Η εξωτερική ομορφιά υμνήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα. Το βλέπουμε σε τοιχογραφίες, αρχαία αγγεία αλλά και μέσα από τη λογοτεχνία και την ποίηση. Ένα γυμνασμένο στήθος και ένα όμορφο πρόσωπο ήταν στοιχεία αξιοζήλευτα. Ένας όμορφος άνδρας ή μια όμορφη γυναίκα πάντα τραβούσε την προσοχή. Και πιστεύω πως δεν υπάρχει χαρακτηριστικότερο πρόσωπο από εκείνο του Αλκιβιάδη, ο οποίος ήταν Αθηναίος πολιτικός με αδιαμφισβήτητες ικανότητες, που τραβούσε πάντοτε τα βλέμματα των γυναικών και των ανδρών της Αρχαίας Ελλάδας.
Γράφει ο Νίκος Κοσμαδάκης*
Θα περάσουν πολλοί αιώνες ώστε η εξωτερική εμφάνιση να γίνει επάγγελμα. Τα μοντέλα έκαναν την εμφάνισή τους τέλη του 19oυ αιώνα και αυτό συμπίπτει με την άνοδο του βιομηχανικού καπιταλισμού. Τότε οι εταιρείες ένδυσης αναζητούσαν εμφανίσιμα άτομα ώστε να βάλουν πάνω τους ένα όμορφο πουκάμισο ή μια φούστα. Απώτερος σκοπός ήταν το κέρδος. Η εμφάνιση της τηλεόρασης έδωσε μια άλλη ποιότητα στο θέαμα. Όμορφες κοπέλες είχαν τον ρόλο της παρουσιάστριας, ενώ οι πρωταγωνιστές και οι πρωταγωνίστριες ήταν πάντοτε εμφανίσιμοι.
Η τηλεόραση εξελίχθηκε και το photoshop λειτούργησε ευεργετικά τη δεκαετία του 1990. Το όνειρο μιας νέας κοπέλας ήταν να αναδειχθεί και να μπει στην τηλεόραση. Αυτό ίσχυε κυρίως τις πρώτες δεκαετίες της τηλεόρασης, οπότε το μέσο ενημέρωσης φάνταζε ως κάτι ιδεατό για πολλές κοπέλες, δεδομένης της επιρροής (και κατ’ επέκταση της εξουσίας) που έχει.
Πριν από σχεδόν δέκα χρόνια ήρθε το Facebook και σύντομα ήρθε μια “επανάσταση” τόσο συνειδησιακή όσο και τεχνολογική. Τεχνολογική επανάσταση, γιατί μπορούσες να “ανεβάσεις” μια φωτογραφία που θα μπορούσαν να τη δουν πολλοί χρήστες, να γράψουν ένα σχόλιο και παράλληλα να “μιλήσεις” με πολλούς από αυτούς. Ήταν όμως και συνειδησιακή επανάσταση. Γιατί μπορούσες να “ανεβάσεις” μια φωτογραφία που σε έδειχνε στην καλύτερη εκδοχή σου και να γίνεις με αυτόν τον τρόπο αποδέκτης κολακευτικών σχολίων από άτομα που δε γνώριζες και ούτε θα γνωρίσεις. Ακριβώς όπως κάνουν οι διάσημοι ηθοποιοί και μοντέλα. Γρήγορα το Facebook μετατράπηκε σ’ ένα χώρο όπου ο καθένας μπορούσε να κάνει τον πολιτικό σχολιαστή ή το μοντέλο. Μπορούσε πολύ εύκολα να γίνει κάτι που δεν ήταν στην πραγματικότητα, καθώς με αυτόν τον τρόπο θεωρούσε πως θα κερδίσει σε δημοσιότητα.
Μετά το Facebook, δημιουργήθηκαν και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου πάλι εξυψώθηκε η εγωκεντρική φύση του ανθρώπου. Πλασάροντας τον εαυτό σου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ουσιαστικά αναζητάς τη θέση σου σ’ ένα star system όπου δεν ανήκεις, αλλά θα ήθελες διακαώς να ήσουν. Είναι μια προσπάθεια να αναδείξεις ένα αρκετά τραυματισμένο “Εγώ”. Βέβαια, το “Εγώ” τραυματίστηκε ακόμη περαιτέρω με την τελευταία εφαρμογή, το FaceApp, το οποίο ουσιαστικά είναι μια εφαρμογή που σου δείχνει πώς θα είσαι σε 30, 40 ή ακόμη και 50 χρόνια. Σε μια πιο ώριμη μορφή σου, αγνοώντας ουσιαστικά πως ελλοχεύει ο κίνδυνος υποκλοπής προσωπικών δεδομένων.
Η τεχνολογία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι πάντα καλοδεχούμενη, αλλά η χρήση της πρέπει να είναι προσεκτική. Το Facebook έβγαλε στην επιφάνεια ένα ανθρώπινο είδος που έχει ως προτεραιότητα επιφανειακές αξίες, όπου η εξωτερική ομορφιά υπολογίζεται μ’ ένα κλικ, αίτημα φιλίας ή μ’ ένα άχαρο «τι κάνεις». Έδειξε την πτώση του πνευματικού πολιτισμού και κυρίως αυτό που υποστήριζαν κάποιοι γραφικοί, πως «η σημερινή γενιά δεν έχει Παιδεία και αρέσκεται σ’ ένα lifestyle».
Η τεχνολογία δεν πρέπει, ωστόσο, να συνιστά φόβητρο για κανέναν και καμία. Αυτό λοιπόν που απαιτείται είναι ένας ορθός επαναπροσδιορισμός των φορέων κοινωνικοποίησης και κυρίως να συναφθεί ένα κοινωνικό συμβόλαιο ως προς τις αξίες που ο κάθε άνθρωπος θα τοποθετεί ως προτεραιότητα στη ζωή του. Είναι ανάγκη ο άνθρωπος να γίνει πιο αλτρουιστικός, συνεργατικός και κυρίως πιο όμορφος εσωτερικά. Ο άνθρωπος οφείλει να εντοπίσει την αληθινή του φύση και να απομακρυνθεί από τον ναρκισσιστή και υπερόπτη εαυτό του.
* Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας ([email protected]).
