Με αφορμή την υπόθεση ΠΑΟΚ-Ξάνθη και το ενδεχόμενο (που απετράπη) υποβιβασμού τους, ήρθε για μία ακόμη φορά στο φως ο τρόπος με τον οποίο ο οπαδισμός καθορίζει τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Και να τροφοδοτήσει ενδεχομένως και άλλη μια συζήτηση, η οποία θα έχει να κάνει με το τρίπτυχο “οπαδισμός- εθνικισμός- θρησκοληψία”.
Γράφει ο Γιώργος Ψαρουλάκης *
Και τα τρία φαινόμενα βρίσκονται σε έξαρση στη μικρή μας Ελλάδα. Μια έξαρση που δημιουργεί εύλογα ανησυχίες για το παρόν και κυρίως για το μέλλον αυτού του λαού.
Ας τα δούμε όμως ένα-ένα. Ξεκινώντας από το πιο επίκαιρο, τον οπαδισμό!
Οπαδισμός
Και ξαφνικά, η χώρα έγινε άνω-κάτω εξαιτίας ενός ζητήματος που έχει να κάνει με τις ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες. Ξανά, δεν είναι δα και η πρώτη φορά. Η ΕΕΑ γνωμοδότησε υπέρ της τιμωρίας του ΠΑΟΚ (και της Ξάνθης) και... άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως. Η κυβέρνηση σύρθηκε στο να... αλλάξει τη νομοθεσία, ώστε η τιμωρία των δύο ομάδων (του ΠΑΟΚ, βασικά...) να μη σημαίνει και τον υποβιβασμό, αλλά απλώς την αφαίρεση βαθμών. Ταυτόχρονα, διέγραψε και έναν εκ των ευρωβουλευτών της, που εξέφρασε τη θέση της ΠΑΕ ΠΑΟΚ. Στα κοινωνικά δίκτυα έχει ξεσπάσει κανονικός πόλεμος μεταξύ οπαδών του ΠΑΟΚ και του Ολυμπιακού (τον οποίο θεωρούν ότι βρίσκεται «πίσω από την απόφαση») και γενικώς το θέμα αυτό έχει ξεπεράσει κάθε άλλο και συζητείται παντού και συνεχώς, σε ιδιαίτερα οξείς τόνους.
Βλέπεις ανθρώπους που δηλώνουν ότι θεωρούν τον πολιτικό φανατισμό «ανοησία» και «πρωτόγονο» και παθιάζονται με... άμετρο φανατισμό για τα οπαδικά! Και δε μιλάμε για μια μικρή μειοψηφία, αλλά για πάρα πολύ κόσμο.
Ο Μαρξ έλεγε ότι «η θρησκεία είναι το όπιο των λαών», κι αυτό προφανώς ίσχυε στην εποχή του, αλλά σήμερα... η θρησκεία είναι χαμηλά στη σχετική λίστα. Ο οπαδισμός είναι πολύ ψηλότερα. Ως όπιο αλλά και ως... εργαλείο. Αφού οι στρατοί των οπαδών που έχουν δημιουργήσει διάφοροι βαθύπλουτοι τύποι, που ελέγχουν διά αυτών και τις πολιτικές ηγεσίες ή έστω έχουν ένα πολύ ισχυρό εργαλείο πίεσης για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους. Και φυσικά οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι επεκτείνουν την εξουσία τους, ελέγχοντας, εκτός από ΠΑΕ (και τις επιχειρήσεις τους, φυσικά), και συγκροτήματα μέσων ενημέρωσης.
Εθνικισμός
Η Ελλάδα ήταν ανέκαθεν μια ιδιότυπη περίπτωση στο διεθνές γίγνεσθαι. Ναι μεν ακολουθούσαμε τις «διεθνείς τάσεις», αλλά αυτό γινόταν είτε με καθυστέρηση είτε - συχνότερα! - με έναν εντελώς... δικό μας τρόπο.
Στην “έκρηξη συντηρητισμού” που έχει ενσκύψει την τελευταία 10ετία στην Ευρώπη, η Ελλάδα απαντά με... ανάμικτα μηνύματα. Ακολουθήσαμε φυσικά τη ροπή προς τον ακραίο και ανεγκέφαλο εθνικισμό – πώς θα ήταν δυνατό να μην το κάνουμε, όταν η χώρα μας βρίσκεται στο Νο1 μεταξύ των χωρών της Ευρώπης, ως προς το πόσο «υπερήφανοι» είναι οι κάτοικοί της για την καταγωγή τους. Ωστόσο, δεν την τραβήξαμε στα άκρα, όπως σε άλλες χώρες. Και παρότι βάλαμε ένα φασιστικό (και μάλιστα ναζιστικό!) κόμμα στη Βουλή, δεν του δώσαμε δύναμη ρυθμιστή των εξελίξεων, αντίθετα με ό,τι γίνεται σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Η άνοδος του εθνικισμού στην Ελλάδα έγινε βεβαίως με τον γνωστό... βαλκανικό τρόπο. Και αποτυπώνεται ανάγλυφα τόσο στην εικόνα των εκλογικών αποτελεσμάτων, όσο και στις κυβερνητικές επιλογές.
Η Νέα Δημοκρατία εξελέγη κυβέρνηση κατά κύριο λόγο διότι κράτησε στο λεγόμενο “Μακεδονικό” μια στάση που έτρεφε τα κατώτερα εθνικιστικά ένστικτα του κόσμου. Πλειοδότησε σε εθνικισμό, ακόμη και σε σχέση με κόμματα που βρίσκονται στα δεξιά της. Με προφανή στόχο τη λεηλασία των ψήφων της άκρας δεξιάς, στόχος τον οποίο άλλωστε εξυπηρετεί και η συμπερίληψη στα ψηφοδέλτιά της γνωστών στελεχών της άκρας δεξιάς στην Ελλάδα, όπως οι Βορίδης, Πλεύρης, Γεωργιάδης και πάρα πολλοί ακόμη. Η εκλογική επιτυχία των στελεχών αυτών δείχνει ότι το σχετικό “ρεύμα” είναι πανίσχυρο στην ελληνική κοινωνία και εν πολλοίς αυτοί ακριβώς οι ψηφοφόροι είναι που μετέτρεψαν μια “δύσκολη” νίκη της Ν.Δ. σε σαρωτική επικράτηση και αυτοδυναμία.
Και παρότι για να φτάσει εκεί η Ν.Δ. λεηλάτησε την εκλογική βάση της Χρυσής Αυγής, οι ακροδεξιοί ήταν αρκετοί για να στείλουν άλλο ένα κόμμα που ανήκει στον ίδιο χώρο, στη Βουλή, το σχήμα που δημιούργησε ο Βελόπουλος.
Βεβαίως η Ν.Δ., όπως αναμενόταν (αλλά... δεν μπορούσαν να το δουν αυτοί που την ψήφισαν;), έκανε εντυπωσιακή κωλοτούμπα στο Μακεδονικό και γενικώς δεν κρατά ψηλά την εθνικιστική ατζέντα. Κάτι που σημαίνει ότι στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση (εκτός κι αν προκύψει κάτι... συγκλονιστικό στην πορεία) τα πιο ακραία εθνικιστικά στοιχεία που την ψήφισαν πέρυσι θα αναζητήσουν άλλη πολιτική στέγη.
Θρησκοληψία
Στην Ελλάδα και σε ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, έχουμε και μια έξαρση της θρησκοληψίας σε ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού. Αν και σαφώς δεν είναι πια τόσο καθοριστικός παράγοντας όσο ο οπαδισμός ή ο εθνικισμός, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τον τρομερό ξεσηκωμό για τις ταυτότητες - που έδειξε και τη δύναμη της Ορθόδοξης Εκκλησίας - καθώς και το ζήτημα περί εξορθολογισμού της διδασκαλίας των Θρησκευτικών στη δημόσια εκπαίδευση.
Όταν μια “αριστερή” κυβέρνηση έκανε αναστροφή 180 μοιρών και κράτησε την Ελλάδα ως τη μοναδική (δυτικο)ευρωπαϊκή χώρα όπου η εκπαίδευση προάγει μια συγκεκριμένη θρησκεία και μόνο.
Αν και δεν έχουμε ζήσει εδώ και πολλά χρόνια φαινόμενα θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, η θρησκοληψία παραμένει επικίνδυνη και σαφέστατα δεν προσιδιάζει σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.
Σημεία των καιρών
Ζώντας μετά το (διακηρυγμένο) “τέλος της ιστορίας”, παντού παρατηρούμε μια επιστροφή σε νόρμες και ιδέες του παρελθόντος, αν όχι ως επιλογή των ηγεσιών, σίγουρα ως τάση μεταξύ του πληθυσμού. Και μια και αυτή η τάση αποτυπώνεται εκλογικά, σιγά-σιγά και οι ηγεσίες... προσαρμόζονται. Σε κάποιες χώρες η άκρα δεξιά - με όλη της τη συντήρηση - ανέρχεται και στην εξουσία, σε άλλες απλώς βρίσκεται στον προθάλαμο ή αποτελεί ισχυρότατο εργαλείο πίεσης, που παρασέρνει προς τα ακροδεξιά και τις πολιτικές των κυρίαρχων κεντροδεξιών κομμάτων (όπως λ.χ. συμβαίνει στην Ελλάδα).
Με την πίστη στις πολιτικές ιδεολογίες της Αριστεράς που δίνουν ελπίδα να έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα - πρώτα με την πτώση του τείχους και μετά με την εφαρμογή απ’ όλα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα των πιο στυγνών νεοφιλελεύθερων πολιτικών - ο κόσμος, μπερδεμένος, απαίδευτος, υποφέροντας κάτω από οικονομικές πολιτικές που ευνοούν μια μικρή μειοψηφία του πληθυσμού σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας, στρέφεται στο παρελθόν ή σε εύκολες “λύσεις”. Στρέφεται στον εθνικισμό, στον οπαδισμό και τη θρησκεία.
Αυτή η στροφή είναι ένα από τα σημάδια που δείχνουν ότι η εποχή μας θα πηγαίνει για πολύ ακόμη από το κακό στο χειρότερο. Αυτό βεβαίως που δεν αλλάζει είναι οι οικονομικές πολιτικές - άλλωστε, οι ίδιοι ακριβώς άνθρωποι που στηρίζουν την κεντροδεξιά και τη σοσιαλδημοκρατία είναι εκείνοι που στηρίζουν την άκρα δεξιά και τη σπρώχνουν ως «μοναδική εναλλακτική».
Το μόνο βέβαιο λοιπόν είναι ότι ο εργαζόμενος λαός θα συνεχίσει να υποφέρει και η κατάστασή του θα χειροτερέψει ακόμη περισσότερο.
