Γράφει ο Γιώργος Παππάς*
Ημερολόγιο κορωνοίού, 20 Μαΐου 2020, ελεγχόμενη μα πολλαπλή αισιοδοξία για τα εμβόλια, αντισώματα τεχνητά, επαγόμενα, ή προϋπάρχοντα, άλλες 442 μελέτες για την χλωροκίνη, και ο ελληνικός ήλιος:
1. Εμβόλια-1: ενθαρρυντικό μήνυμα ήρθε από το εμβόλιο της Moderna, που ήταν και το πρώτο που αναπτύχθηκε ενάντια στον SARS-CoV-2, με την πρόδρομη ανακοίνωση από την εταιρεία ότι σε 8 εθελοντές παρατηρήθηκε ανάπτυξη εξουδετερωτικών για τον ιο αντισωμάτων. Μας καλύπτει αυτό; Όχι μέχρι να έχουμε την πλήρη εικόνα: μην ξεχνάμε ότι στην μελέτη συμμετέχουν 45 εθελοντές, που όλοι εμφάνισαν μετά τον εμβολιασμό δεσμευτικά αντισώματα (αλλά τα εξουδετερωτικά είναι που προσφέρουν προστασία). Υποθέτουμε ότι ακόμη δεν έχουμε στοιχεία για εξουδετερωτικά αντισώματα στους υπόλοιπους 37 λοιπόν (απαιτεί και μια διαδικασία υψηλής βιοασφάλειας η ανίχνευσή τους). Θέματα ασφάλειας του εμβολίου δεν υπάρχουν με την συγκεκριμενη τεχνική, ας αναμένουμε και αναλυτικότερες πληροφορίες, αλλά σε σωστό δρόμο φαίνεται να τρέχει η μέθοδος. Όπως σε σωστό δρόμο είναι και το παρόμοιο εμβόλιο της Curevac, που κατέδειξε επαγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων σε πειραματόζωα (και Τ-κυτταρικής ανοσοδιέγερσης για τους ειδικότερους), και πάει τώρα σε δοκιμές σε ανθρώπους.
2. Εμβόλια-2: Πριν από λίγο δημοσιεύθηκε στο Nature Communications η πρώτη απόδειξη δραστικότητας και του εμβολίου της Inovio (που έχει την τεχνογνωσία από αντίστοιχο εμβόλιο για τον συγγενή ιο MERS), με πειράματα σε ποντίκια και ινδικά χοιρίδια. Το εμβόλιο πέτυχε να επάγει εξουδετερωτικά αντισώματα για τον ιο, αλλά και να αναστείλει την σύνδεση του ιου με τον γνωστό πλέον υποδοχέα ACE2, με υψηλές συγκεντρώσεις αντίστοιχων δεσμευτικών αντισωμάτων σε βρογχοκυψελιδικο έκπλυμα (στους πνεύμονες χονδρικά), ενώ τέλος σημειώθηκε μετρήσιμη επαγωγή και Τ-κυτταρικής ανοσοδιέγερσης. Ως σύνολο, είναι ό,τι θα ήθελες από ένα εμβόλιο σε αυτή την φάση, και το επόμενο βήμα είναι κι εδώ οι δοκιμές σε ανθρώπους. Όπως σε δοκιμές σε ανθρώπους θα προχωρήσει εντός των επόμενων ημερών και το εμβόλιο του Ισραηλινού ιδρύματος Migal (αυτό που μελετούσε εμβόλιο για κορωνοϊό των πτηνών κα του προέκυψε συγγενής ιος στον άνθρωπο)- σημαντικό εμβόλιο αυτό γιατί θα λαμβάνεται από του στόματος, άρα πιο εύκολα διαθέσιμο. Εξυπακούεται ότι πολλά από όσα ανακοινώνονται για την πρόοδο των εμβολίων (αλλά και ο αντίλογος για κάποια συγκεκριμένα) ενδέχεται να είναι υστερόβουλα, άλλωστε κάθε σχεδόν επιστημονική ανακοίνωση συνοδεύεται με στοιχεία για την κίνηση της μετοχής της κάθε εταιρείας. Οι συγκεκριμένες προσεγγίσεις πάντως έχουν (από τις αρχές Μαρτίου ήδη τις έχουμε περιγράψει) συγκεκριμένο υπόβαθρο και ιστορικό που μας επιτρέπουν την αισιοδοξία.
3.Θεραπευτικά αντισώματα; Από τις αρχές Μαρτίου είχαμε σημειώσει και την Vir Biotechnologies του ικανού George Scangos, πριν 2 ημέρες λοιπόν δημοσιεύθηκε στο Nature (σε κορυφαίο ερευνητικό περιοδικό δηλαδή) η πρώτη μελέτη για ένα κοκτέιλ αντισωμάτων κατά του νέου κορωνοϊού: πού τα βρήκαν αυτά τα αντισώματα; στην ανοσολογική μνήμη ασθενών που είχαν περάσει SARS. Είδαν λοιπόν ότι ειδικά ένα αντίσωμα, το S309, έχει την ικανότητα να εξουδετερώνει τον SARS-CoV-2, και περαιτέρω παρατήρησαν ότι αν προσθέσουν και δευτερεύοντα αντισώματα άλλης στόχευσης μπορεί το κοκτέιλ αυτό να δράσει όπως ο αντιτετανικός ορός, να σε προφυλάξει δηλαδή μετά από έκθεση στον ιο (ή ίσως και να δράσει εντελώς προληπτικά, πριν την έκθεση καν). Αναφέρεται μάλιστα από τους συγγραφείς του άρθρου ότι αυτό το αντίσωμα δυνητικά δρα και ως επαγωγέας, κινητοποιώντας όλο το ανοσολογικό σύστημα εναντίον μολυσμένων κυττάρων. Κι αυτό θα τρέξει προς κλινικές δοκιμές τώρα, ο ιος φαίνεται να περικυκλώνεται ποικιλοτρόπως.
4.Παράγονται αντισώματα; Για να τελειώνει το γνωστό παραμύθι με όσους "επανανόσησαν". Το Κορεάτικο Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων, που είχε εγείρει και το όλο θέμα, απέδειξε ότι κανείς δεν επανανόσησε, ανακοίνωσε και επίσημα ότι παρακολουθώντας 285 ασθενείς που υποτροπίασαν σε θετικό έλεγχο, δεν παρατήρησαν μήτε νόσο ούτε μετάδοση σε 790 επαφές τους. Και ότι υπολείμματα μη "ζώντος" ιου μετρούσε ο μοριακός έλεγχος. Ανοσία επάγει ο ιος, και αποδείχθηκε και σε πρόσφατο άρθρο Αμερικανών μελετητών στο, επίσης εκ των κορυφαίων ερευνητκών εντύπων, Cell: εκτιμήθηκε ποσοτικά και ποιοτικά η ανοσία σε ασθενείς που ανέρρωσαν, και ήταν αυτή που αναμενόταν και αυτή που πρέπει, Τελεία με αυτό το ζήτημα.
5.Προϋπάρχοντα αντισώματα; Στο ίδιο άρθρο στο Cell όμως, οι μελετητές παρατήρησαν ότι διασταυρούμενη αντίδραση παρατηρήθηκε και σε ορούς που είχαν ληφθεί προ ετών, ορούς ανθρώπων άνευ επαφής με τον ιο. Αυτή η διασταυρούμενη αντίδραση πιθανώς οφείλεται σε αντισώματα που παράχθηκαν έναντι κάποιου άλλου κορωνοϊού (κάποιου από αυτούς του κοινού κρυολογήματος), και αντίστοιχη πρόδρομη παρατήρηση είχε γίνει και σε Γερμανούς αιμοδότες, το είχαμε αναφέρει προ εβδομάδων. Παρόμοια συμπεράσματα αναφέρονται και σε Βρετανική μελέτη με πολλαπλή ελληνική εκπροσώπηση, προ κρίσης ακόμη, ονομάζεται Pre-existing and de novo humoral immunity to SARS-CoV-2 in humans για αναζήτηση. Τι ρόλο παίζει αυτή η διασταυρούμενη ανοσία όμως δεν ξέρουμε ακόμη. Προφυλάσσει; Νοσείς ηπιότερα; Ή μήπως επάγει αντίθετα ανοσολογική απορρύθμιση; Θα είναι σημαντικό νομόζω στους επόμενους μήνες να παρατηρηθεί εξονυχιστικά η επιδημιολογία αυτών των άλλων κορωνοϊών που προκαλούν μέρος του κοινού κρυολογήματος: συνδυάζοντας αυτή την επιδημιολογική παρατήρηση με τον τρόπο που θα κινείται ο SARS-CoV-2, ενδέχεται να κατανοήσουμε την αλληλεπίδραση και την σημασία της, και πιθανώς να συμπεράνουμε ποιος είναι προστατευμένος και ποιος περισσότερο ευάλωτος.
6.Φάρμακα-1 τα γνωστά έχουμε εδώ, με την χλωροκίνη πάντα στο επίκεντρο (και αδικούμενη από τους υποστηρικτές της δυστυχώς): Δυο μελέτες βγήκαν την περασμένη Παρασκευή στο σημαντικό British Medical Journal, και οι δύο καταδικαστικές, αλλά με αστερίσκους μεγάλους. Η πρώτη, από την Γαλλία ήταν σε ασθενείς με πνευμονία και ανάγκη αναπνευστικής υποστήριξης, δεν έδειξε διαφορά με την μη-χρήση της, αναμενόμενο, ΔΕΝ είναι εκει ο ρόλος της. Η δεύτερη μελέτη από την Κίνα ήταν ελεγχόμενη, οπότε έμοιαζε σημαντική, σε ασθενείς με ήπια ή μέτρια νόσο λέει (άρα στην φάση που περιμένεις δραστικότητα της υδροξυχλωροκίνης), με ομάδα ελέγχου κτλ. Με απογοητευτικό αποτέλεσμα για τον τελικό στόχο (την αρνητικοποίηση του μοριακού τεστ, δεν ήταν στατιστικά σημαντική η διαφορά). Μέχρι να διαβάσω την μελέτη προσεκτικότερα κόντεψα κι εγώ να πειστώ δηλαδή! Μετά την διάβασα: η μέση διάρκεια από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι την εισαγωγή στο πρωτόκολλο ήταν λέει 16, 6 ημέρες! Τι σόι ήπια/ μέτρια νόσος είναι αυτή που έχει 16 ημέρες συμπτώματα; Μέσα στο κείμενο διακριτικά το τονίζουν, πως "ναι, υποκατηγορία ήπιας/ μέτριας νόσου" κτλ. Άσε την τεράστια δόση που χρησιμοποίησαν. Άλλη μια μελέτη που υπό ΚΣ θα άλλαζε όνομα και κεντρική ιδέα.
7.Φάρμακα-2: Μια ελληνική μελέτη του προφίλ ασφαλείας χλωροκίνης και υδροξυχλωροκίνης από τον Γεώργιο Παπαζήση και συνεργάτες του ανέβηκε στο authorea, με στοιχεία από την βάση δεδομένων του Αμερικανικού ΕΟΦ, δίνει τεκμηριωμένες απαντήσεις. Μια θετική εντύπωση τέλος έρχεται για την χλωροκίνη από τα πρώτα θεραπευτικά στοιχεία που ανακοίνωσε η Νότιος Κορέα, όπου η χορήγηση χλωροκίνης φαίνεται να επέδρασε ευεργετικά σε ασθενείς με μέτρια νόσο σε σχέση με την μη χορήγηση ειδικής αγωγής ή την χορήγηση lopinavi-ritonavir. Περαιτέρω μάλιστα ανάλυση έδειξε ότι ο συνδυασμός με αντιβιοτικά (όπως καλή ώρα η αζιθρομυκίνη...) ελάττωσε ακόμη περισσότερο, και στατιστικά σημαντικά, τον διάστημα μέχρι την αρνητικοποίηση του τεστ. Εν τω μεταξύ, εκείνη η καταπληκτική μελέτη του remdesivir που όλο ανακοινώνεται, πού είναι; Τουλάχιστον είδαμε πολλαπλά γράμματα λογικής προς τον εκδότη του New England Journal of Medicine για την πρώτη μελέτη του remdesivir που είχε δημοσιευθεί, ακόμη περιμένουμε απάντηση από τους συγγραφείς για τον περίφημο ασθενή 43, που μόλις επιδείνωσε την αναπνευστική λειτουργία...πηρε εξιτήριο!
8.Δεν έχω κάποια συγκεκριμένη άποψη για τις σημερινές ανακοινώσεις. Θέλω να δω πολλές λεπτομέρειες. Μια ικρή παρατήρηση μόνο πρός τον λογογράφο του ΠΘ: Όταν είπε "θα τηρούνται τα γενικά υγειονομικά μας πρωτόκολλα, που δεν θα σκιάσουν, ωστόσο, ούτε τον λαμπερό μας ήλιο ούτε τη φυσική ομορφιά της Ελλάδας", εγώ θυμήθηκα την ρήση του προκατόχου του: "τον ήλιο και το τσίπουρο δεν μπορεί να μας το στερήσει κανείς".. Καλός ο ήλιος στο νέο κορωνοϊό, το έχουμε πει, αλλά δεν πορευόμαστε με τον ήλιο, μόνο.
*Ο Γιώργος Παππάς είναι παθολόγος που ζει και εργάζεται στα Ιωάννινα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και χρόνιο ερευνητικό έργο στον χώρο των λοιμώξεων και επιδημικών μοντέλων
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.
