Είναι παράξενο το συναίσθημα, να προσπαθείς κλείνοντας πολλές φορές τα μάτια να “επιστρέψεις” στην παιδική ή την εφηβική σου ηλικία και να θυμηθείς ανθρώπους που δεν υπάρχουν πια. Τη φωνή τους. Την ένταση με την οποία εκφράζονταν για τα πολιτικά γεγονότα εκείνων των χρόνων. Τα αστεία που σου έκαναν για να σε πειράξουν ως παιδί. Τις συζητήσεις και τους τσακωμούς τους με άλλους ανθρώπους της ηλικίας τους, για να υπερασπιστούν - ας πούμε - την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, γνωστή και ως «κυβέρνηση της Αλλαγής», για μια αλλαγή που δεν ήρθε ποτέ σ’ αυτή τη χώρα την πάντοτε προδομένη, βασανισμένη και πολύπαθη...
Ανθρώπους που με πάθος τότε πίστευαν σε μια καλύτερη κοινωνία. Άλλοι από αυτούς, βέβαια, βολεύτηκαν και βόλεψαν και τα παιδιά τους. Άλλοι πάλι “έφυγαν” φτωχοί και κουρασμένοι, έχοντας στα επόμενα χρόνια στη ζωή τους κάνει πράξη τα πιστεύω τους, αποδεικνύοντας και σε σένα, που στο μεταξύ μεγάλωνες, ότι όταν σου έλεγαν κάποια πράγματα δεν το έκαναν γιατί οι ίδιοι προσδοκούσαν να βολέψουν “εαυτούς και αλλήλους”... Κάποιοι έχουν, λοιπόν, για πάντα “φύγει”. Και άφησαν μια γλυκιά ανάμνηση σε σημερινούς πενηντάρηδες και βάλε... Και άλλοι απλά σιώπησαν στα επόμενα χρόνια, νιώθοντας προδομένοι από τη “μεγάλη, δημοκρατική παράταξη”...
Για να είμαι ειλικρινής, αποφεύγω πια να ανοίγω συζητήσεις όταν τους βλέπω σε παρέες, σε δρόμους, σε καφενεία. Άλλωστε, θεωρώ ότι από την πορεία της ζωής τους απέδειξαν ή δεν απέδειξαν κάποια πράγματα...
Πόσοι άνθρωποι έχουν, όμως, μείνει στο “σήμερα”; Αν καθίσει κάποιος να σκεφτεί, προφανώς δε θα μπορεί να φέρει στη μνήμη του συγκεκριμένα ονόματα ανθρώπων που κάπου, κάπως, κάποτε συνάντησε στη ζωή του... Ξέρω ανθρώπους που βολεύτηκαν. Άλλους που εξαργύρωσαν τους αγώνες των φοιτητικών τους χρόνων. Αλλά γνωρίζω και ανθρώπους που έμειναν πιστοί σε όσα έλεγαν και πίστευαν και μια ζωή παλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί... Βλέπω μάλιστα πως, όταν ένας άνθρωπος προέρχεται από μια φτωχή οικογένεια βιοπαλαιστών, δύσκολα θα ξεφύγει από τη ζωή αυτή... Μεγαλώνει και μπαίνει και αυτός στον χορό της βιοπάλης... Βλέπεις, δεν έχει από την οικογένειά του μία γερή βάση για να αρχίσει τη ζωή του. Δεν έχει καν τα ίδια δικαιώματα με έναν άλλο άνθρωπο που γεννήθηκε από μια οικογένεια που μπόρεσε και του παρείχε όλα όσα χρειαζόταν, σπουδάζοντάς τον στη συνέχεια με μεγάλη άνεση και επιτυχία...
Είναι πολλές φορές που ψάχνω με το μυαλό και την ψυχή “μονοπάτια” προς το χθες, για να “συναντήσω” ξανά ανθρώπους με τους οποίους έτυχε να συμπορευτούμε για πολλά χρόνια. Και σε κάποιο σημείο του “δρόμου” οι ζωές μας χωρίστηκαν... «Πού να βρίσκονται τώρα, άραγε, και τι να κάνουν;» είναι μια ερώτηση που κάνω στον εαυτό μου. Και βέβαια, η ζωή παίζει παράξενα παιχνίδια. Είναι φορές που κάποιοι θα βρεθούν μπροστά σου, αλλά θα είναι σαν να μην έχουμε γνωριστεί ποτέ. Μετά από τόσα χρόνια, δε βρίσκουμε κάτι κοινό να πούμε και απλά αλληλοϋποσχόμαστε αμήχανα, χωρίς να το εννοούμε, να πιούμε έναν καφέ κάποια στιγμή, «να θυμηθούμε τα παλιά», αλλά δεν είναι παρά μια δικαιολογία, αφού αυτός ο “καφές” δεν έρχεται ποτέ. Είναι όμως και κάποιοι άνθρωποι που, αν τους συναντήσεις μετά από 20 και 30 χρόνια, θα έχεις να τους πεις πολλά, θα έχουν να σου πουν πολλά, σαν να μη χωριστήκατε ποτέ...
Θυμάσαι τα χρόνια του στρατού μαζί τους ή τα φοιτητικά χρόνια, τότε που με μερικές δραχμές στην τσέπη νιώθαμε ότι δε μας λείπει τίποτα και μπορούσαμε να ζούμε πολύ πιο ξένοιαστα απ’ ό,τι σήμερα, γιατί απλά ήμασταν νέοι, χωρίς ιδιαίτερες υποχρεώσεις και με μια μεγάλη διαφορά σε σχέση με το σήμερα. Αφήναμε την επιβίωσή μας στους γονείς μας. Ενώ τα δικά μας τα παιδιά σήμερα δεν μπορούν να είναι τόσο σίγουρα και τόσο ασφαλή για τη δική τους επιβίωση με γονείς που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα... Ωστόσο, γενικότερα, όταν είσαι νέος, βλέπεις τα πράγματα αλλιώς...
Έχω πιάσει πολλές φορές τον εαυτό μου να στέκεται μπροστά από έναν ηλικιωμένο άνθρωπο και να τον φέρνει στο μυαλό του όπως ήταν τότε... Κάπου στη δεκαετία του ’80. Και λέω «αυτός ο γεροντάκος ήταν ο κυρ Δημήτρης, που τον έβλεπα κοιτάζοντας προς τα πάνω, αφού ήταν ψηλότερός μου κατά δύο κεφάλια τουλάχιστον, να με πειράζει διαρκώς γελώντας μεγαλόφωνα και με καλοσύνη, την ώρα που ετσούγκριζε το ποτήρι το κρασί με τον πατέρα μου, μιλώντας για το... “Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα”;»...
Για να είμαι ειλικρινής, “παίζω” πολύ με τον χρόνο... Μπορώ να φέρω στον νου μου με μεγάλη ευκολία ανθρώπους που στη διάρκεια του χρόνου πούλησαν τα πιστεύω τους... Και σήμερα το παίζουν “μεγάλοι και τρανοί” και μας κουνούν το δάκτυλο... Είναι όμως πολύ μικροί απέναντι στους άλλους. Εκείνους που σε όλες τις μεγάλες φουρτούνες της ζωής δεν ξεπουλήθηκαν. κι ας έχασαν... Δεν πρόδωσαν... Δεν εξαπάτησαν... Δεν κορόιδεψαν... Δε βολεύτηκαν... Δεν ξέχασαν...
Και δε σας κρύβω, μάλιστα, πως, όταν βρίσκομαι στον δρόμο και βλέπω ανθρώπους που σε παλιότερες δεκαετίες είχαν μία θέση εξουσίας, αλλά μετά την εγκατέλειψαν ακριβώς επειδή σε αυτό το κουστούμι δε χωρούσαν, χαίρομαι που τους βλέπω να είναι σήμερα άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Να μην τους δίνει κανείς σημασία. Να τους γνωρίζουν μόνο οι παλιότεροι άνθρωποι, όπως εγώ ας πούμε, λόγω της δημοσιογραφίας που ασκώ από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Όταν λοιπόν βλέπω τέτοιους ανθρώπους, χαίρομαι που υπάρχουν. Χαίρομαι που είναι καλά. Και δε σας κρύβω ότι αισθάνομαι την ανάγκη να πάω να τους μιλήσω. Και αν δε με θυμηθούν, να ξανασυστηθούμε. Γιατί όχι; Οι άνθρωποι της ζωής μας... “Άνθρωποι και ανθρωπάκια”, που έλεγε κι ένα παλιό τραγούδι. Ας είναι όλοι τους καλά. Ποιος ξέρει; Η ζωή κάνει κύκλους. Είναι η ζωή μου, η ζωή σου, η ζωή του...
Πόσες ζωές, πόσοι άνθρωποι και πόσες ιστορίες...
