Γράφει ο Δημήτρης Ξενάκης
Πέρυσι τέτοια μέρα εκτέθηκα για πρώτη φορά στις περιφερειακές εκλογές, επιλέγοντας συνειδητά ένα σχήμα πολυσυλλεκτικό, ο επικεφαλής του οποίου έχει αποδεδειγμένα προσφέρει πολλά στο να γίνει η Κρήτη περιφέρεια-πρότυπο. Στον χρόνο που πέρασε έγιναν εκατομμύρια σκέψεις και εξαντλητικοί απολογισμοί για το αποτέλεσμα του αγώνα που δόθηκε, για τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν, για όσα έγιναν και όσα δεν έγιναν, αλλά κυρίως για τους ανθρώπους που γνώρισα και που εκτίμησα για το ήθος και την αξιοπρέπειά τους, αλλά και εκείνους τους σκάρτους που με έκαναν “σοφότερο”.
Σε σχέση με το αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος του προβληματισμού μου αφορά καταρχήν τη λογική των ψηφοφόρων, που σε πολύ μεγάλο ποσοστό θέλει να “πουλήσει” την ψήφο του για μισό ρουσφέτι ή που θα ψηφίσει “τυφλά” τον κουμπάρο/σύντεκνο, ή εκείνον που του υπέδειξε η κομματική του καταβολή, και φυσικά είναι οι πρώτοι που μετά αναρωτιούνται γιατί ο τόπος πάει κατά διαόλου. Υπήρξαν βέβαια και οι σχετικά τίμιες ανταλλακτικές συνεργασίες μεταξύ των υποψηφίων, π.χ. “θα σου δώσω 100 εκεί και θα μου δώσεις 100 εκεί που τους έχεις εσύ” ή το “ρολόι” τριών ή περισσοτέρων υποψηφίων, κάνοντας όμως έτσι τους ψηφοφόρους συνεργούς στις δικές τους συναλλαγές με τα διπλοτριπλοσταυρωμένα ψηφοδέλτια. Σε καμία από αυτές τις κατηγορίες σίγουρα δεν ανήκουν οι 5.090 ψηφοφόροι που με εμπιστεύτηκαν και αυτό με κάνει να ελπίζω πως δεν ήταν οι μόνοι που ψήφισαν με άλλα κριτήρια από αυτά που περιέγραψα παραπάνω.
Σε σχέση με τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν, αποδείχτηκε πως, παρά τις παραταξιακές δεσμεύσεις και τους νομικούς περιορισμούς, το χρήμα παίζει καταλυτικό ρόλο, διότι χωρίς αυτό όλες οι πόρτες είναι κλειστές και οι ψηφοθήρες/πωλητές εχθροί σου. Για τους τελευταίους να σας ενημερώσω πως η ταρίφα που μου ζήτησαν ήταν 1.000-1.500 ευρώ για να επηρεάσουν π.χ. τους πολύτεκνους. Για τα ΜΜΕ ακούγεται πιο φυσιολογικό, διότι περιμένουν κάπως να ρεφάρουν τις χασούρες των προηγούμενων ετών. Αν ήταν μόνο αυτό δε θα το έκανα θέμα, όμως εκδότες και δημοσιογράφοι, ευτυχώς με αρκετές εξαιρέσεις, είναι σε διατεταγμένη υπηρεσία, όχι μόνο για να ενισχύσουν κάποιους που τα ακούμπησαν χοντρά κάτω από το τραπέζι, αλλά κυρίως για να λασπολογήσουν όσους δεν “πλέρωσαν”. Δεοντολογικό έλεγχο δε θα κάνω, όμως κανείς δεν έλεγξε πόσα ξόδεψαν στις διαφημίσεις τους οι υποψήφιοι, όταν κάποια από τα κανάλια χρέωναν όπως ακούγεται τρελά ποσά ανά δευτερόλεπτο τηλεοπτικού χρόνου και κάποια από τα ραδιόφωνα πάλι όπως ακούγεται 50 ευρώ το σποτάκι των 20 δευτερολέπτων, ενώ λέγεται ότι ακόμη και η πιο τελειωμένη φυλλάδα ζητούσε 500 ευρώ για να βάλει μια φωτογραφία σου στην κάτω γωνία της σελίδας 23 αμέσως μετά τα μνημόσυνα. Η επόμενη σκέψη βέβαια είναι το γιατί κάποιοι υποψήφιοι βάζουν αρκετές χιλιάδες ευρώ για να εκλεγούν και μετά να παίρνουν 1.200 ευρώ αν τους δοθεί κάποιο καλό πόστο. Προφανώς κάπως θα πρέπει να τα πάρουν πίσω αυτά τα χρήματα για να επανεκλεγούν την επόμενη φορά, ε και να μείνει και κάτι. Εξαιρούνται βεβαίως τα ψώνια-λεφτάδες που συνήθως κάνουν πολιτική καριέρα πυγολαμπίδας.
Ακόμη μεγαλύτερος προβληματισμός προέκυψε από τις υποτιθέμενες δικλίδες ασφαλείας του συστήματος, με τους παραγοντίσκους κάθε είδους που αλωνίζουν τα εκλογικά κέντρα, τους εκλογικούς αντιπροσώπους που με διακομματική συνεννόηση σταυρώνουν τα ασταύρωτα ψηφοδέλτια για τον δικό τους υποψήφιο ή βγάζουν άκυρα τα ψηφοδέλτια των ενδοπαραταξιακών αντιπάλων, τους δικαστικούς που παίρνουν τους σάκους σπίτι για “μαγείρεμα”, τους αγγελιοφόρους που φέρνουν τα αποτελέσματα στα κεντρικά και φυσικά εκείνους που περνούν τα νούμερα στο σύστημα, ξεχνώντας ή προσθέτοντας (κατά λάθος εννοείται) ένα μηδενικό. Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχει γενικότερα τεράστιο ζήτημα με την καλπονοθεία και την αλλοίωση των αποτελεσμάτων. Πέφτετε από τα σύννεφα έτσι; Μου το έλεγαν διάφοροι έμπειροι εκλογομάγειρες πριν τις εκλογές, αλλά δεν το πίστευα:
- «Φίλε, το 50% κρίνεται αφότου κλείσουν οι κάλπες».
-«Τι λέτε ρε παιδιά, είναι δυνατόν;», τους έλεγα.
- «Καλά θα δεις», μου λέγανε, και δυστυχώς αποδείχτηκε πως είχαν δίκιο. Στην αρχή νόμιζα πως απλώς στέκονται έξω από τα εκλογικά κέντρα για να “ψήνουν” τους εισερχόμενους ψηφοφόρους να βάλουν ένα σταυρό και στον δικό τους. Όμως μετά τις εκλογές μάθαμε πως ο κάθε έξτρα σταυρός που μπήκε σε ψηφοδέλτια που είχαν κενό πληρώθηκε μέχρι και 1,5 ευρώ, ενώ για παράδειγμα, στο τάδε χωριό, στο ένα εκλογικό τμήμα ο υποψήφιος είχε 12 σταυρούς και στο άλλο 212!! Σε άλλη τέτοια περίπτωση, σε απομακρυσμένο εκλογικό κέντρο Δήμου της ενδοχώρας επενέβησαν οι Αρχές για να μην πάρει άλλες διαστάσεις το θέμα των άκυρων ψηφοδελτίων που κατήγγειλε συνυποψήφιος. Άλλος υποψήφιος μου εκμυστηρεύτηκε πως είχε στρατολογήσει 154 έμπειρους εκλογικούς αντιπροσώπους με 50-100 ευρώ βασική αντιμισθία συν μπόνους για τους έξτρα σταυρούς. Σταματώ εδώ τα παραδείγματα γιατί δε θέλω να στοχοποιήσω κανέναν, αλλά απλώς να αφυπνίσω τους άδολους ψηφοφόρους, που ίσως δε γνωρίζουν πως τελικά η ψήφος τους μάλλον αλλοιώθηκε. Η λύση είναι προφανώς η ηλεκτρονική ψηφοφορία, η οποία θα μας κόστιζε και καμιά 80αριά λιγότερα εκατομμύρια από τον προϋπολογισμό του κράτους.
Κράτησα για το τέλος - όχι τυχαία - το ανθρώπινο κεφάλαιο. Μεγάλη κνισσάρα οι εκλογές. Σε αυτή τη μεγάλη γιορτή, αναγκαστικά, ακόμη και οι “ανθρωποδιώχτες” υποψήφιοι, όπως εγώ και άλλοι σχεδόν αντικοινωνικοί συνάδελφοι πανεπιστημιακοί που το επιχείρησαν στο παρελθόν, έρχονται σε επαφή με πολλών ειδών ανθρώπους. Πρώτα απ’ όλα με τους εκλογοπαράγοντες που γλαφυρά περιέγραψα παραπάνω. Τεράστιο το σοκ, ακόμη και για έναν πολιτικό επιστήμονα όπως εγώ, που εξ αντικειμένου είμαι κάπως πιο υποψιασμένος από π.χ. έναν γιατρό, ή έναν μαθηματικό. Ίσως γι’ αυτό δεν πήρα 300-500 ψήφους, όπως συνέβη με σπουδαίους καθηγητές και πολύ πιο αναγνωρίσιμες υποψηφιότητες, όπως του Καφάτου, ή του πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης Ζώρα, σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις.
Δεύτερον, οι συνεργασίες και οι συνεργάτες. Στον Δήμο Γόρτυνας μου ’πε ένας καλός φίλος πως στις εκλογές «τάζει ο κάτης της κατσούλας, οπότε καταλαβαίνεις»!.. Η “τάπα” πέφτει σύννεφο και η λέξη “εμπιστοσύνη” αποκτά νέες διαστάσεις, για να μην πω και νέο νόημα. Ποιους να εμπιστευτείς και πώς να τους ελέγξεις; Αν μπεις στον κόπο το έχασες. Κλείνεις τα μάτια και προχωράς ελπίζοντας ότι από τα όσα σου τάζουν θα πάρεις έστω ένα ποσοστό 5-10%. Σε αυτή τη βάση υπολογίζαμε πως θα πηγαίναμε πολύ ψηλότερα απ’ ό,τι τελικά αποτυπώθηκε στο αποτέλεσμα. Όταν βέβαια κάνεις τσακωτό τον βασικό σου συνεργάτη να παίρνει τις κάρτες και τα ψηφοδέλτια της συνυποψήφιάς σου, απλά έχεις χάσει και δεν το ξέρεις. Αλλά και πάλι λες «τι να κάνω τώρα; Να μαλώσω; Nα τα τινάξω όλα στον αέρα;». Επειδή όμως επικρατεί η λογική της επιβίωσης, καταλήγεις στο «δεν πειράζει, ό,τι πάρουμε». Και στο τέλος φαντάζεστε τι πήραμε (sic).
Υπάρχουν όμως και οι φίλοι, οι συγγενείς, οι συνάδελφοι, οι συμμαθητές, οι γείτονες, ακόμη και γνωστοί που θεωρείς πως σ’ εκτιμούν και ποντάρεις στη βοήθειά τους. Ακόμη περισσότερο πονάει όταν οι ευεργετηθέντες για χίλιους δυο λόγους, αντικειμενικούς ή υποκειμενικούς, είτε αδιαφορούν, είτε σε κοροϊδεύουν, είτε ακόμη χειρότερα σε πολεμούν γιατί απλά το αδιαχώρητο “εγώ τους” τους έχει οδηγήσει να φθονούν και τον αέρα που περνάει. Ανθρώπινα πάθη και μαθήματα για το μέλλον θα μου πείτε. Ναι, για όλους όμως.
Τέλος, λίγο φως. Εκτός από όλες τις παραπάνω εκλογικές “φυλές” υπάρχουν και οι δικοί μας άνθρωποι. Η οικογένειά μου που αγόγγυστα στήριξε με κάθε τρόπο την προσπάθειά μου και τα άλλα “δικά μου παιδιά”. Εκείνα που παράτησαν τις δουλειές τους για να βοηθήσουν τον «καθηγητή», τον «δάσκαλό» τους, όπως συνεχίζουν να με αποκαλούν, παρότι έχουν αποφοιτήσει εδώ και πολλά χρόνια. Όμως, εκτός από τους λίγους καλούς φίλους που ρίχτηκαν στη φωτιά, προς μεγάλη μου έκπληξη, άγνωστοι μέχρι χθες άνθρωποι, ήρθαν κοντά μου χωρίς δόλο και χωρίς ανταλλάγματα, με αληθινή εκτίμηση, αξιοπρέπεια και πραγματική διάθεση προσφοράς. Οι περισσότεροι δεν ήταν του σιναφιού μου. Άνθρωποι καθημερινοί, που γνώρισα σε καφενεία, σε λαϊκές αγορές και σε πανηγύρια και που με στήριξαν μέχρι τέλους. Εκείνοι που έτρεχαν μαζί μου στις γωνίες της πόλης, στα όρη και στα λαγκάδια και που στάθηκαν όρθιοι για να με στηρίξουν και μετά το δύσκολο βράδυ των εκλογών. Εκείνοι που έκαναν τον αγώνα όμορφο, καλύπτοντας όλη τη βρομιά και φωτίζοντας τις σκοτεινές πλευρές των εκλογών που περιέγραψα παραπάνω. Σε αυτόν τον τελικό, αλλά ακόμη έντονα φορτισμένο με συναισθήματα απολογισμό της 26ης Μαΐου του 2019 και των όσων προηγήθηκαν, τους οφείλω ένα τεράστιο ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου και μια υπόσχεση που δεν την έδωσα πέρυσι: Δεν τελειώσαμε, τώρα μόλις αρχίσαμε.
