Γράφει ο Βασίλης Ορφανός*
Φαίνεται πως αρχίζουμε να βλέπουμε φως στο τούνελ όπου μας έκλεισε η ανάγκη να προστατευτούμε από τον κορονοϊό. Καθώς λέγεται από υπεύθυνα χείλη, σε λίγες μέρες θα αρχίσουν να χαλαρώνουν σταδιακά τα περιοριστικά μέτρα. Θα ανοίξει λοιπόν (θα μισανοίξει έστω) η πόρτα της “φυλακής”… Και θα ’ναι κι αυτό μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Θα είναι μια “αποφυλάκιση” αλλιώτικη απ’ αυτήν που τραγούδησε ο Σαββόπουλος: ούτε οι δρόμοι θα είναι αδειανοί ούτε η πολιτεία ξένη. Δεν θα σταθούμε, λοιπόν, στην πύλη με την κουβέρτα στη μασχάλη· δεν θα χαιρετήσουμε κανέναν φρουρό· και σίγουρα δεν θα είμαστε χωρίς βουλή, ούτε ο αέρας θα μας παρασέρνει. Γιατί εμείς τώρα έχουμε τόσα και τόσα να κάνουμε.
Πρώτα πρώτα θα τρέξουμε να περιποιηθούμε τα μαλλιά μας − οι άντρες γιατί κοντεύουμε να γίνουμε σαν τον λήσταρχο Νταβέλη, οι γυναίκες γιατί η ρίζα έχει φανεί δύο δάχτυλα· μανικιούρ-πεντικιούρ ας μείνουν για αργότερα, πού να προλάβουν και τα κομμωτήρια.
Αυτά για τους μεγάλους. Τα παιδιά…, εσείς παιδιά μου, αγόρια και κορίτσια, άντε να πάτε να παίξετε. Άντε να κλωτσήσετε την μπάλα σας. Πάρτε τα ποδήλατά σας να κάνετε το γύρο της γειτονιάς. Τα μαλλάκια σας θα τα φροντίσουμε αργότερα.
Εμείς οι μεγάλοι, στοιχειωδώς ευπρεπισμένοι πλέον, μπορούμε τώρα δούμε τις δουλειές που μας περιμένουν. Και είναι τόσο πολλές! Πού να τις κάνεις όλες!.. Αναγκαστικά ιεραρχείς, επιλέγεις, προγραμματίζεις και πράττεις. Εξαρτάται από το τι θέλει καθένας να κάνει, αλλά και από το τι μπορεί να κάνει.
Ένας τρόπος θα ήταν να ξεχωρίσει κανείς την ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα της ζωής. Βέβαια, και στις δύο ενδέχεται να κέρδισε ή να έχασε πράγματα, αλλά είναι δυο καρπούζια και δε χωράνε στην ίδια μασχάλη.
Στην ιδιωτική ζωή λοιπόν: Μπορεί αυτές οι μέρες της κλεισούρας να πρόσφεραν σε κάποιους ευχάριστες εκπλήξεις. Όπως το λέει και το επίκαιρο αστειάκι, «Πρώτη φορά έμεινα μια ολόκληρη μέρα με τους δικούς μου. Καλοί άνθρωποι!..» Για άλλους η έκπληξη ήταν ακόμη μεγαλύτερη: ανακάλυψαν ότι χρόνια τώρα ζούσαν δίπλα σε ένα θησαυρό, και δεν το είχαν πάρει χαμπάρι. Ε, αυτοί έχουν τώρα έχουν να κατασκευάσουν στην ψυχή τους το απαραίτητο θησαυροφυλάκιο, και οπωσδήποτε αυτό θα τους πάρει καιρό.
Άλλοι πάλι κατάλαβαν πως η ζωή τους ήταν πικρή γιατί επί χρόνια ζούσαν δίπλα σε τοξικούς ανθρώπους, και δεν το είχαν σπουδαιολογήσει. Και τώρα θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα απομακρυνθούν σε απόσταση ασφαλείας από την πηγή της τοξικότητας ή αν θα μείνουν, αλλά θα ψάξουν να βρουν υγιείς τρόπους να αγνοούν ζήλειες, κακίες και μικροπρέπειες. Ό,τι και να διαλέξουν, χρειάζεται πολλή δουλειά. Δεν θα ήθελα να ήμουν στη θέση τους.
Θα είναι και κάποιοι που κάνανε πατίνι τη ζωή των ανθρώπων τους. Αυτοί κι αν έχουν βαρύ φορτίο: πρώτα πρώτα να το συνειδητοποιήσουν, και μετά, αφού ζητήσουν συγγνώμη, να προσπαθήσουν να μπαλώσουν όσα μπαλώνονται. Εύκολο δεν το λες. Θέλει γενναιότητα. Αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο.
Είναι και άλλοι (ελπίζω οι περισσότεροι) για τους οποίους η ζωή απλώς συνεχίζεται. Όχι όμως και τόσο «απλώς». Άλλος λίγο άλλος πολύ, «ορνιθοτυφλιάσαμε». Το πάθαμε δηλαδή σαν τις όρνιθες, που την εποχή που κάνουν το αυγό τις έχουν κουμιασμένες, κι όταν περάσει αυτή η περίοδος και τις αφήσουν ελεύθερες, τις ζαλίζει το φως του ήλιου και «πάνε σα τσ’ απατές τως». Αλλά ευτυχώς συνέρχονται γρήγορα.
Έτσι θα γίνει και με μας. Θα ξαναβρούμε γρήγορα τον εαυτό μας. Το θέμα είναι αν θα ξαναπιάσουμε την ιστορία από κει που την αφήσαμε, σαν να μη μεσολάβησε τίποτα, ή αν θα το δούμε σαν μια χρυσή ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα.
Εγώ, να σας πω την αλήθεια, πολύ τα φοβούμαι τα come back: στην ιδιωτική ζωή είναι σαν ξαναζεσταμένο τσάι − εξαιρώ πάντως το… καμπάκ της Άντζελας (!), στη δημόσια ζωή πάλι είναι σαν την παροιμία «Πάλι εμείς και πάλι εμείς, πάλι Αλή Πασάς βαλής».
Τώρα μάλιστα το φοβούμαι ακόμη πιο πολύ το come back, γιατί τίποτα δεν θα είναι σαν πρώτα. Γι’ αυτό, αν και είναι αναγκαίο να σκεφτόμαστε πώς θα συνδυάσουμε την ελεύθερη κίνηση των πολιτών με την προστασία της δημόσιας υγείας (μάσκες, γάντια, αποστάσεις κλπ.), δεν πρέπει να αρκεστούμε σ’ αυτό.
Είναι μεγάλη ανάγκη, πολλή μεγάλη ανάγκη να σκεφτούμε τι θα κάνουμε με την αποδιοργάνωση της οικονομικής ζωής της χώρας. Και επειδή δεν είμαι οικονομολόγος, θα το πω πιο απλά: τι θα κάνουμε με την φτώχεια και την ανέχεια που θα φέρει (ή ήδη έχει φέρει) η ανεργία;
Το μεγάλο πλήγμα θα το ζήσουμε στον τουρισμό, γιατί από τον τουρισμό ζούσε κοντά η μισή Ελλάδα. Τώρα; Τι θα γίνει τώρα που θα πραγματοποιηθεί επιτέλους το όνειρο να μην είμαστε «τα γκαρσόνια της Ευρώπης»; Πώς θα ζήσουν τόσες και τόσες οικογένειες ξενοδοχοϋπαλλήλων και άλλες τόσες οικογένειες ανθρώπων που η δουλειά τους σχετιζόταν άμεσα με τον τουρισμό (πράκτορες, οδηγοί λεωφορείων, ξεναγοί, προμηθευτές κλπ.);
Αυτοί οι άνθρωποι ζουν από το μισθό τους όσο καιρό δουλεύουν τα ξενοδοχεία, τον άλλο καιρό μπαίνουν στο ταμείο ανεργίας. Και σωστά, διότι ο μισθός τους δεν είναι παχυλός, ώστε να κάνουν και αποταμίευση. Πώς θα ζήσουν φέτος οι οικογένειές τους; Άντε να βοηθήσει λίγο η σύνταξη του παππού και της γιαγιάς. Ένα μήνα, δυο μήνες. Μετά;
Να δανειστούν; Από ποιον; Αφού και οι φίλοι και οι γνωστοί τους στην ίδια μοίρα θα βρίσκονται. Από τις Τράπεζες; Και πώς να ξεχρεώσουν μετά το δάνειο; Μήπως πουλώντας το σπίτι τους, που μπορεί να είναι και η μοναδική περιουσία τους; Να γίνουν έτσι και άνεργοι και άστεγοι; Όμως ο άνθρωπος που πεινά και κρυώνει είναι ικανός για όλα. Για όλα!
Ξέρω ότι ζούμε σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας. Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει ότι απίστευτα πολλοί είναι στη δούλεψη απίστευτα λίγων. Οι απίστευτα πολλοί ζουν από το μεροκάματό τους και τέρμα − οι απίστευτα λίγοι όλο και κάτι βάζουν στην άκρη, και έτσι μεγαλώνει ο μπεζαχτάς τους. (Καλό ή κακό, αυτό το αποφασίζουν οι πολλοί με την ψήφο τους κάθε τέσσερα χρόνια· κλείνει η παρένθεση).
Θα κάνω μια πρόταση: Οι απίστευτα λίγοι ας ανοίξουν τώρα το κεμέρι τους να συντηρήσουν αυτούς που είχαν στη δούλεψή τους. Μη μας πουν «να το κάνει το κράτος». Διότι θα τους πει κανείς και θα έχει δίκιο: Τόσα χρόνια που συσσώρευαν πλούτο από τον κόπο των εργαζομένων τους, είπαν ποτέ κιμπάρικα στο κράτος «Πάρε, κύριε Κράτος, κάτι τις να έχεις για μια δύσκολη ώρα;»
Ας φτιάξουν λοιπόν τώρα ο καθένας τους το δικό τους «Ταμείο Ανεργίας» για τους υπαλλήλους τους, μα δεν κουτσαίνεται η καμήλα απ’ τ’ αυτί. Κι όταν ξανασταθούμε στα πόδια μας οικονομικά και κοινωνικά, ό,τι δώσουν θα το ξανακερδίσουν εις το πολλαπλάσιον.
Ξέρω ότι θα μου βάλουν τις φωνές οι φίλοι μου που ονειρεύονται επαναστάσεις, και θα μου πουν ότι κουβαλώ νερό στο μύλο στην αντίδρασης. Το ξέρω. Αλλά αυτήν τη στιγμή με ενδιαφέρει όσοι μείνανε άνεργοι να έχουν να θρέψουν τα παιδιά τους. Γι’ αυτό κάνω αυτήν την πρόταση στους έχοντες και κατέχοντες. Αυτή είναι η δική μου επανάσταση. Συν κάτι ακόμη: Εγώ δεν έχω ανθρώπους στη δούλεψή μου, έχω όμως καμιά εκατοστή κιλά πατάτες στο χωράφι, που θα τις βγάλω σε λίγο καιρό. Ε, τις μισές θα τις δώσω όπου νομίζω πως τις χρειάζονται. Και αυτό το λέω για να το γνώτω και η Δεξιά μου και η Αριστερά μου. Προς γνώσιν, και μόνον. Τη συμμόρφωση ας την αποφασίσει καθένας σύμφωνα με όσα κατά διάνοιαν έχει.
Έχουμε κι άλλα να αλλάξουμε στη ζωή μας στην μετά κορονοϊόν εποχή. Θα μιλήσουμε και γι’ αυτά: και για τα δημόσια νοσοκομεία θα μιλήσουμε, και για τους υπαλλήλους των σουπερμάρκετ, και για τους ντελιβεράδες, και για πολλά άλλα. Αλλά αργότερα. Primum vivere. Σας αφήνω τώρα, γιατί οι πατάτες μου θέλουν ξεχόρτισμα, λίπασμα και πότισμα. Εννοούσα και αυτό, όταν σας είπα ότι με περιμένει πολλή δουλειά…
Ο Βασίλης Ορφανός είναι εκπαιδευτικός – ψυχολόγος.
Με σπουδές στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου, στο Πανεπιστήμιο Paris V- Rene Descartes (maitrise και D.E.A. Ψυχολογίας) και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (πτυχίο Βυζαντινού και Νεοελληνικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής). Υπηρέτησε στην εκπαίδευση ως δάσκαλος Δημοτικού, ως καθηγητής γαλλικής και ως καθηγητής ψυχολογικών και παιδαγωγικών μαθημάτων σε σχολές επιμόρφωσης δασκάλων και νηπιαγωγών. Έχουν δημοσιευθεί άρθρα του για παιδαγωγικά, ψυχολογικά και φιλολογικά θέματα.
Έχει ασχοληθεί συστηματικά με την Ψυχανάλυση λακανικής κατεύθυνσης.
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό
