Μια νεαρή έφηβη από τη Σουηδία, η Γκρέτα Τιντίν Ελεονώρα Έρνμαν Τούνμπεργκ, στα 17 της πλέον, κατάφερε αυτό που θα θεωρούταν πριν από λίγο καιρό αδιανόητο για την εποχή μας: Να βρει ένα στόχο που θα κινητοποιούσε νέους απορροφημένους στο διαδίκτυο, τις έξυπνες συσκευές και τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, να προβάλλει ένα ιδανικό για το οποίο οι νέοι μπορούν και πρέπει να αγωνιστούν, να τους εντρυφήσει όραμα και πάθος ξυπνώντας τους από τον τεχνολογικό λήθαργο στον οποίο έχουν βυθιστεί. Τους ενέπνευσε να παλέψουν για έναν καλύτερο κόσμο, να διεκδικήσουν ένα αύριο ειρηνικό, απαλλαγμένο από ρύπους, δαιμονοποιώντας το υπέρτατο κακό της εποχής μας, τις κλιματικές αλλαγές.
*Γράφει ο Σταύρος Μουντουφάρης
Όταν η Γκρέτα πέρασε από τα μονόστηλα στα πρωτοσέλιδα και από τη διαμαρτυρία της για το κλίμα έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο στη Στοκχόλμη σε παγκόσμια φόρουμ όπως η Σύνοδος του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές και το Νταβός, έγινε αντιληπτό ότι δε μιλάμε απλά για ένα χαρισματικό παιδί το οποίο κατάφερε να φτάσει η φωνή του στα πέρατα του κόσμου χάρη στη δημοσιότητα που πήρε η δράση της και το επίκαιρο του μηνύματος που εξέπεμπε, ή μάλλον για να ακριβολογούμε της κραυγής αγωνίας της, αλλά για ένα “κίνημα” που ήρθε για να μείνει και να παράξει καρπούς. Και αυτό είναι το μεγάλο επίτευγμα της Γκρέτα. Είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς μαζί της, είτε συμμερίζεται το αποκαλυπτικό όραμα για το οποίο μας προειδοποιεί, είτε τη θεωρεί μια καταθλιπτική νεαρή που με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να ξεπεράσει τα προβλήματά της, είτε μια γραφική, είτε συνυπογράφει τους χαρακτηρισμούς που της έχουν αποδοθεί, ως Ιωάννα της Λωρραίνης ή της συμπολίτισσάς της, της φανταστικής Πίπης της Φακιδομύτης, δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει ότι αυτό το κοριτσάκι κατάφερε το ακατόρθωτο: Μια παγκόσμια ειρηνική κινητοποίηση ως επί το πλείστον νέων ανθρώπων, που είχαν χάσει τον βηματισμό τους, που δεν ήξεραν τι θα πει στόχος και ιδανικό για το οποίο αξίζει να πιστέψει και να παλέψει κανείς, που έμοιαζαν ναρκωμένοι από τις Σειρήνες των καιρών.
Λίγοι την πήραν σοβαρά όταν ξεκίνησε τη δράση της τον Αύγουστο του 2018. Ήταν μια χαριτωμένη έφηβη Σουηδέζα, που στηνόταν έξω από το κοινοβούλιο στη Στοκχόλμη, ανήσυχη για το μέλλον μετά το θερμότερο καλοκαίρι στη Σουηδία τα τελευταία 250 σχεδόν χρόνια και τις πρωτοφανείς πυρκαγιές. Μια κοπέλα που, μετά τις εκλογές του Σεπτέμβρη του 2018, μετέτρεψε την κινητοποίησή της σε «σχολική απεργία για το κλίμα», όπως έγραφε το πλακάτ που κρατούσε κάθε Παρασκευή, πάντα έξω από τη Βουλή, με αίτημα να εφαρμόσει η σουηδική κυβέρνηση τις προβλέψεις της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, μειώνοντας τις εκπομπές άνθρακα. Και αυτό ήταν το κομβικό σημείο για την παγκόσμια “έκρηξη” της δράσης της.
Αρχικά οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να “φορτώνουν” με εικόνες και μηνύματα συμπαράστασης και στη συνέχεια ο Τύπος να ασχολείται σοβαρά με το φαινόμενο Γκρέτα. Λίγο αργότερα, το ίδιο σοβαρά άρχισαν να ασχολούνται μαζί της και οι ηγέτες. Είτε εκείνοι που στηρίζουν τις πρωτοβουλίες της, επιζητώντας λίγη από τη δόξα της, είτε αυτοί που προσπαθούν να την “αποκαθηλώσουν” με ειρωνεία και σαρκασμό, με πιο τρανταχτό παράδειγμα τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Και αυτή είναι η μεγάλη νίκη της Γκρέτα. Γιατί, αν δεν ενοχλείς, κανείς δεν ασχολείται μαζί σου για πολύ καιρό. Και για κάτι τέτοιο, όπως τον αγώνα ενός παιδιού, είναι όντως πολύς καιρός που όχι απλά παραμένει ψηλά στην επικαιρότητα, αλλά σκαρφαλώνει αλματωδώς τα σκαλοπάτια από τον Αύγουστο του 2018. Και εκεί ίσως βρίσκεται ο πιο σοβαρός κίνδυνος, όχι για την ίδια την Γκρέτα, αλλά για όλους αυτούς τους νέους ανθρώπους που αγωνίζονται στο πλευρό της ή στο όνομά της: Όσο πιο ψηλά είσαι, τόσο πιο εύκολη και πιο επώδυνη η κατρακύλα με ένα στραβοπάτημα.
Δεν μπορώ να γνωρίζω τι θα συμβεί. Αν ήμουν μάντης, θα αξιοποιούσα το χάρισμά μου πρώτα απ’ όλα σε άλλα πράγματα και ίσως να σας έδινα την απάντηση και σε αυτό. Όμως δεν είμαι και δεν μπορώ να προβλέψω ποια θα είναι η πορεία της Γκρέτα και του κινήματός της. Γνωρίζω όμως ότι το να επιχειρήσεις να τα βάλεις με κολοσσούς που δεν έχουν καμία διάθεση να πληρώσουν από την τσέπη τους μέτρα για τον περιορισμό των ρυπογόνων δραστηριοτήτων τους μοιάζει μάλλον ακατόρθωτο. Και το ίδιο ισχύει για ηγέτες που θα πρέπει να πληρώσουν το ανάλογο - πολιτικό κυρίως αυτή τη φορά - τίμημα. Όμως το ίδιο ακατόρθωτο δε θα έλεγε κανείς πριν από τρία χρόνια ότι είναι να ενωθούν νέοι - και όχι μόνο - από κάθε γωνιά του πλανήτη και να συσπειρωθούν γύρω από τα λόγια και τις πράξεις μιας άσημης 17χρονης;
Η ίδια η Γκρέτα είναι πολύ πιθανό να βρεθεί σε κάποιο ψηλότερο σκαλί όταν ενηλικιωθεί. Ίσως μάλιστα γίνει πολιτικός. Ίσως εξαφανιστεί από την επικαιρότητα τόσο απότομα όσο εμφανίστηκε αν δεν εξελιχθεί (ακόμα και μεταλλαχθεί). Άλλωστε, κάθε είδηση, όσο μεγάλη και αν είναι, νομοτελειακά έχει αυτή τη μοίρα, όπως και οι πρωταγωνιστές τους, ως κοινοί θνητοί, αν δεν ακολουθήσουν μια πολιτική ή επιχειρηματική καριέρα. Μένει όμως αρχικά να φανεί αν αυτή η αρχή επιδέχεται διάψευση. Και το γεγονός ότι σε κάθε περίπτωση το επίτευγμα της Γκρέτα, για το οποίο επίσης ουδείς δεν μπορεί να προβλέψει τη διάρκεια και την εξέλιξή του, είναι κομβικής σημασίας για να μπορεί κάποιος να δηλώσει αν αισιοδοξεί ή απαισιοδοξεί για το αύριο, κοντινό ή μακρινό.
Αν οι νέοι έχουν βρει αυτό που τους εκφράζει και τους παθιάζει και δεν το παραμερίσουν κάποια στιγμή - όποια και αν είναι αυτή - επιστρέφοντας στην ψηφιακή νιρβάνα τους, τότε η Γκρέτα έχει βάλει τα θεμέλια για κάτι πολύ σημαντικό. Ακόμη όμως κι αν η πορεία θα είναι εκείνη μιας ακόμη μόδας, η Γκρέτα θα έχει πετύχει κάτι μοναδικό για τις τελευταίες τουλάχιστον δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο: Να ξυπνήσει συνειδήσεις, να ενώσει νέους ανθρώπους, να τους κινητοποιήσει και να τους εμπνεύσει. Και αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα. Ότι το... κλίμα έχει αρχίσει να αλλάζει. Αυτή τη φορά προς το καλύτερο. Είτε συμφωνείτε είτε διαφωνείτε με τη σοβαρότητα της κλιματικής αλλαγής. Και αν τα γρανάζια κινηθούν μπροστά και η πίεση των νέων προς όσους κάνουν “κουμάντο” αρχίσει να αποφέρει καρπούς, αυτή η ελπίδα θα γίνει ακόμα πιο μεγάλη και πιο φωτεινή. Ας αισιοδοξούμε λοιπόν ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Ακόμα και σε αυτόν τον μίζερο, σκληρό και άδικο κόσμο. Γιατί αύριο μπορεί να βγει μια καινούργια Γκρέτα με ένα άλλο όραμα για ένα καλύτερο αύριο. Που θα ενώσει ακόμα περισσότερο κόσμο. Και μεθαύριο πιο πολλές Γκρέτες αποφασισμένες να αλλάξουν κάτι.
