Οι πολιτικές συνεργασίες και συμμαχίες ήταν πάντα στοιχείο μιας Δημοκρατίας. Στοιχείο της Δημοκρατίας όμως αποτελεί και ο δικομματισμός, καθώς η Ιστορία υποδεικνύει πως πάντα υπήρχαν δύο παρατάξεις οι οποίες διεκδικούσαν την εξουσία. Και μάλιστα η κάθε παράταξη εκπροσωπούταν από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα.
Γράφει ο Νίκος Κοσμαδάκης, πολιτικός επιστήμονας και δημοσιογράφος
Αυτή ήταν η πηγή πολιτικής δύναμης κάθε παράταξης, χωρίς ωστόσο να σημαίνει πως δεν υπήρχε η πιθανότητα μια παράταξη να έχει υποστηρικτές από άλλα εισοδηματικά στρώματα. Και αυτό είναι ένα φαινόμενο από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα...
Το πολιτικό κόμμα είναι ένας νεωτερικός πολιτικός όρος. Ωστόσο, βασικά χαρακτηριστικά του ήταν οι πολιτικές παρατάξεις της αρχαίας Ελλάδας. Στην αρχαία Ελλάδα, μπορούμε να μιλήσουμε για κοινωνικές δεξαμενές, οι οποίες ήταν δύο. Από τη μία είχαμε τους Δημοκρατικούς και από την άλλη τους Αριστοκρατικούς. Οι πρώτοι εκπροσωπούσαν τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, τις εργατικές τάξεις, ενώ οι δεύτεροι εκπροσωπούσαν κυρίως τους ανθρώπους που είχαν φιλοπόλεμη διάθεση, τη μεσαία τάξη (π.χ. έμποροι) και τους ανθρώπους που ανήκαν στη υψηλή εισοδηματικής κλίμακα.
Στους Δημοκρατικούς, πρωταγωνιστές ήσαν ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής, ο Αλκιβιάδης κ.τ.λ., ενώ στους Αριστοκρατικούς συναντάει κανείς τα ονόματα του Αριστείδη του Δίκαιου και του γενναίου Κίμωνα.
Ωστόσο, όπως συμβαίνει και σήμερα, δε σήμαινε σε καμία περίπτωση πως ο γιος μιας πλούσιας οικογένειας θα εκπροσωπούσε τα συμφέροντα της εισοδηματικής τάξης των γονιών του. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα από εκείνου του Περικλή δεν υπάρχει. Ο Περικλής δεν ήταν άπορος. Ήταν πλούσιος και αναδείχθηκε ως υπερασπιστής των ασθενέστερων. Οι καλές δημόσιες σχέσεις του πατέρα του τον βοήθησαν σίγουρα ώστε να εξασφαλίσει την υποστήριξη μεγάλης μερίδας αριστοκρατικών. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την ανάδειξη της πόλης των Αθηνών ως το μεγαλύτερο εμπορικό, πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο της Μεσογείου, είχε ως άμεσο αποτέλεσμα να εκλέγεται για πάνω από 20 έτη στο αξίωμα του στρατηγού.
Μετά η ιστορία είναι γνωστή. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ήταν ολέθριος για την Αθήνα, ενώ στις δεκαετίες που θα ακολουθήσουν η Μακεδονία θα κυριαρχήσει στον ελληνικό χώρο και ο Φίλιππος ο Β’, ένας πανέξυπνος άνθρωπος, θα εφαρμόσει μια μορφή δεσποτισμού.
Η αρχαία Αθήνα έφερε στο προσκήνιο τη Δημοκρατία. Και από τον 17ο αιώνα μέχρι και σήμερα, σε κάθε δημοκρατία θα υπάρχουν δύο σχηματισμοί, που ο καθένας θα εκπροσωπεί συγκεκριμένα συμφέροντα, αρχές και αξίες.
Αυτό το βλέπουμε και στην ελληνική πραγματικότητα. Πολλές φορές, ο δικομματισμός τείνει να αφανιστεί και να δώσει τη θέση του σε ένα πολυκομματικό πεδίο. Αυτό συμβαίνει σε περιόδους οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Σε περιόδους όπου η πολιτική εξουσία χάνει τη δημοκρατική της νομιμοποίηση στη συνείδηση της πλειοψηφίας των μελών μιας κοινωνίας. Έτσι, η πλειοψηφία αντιδράει και ξεσπά, δίνοντας ψήφο συναίνεσης σε άλλους πολιτικούς ή κοινωνικούς σχηματισμούς, οι οποίοι υπόσχονται την ανατροπή της καθεστηκυίας πολιτικής τάξης.
Πιστεύω προσωπικά πως ο δικομματισμός έχει μια υβριδική φύση. Από τη μια είναι στοιχείο ασφάλειας μιας Δημοκρατίας. Από την άλλη, ο δικομματισμός έχει στοιχεία που μπορεί να ισοπεδώσουν τη λαϊκή βούληση και να δημιουργήσουν εμφυλιακά πάθη. Ο δικομματισμός πρέπει να είναι ανεκτός εφόσον οι πολιτικές ηγεσίες των παρατάξεων υιοθετήσουν έναν σπουδαίο πολιτικό πολιτισμό, ο οποίος θα μιλάει στο λαϊκό αίσθημα με ειλικρίνεια, αλήθεια και εντιμότητα.
