Μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, 9 Μαΐου 1945, ακολούθησε η συνθήκη της “Οχυράς θέσης” Χανίων, που παρέμενε υπό γερμανική Κατοχή, παρά την απελευθέρωση της Κρήτης, από τον Οκτώβριο του 1944.
*Γράφει ο Αντώνιος Σανουδάκης
Η “Οχυρά θέση” Χανίων ήταν το τελευταίο υπό Κατοχή τμήμα της Ευρώπης. Ο Αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου στρατηγός Alexander, απέστειλε την ίδια μέρα, 9 Μαΐου 1945, στην Κρήτη τον Άγγλο Ταξίαρχο Kirkman, ως αντιπρόσωπό του να διαπραγματευθεί με τον τελευταίο Γερμανό Διοικητή Κρήτης Bendhak. Τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών διενήργησε ο Γενικός Διοικητής Κρήτης Επίσκοπος Αγαθάγγελος.
Η συνεδρίαση έλαβε χώρα στη Βίλα Αριάδνη, οικία του αρχαιολόγου Έβανς, ως έδρα του Άγγλου Ταμπάμπιν, αλλά κυρίως της μινωικής πρωτεύουσας της Κνωσού.
Στη συνάντηση ἐλαβαν μἐρος ο Άγγλος Ταξίαρχος Kirkman, o Γερμανός Διοικητής Κρήτης Bendhak και ο Γεώργιος Φουντουλάκης, Υποστράτηγος, Στρατιωτικός Διοικητής Κρήτης. Παρευρέθηκαν, επίσης, οι Σύνδεσμοι της Κατοχής, Τομ Ταμπάμπιν, ο A.M. Rendel και ο Τζακ Σμιθ Χιούζ.
Από την ελληνική πλευρά, ο λοχαγός Γεώργιος Κάββος, Διευθυντής του 2ου Γραφείου Πληροφοριών Διοίκησης Κρήτης, ο Ανδρέας Απλαδάς, Διοικητής Αεροδρομίου Ηρακλείου και ο Μιχαήλ Σγουρός, επιτελάρχης.
Η συμφωνία παράδοσης των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων υπεγράφη στις 20:30 της 9ης Μαΐου 1945 από τους τρεις των συμβαλλομένων μερών. Με το αρ. 2 άρθρο της συμφωνίας τίθεται ως όρος ότι η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ την 10ην π.μ. ώρα Γκρίνουιτς της 10ης Μαΐου, όταν θα πάψουν οι γερμανικές επιχειρήσεις και των τριών όπλων.
Η συμφωνία, λοιπόν, της Κνωσού θεωρείται ως η τελευταία πράξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και από της 10ης Μαΐου αρχίζει μία μακρά περίοδος ειρήνης 75 ετών στη γηραιά ήπειρο.
Από την πλευρά μας, το γεγονός προεβλήθη ως εξής:
α) Στις 28-1-1992 με αίτηση και 29-1-1992 με κείμενό μου στην εφημερίδα Πατρίς Ηρακλείου ζητούσα να τιμήσει ο Δήμος Ηρακλείου το ιστορικό γεγονός.
β) Στις 3 Φεβρουαρίου το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης ομοφώνως, με την παρουσία και προφορική εισήγησή μου, αποφάσισε να εορτάζεται το γεγονός.
γ) Στις 9 Μαΐου 1995 ο Δήμος Ηρακλείου, με ομιλητή τον γράφοντα, και με την παρουσία του Δημάρχου κ. Κώστα Ασλάνη, των αρχών, εορτάζει για πρώτη φορά το γεγονός, τοποθετώντας σχετική πινακίδα στη βίλα Αριάδνη.
δ) Στις 15 Μαΐου 1999 η τότε Νομαρχία Ηρακλείου, με πρόταση του αειμνήστου Νομάρχη Ηρακλείου, Γιάννη Γαρεφαλάκη, με παρουσία Αρχών, της Κυβέρνησης, της Αγγλικής και Γερμανικής Πρεσβείας, εορτάζει εκ νέου πανηγυρικά το γεγονός, με ομιλητή πάλι τον υπογράφοντα, με τη συμμετοχή έγκριτων και απλών πολιτών.
Έκτοτε, ως τις μέρες μας, 10 Μαΐου 2020, δεν έπαυσα να την ανάγκη εορτασμού και προβολής του αξιολογότατου αυτού γεγονότος σε συνάρτηση με την 9η Μαΐου.
Επειδή, λοιπόν, η συμφωνία της 9ης Μαΐου 1945, ισχύουσα από την 10η Μαΐου 1945, θεωρείται ως η τελευταία πράξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η απαρχή της ευρωπαϊκής ειρήνης, έχω την τιμή να προτείνω στο Συμβούλιό σας:
Η 10η Μαΐου να αναγνωριστεί:
α) Ως ημέρα “Συνθήκη ειρήνης της Κνωσού στην Περιφέρεια Κρήτης”.
β) Να γίνουν ενέργειες για την αναγνώριση της ημέρας εκ μέρους της Ελληνικής Πολιτείας.
γ) Να αξιοποιείται η συμμετοχή, όχι μόνο εκ των συμβαλλομένων μερών, αλλά και εκ των λοιπών κρατών της Ευρώπης, προς όφελος της ειρήνης.
Τέλος, για τον τρόπο της καλύτερης προβολής και αξιοποίησης γεγονότων της 9ης και 10ης Μαΐου 1945, επαφίεται στην ευγένεια και ευχέρειά σας, να συσταθεί επιτροπή καθηγητών Πανεπιστημίου και πολιτών και να ληφθεί υπόψη η άποψή τους, περί του τρόπου αξιοποίησης του σημαντικοτάτου αυτού γεγονότος.
(Φωτογραφία Αρχείου)
* Ο Αντώνιος Σανουδάκης είναι καθηγητής Ιστορίας και συγγραφέας
