταμοντέρνο» δεν αφορά μόνο στην αισθητική, αλλά εισέρχεται και στην προβληματική της οργάνωσης και της νομιμοποίησης της μεταβιομηχανικής κοινωνίας. Αυτή είναι η πιο λόγια θεωρία που αναπτύσσεται, με στόχο την επικράτηση της «θεωρίας της μεταδημοκρατίας».
Αυτά βεβαίως εξ αντικειμένου δεν είναι θεωρίες ανύπαρκτες επί ανύπαρκτων πραγμάτων και καταστάσεων.
Όμως από τους επιτηδευμένους που υποστηρίζουν την «παγκοσμιοποιημένη οικονομία», επιχειρείται να παγιώνεται η αντίληψη ότι: με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα καθίσταται αναγκαία και νομοτελιακά βέβαιη η υπεροχή της οικονομίας απέναντι στην πολιτική.
Και ο κίνδυνος είναι ότι επιχειρείται αυτή η υπεροχή να διαμορφώσει την κυριαρχία πάνω στο άτομο με την ιδιότητα του πολίτη. Το διακύβευμα δε, δεν αφορά μόνο κοινωνικά δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες, αλλά αφορά και ευαίσθητα ατομικά δεδομένα του ιδιωτικού βίου, μέχρι του επιπέδου διαμόρφωσης πολιτικής και θρησκευτικής συνείδησης και συνολικής πειθαρχίας, στο πλαίσιο της υποτιθέμενης ασφάλειας ζωής και ευδαιμονίας του ανθρώπου.
- Το τεκμήριο της αρμοδιότητας
Σύμφωνα με τον σύγχρονο νομικό και πολιτικό πολιτισμό, Δημοκρατία κατά το τυπικό κριτήριο, είναι το πολίτευμα όπου κυρίαρχος είναι ο Λαός, ως η μόνη πηγή εξουσίας. Στην Δημοκρατία δηλαδή το τεκμήριο της αρμοδιότητας υφίσταται υπέρ του Λαού.
Συνεπώς, κάθε δημοκράτης πολίτης οφείλει να αντιταχθεί στα ιδεολογήματα που εισάγουν οι «μεταμοντέρνες θεωρίες» της «παγκοσμιοποιημένης οικονομίας», και να υπερασπιστεί το δημοκρατικό πολίτευμα που του αναγνωρίζει την διπλή του ιδιότητα: α) εκείνης του ιδιώτη με όλες τις εγγυήσεις επί του ιδιωτικού του βίου και β) εκείνης του πολίτη με όλα τα δικαιώματα του. Το τεκμήριο της αρμοδιότητας υφίσταται υπέρ του λαού και όχι υπέρ της οικονομίας!
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
