Το βρισκούμενο

Απόψεις
Το βρισκούμενο

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι προγονοί μας του ‘60 αναμφίβολα είχαν αναπτύξει ένα πιστοποιημένο, όπως θα λέγαμε σήμερα, και θαυμαστό μοντέλο διατροφής που πρόσφερε άριστη υγεία, ευζωία και μακροζωία.

Γράφει ο Ιωάννης Τσαγκατάκης *

Σε μια εποχή που επικρατούσε μεγάλη φτώχεια ίσως ακόμη και εξαθλίωση οι Κρητικοί μας ανέπτυξαν τη φιλοσοφία ζωής: «δεν έχουμε τίποτα αλλά έχουμε τα πάντα». Δυστυχώς σήμερα «έχουμε τα πάντα αλλά δεν έχουμε τίποτα».

Έτσι σε αυτό το πλαίσιο «ανακαλύφθηκε» η θεωρία του «βρισκούμενου» που σημαίνει «ότι υπάρχει διαθέσιμο». Όμως το καταπληκτικό είναι ότι αυτή η λέξη βγαίνει από το ρήμα «βρίσκω» που σημαίνει επίσης ετυμολογικά  «ότι προέρχεται από την παράδοση, κληρονομιά». Και πράγματι βαριά κληρονομιά!

Το βρισκούμενο λοιπόν απαντά στο κάλεσμα του παππού «μπρε συ Καλλιώ ο σύντεκνος. Βάλε μια ρακί.!» Σε χρόνο μηδέν: λίγο παξιμάδι (φυτικές ίνες) με ελαιόλαδο (μονοακόρεστα λιπαρά) ελιές (πολυφαινόλες και βιταμίνη Ε), τυροζούλι (ασβέστιο και κορεσμένα λιπαρά μικρής αλύσου που βοηθούν στην αφομοίωση των λιποδιαλυτών βιταμινών), ντομάτα και αγγούρι (αντιοξειδωτικά ήτοι αντικαρκινικά),  και επιπλέον ανάλογα με την εποχή: κουκιά (βιταμίνη Α και φολικό οξύ) και αγκινάρες (βιταμίνη Α και χαλκός), χοχλιούς (ω-3 λιπαρά), πατάτες οφτές (σίδηρο) στο τζάκι, φυσικό χωριάτικο αλλαντικό (λουκάνικο, απάκι, σύγλινο), ή κυνήγι (ζωική πρωτεΐνη και Β12), καρύδια (σελήνιο), αμύγδαλα (μαγγάνιο) και σταφίδες (κατά της δυσκοιλιότητας). Με αυτές τις λιτές επιλογές όπως γίνεται κατανοητό λαμβάνουμε όλες τις ομάδες τροφίμων (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, κρέατος, γαλακτοκομικά και έλαια) από τις οποίες παίρνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά (νερό, υδατάνθρακες πρωτεΐνες, λιπαρά, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία). Από αυτό και μόνο παίρνουμε το μήνυμα εναντίον του «απευκταίου» delivery. Αν πραγματικά είχαμε την αίσθηση του «βρισκούμενου» το προρρηθέν δε θα είχε θέση στο σπίτι μας αν προτιμούνταν για παράδειγμα ο ντάκος που είναι πολύ θρεπτικός, είναι γρήγορος, είναι απλός, είναι γευστικός, χορταίνει και είναι φθηνός.

Το βρισκούμενο συμπεριελάμβανε μόνο φυσικά τρόφιμα, απλά. Δε φοβόντουσαν το αλάτι, αλλά ούτε και έτρωγαν παραπανίσια ζάχαρη. Και όμως τόσο το αλάτι όσο και η ζάχαρη (είχαν και τότε) δεν είναι τόσο τραγικά ώστε φθάνουν στα όρια της υπερβολής (αλατοφοβία – ζαχαροφοβία)  αλλά μάλιστα δικαιούμαστε μέχρι ένα κουταλάκι από το πρώτο και έως 5 από το δεύτερη (με προσοχή σήμερα στα κρυμμένα αντίστοιχά τους) τη μέρα. Έτσι δε θα χρειαζόταν να καταναλώνουμε βιομηχανοποιημένα γλυκαντικά αμφιβόλου ασφάλειας όπως η ασπαρτάμη και η σακχαρίνη. Πάραυτα οι πρόγονοί μας είχαν και άλλες γλυκαντικές επιλογές και χρησιμοποιούσαν μέλι, χαρουπόμελο και πετιμέζι που συνόδευαν τα λογίς-λογίς πιταράκια.

Όλα αυτά όπως προαναφέρθηκε συνοδεύονταν με την αγχολυτική ρακί ή με το γλυκόπιοτο κόκκινο κρασί στο σπίτι με τους φίλους και τη γιαγιά να έχει δεσπόζουσα θέση άσχετα αν ήταν η διακόνισσα του τραπεζιού. Πηγαίνοντας παραπέρα βρίσκουμε πολυήμερα γλέντια και με τον παππού να μας λέει: «εσείς οι νέοι δεν ξέρετε να διασκεδάζετε  σήμερα».

Το καθημερινό βρισκούμενο είχε πολλή χειρονακτική αγροτική εργασία και περπάτημα. Τα παιδιά από 10-12 χρονών έζωναν το γάιδαρο και πήγαιναν το σιτάρι στο μύλο. Και πολλά από αυτά διάβαζαν με την αμυδρή φλόγα του λύχνου.

Το «βρώσιμο βρισκούμενο» συνδυαζόταν με το πνευματικό: εκκλησιασμός, βραδινή προσευχή, Θεία Μετάληψη. Είχαν αυτοί, είχαν και οι άλλοι (ελεημοσύνη). Η φιλοξενία κατά το αγιογραφικό (η φιλοξενία του Αβραάμ) είχε εξέχουσα θέση στη ζωή τους αφού δε φοβόντουσαν τον άλλο. Αλλά και τα μυστήρια  είχαν μια άλλη πνευματικότητα αφού τότε καταλάβαιναν τα «γράμματα» της Εκκλησίας ή αποστήθιζαν προσευχές όπως και αυτό ακόμη το ψαλτήρι. Εδώ θα αναφερθεί και η νηστεία  που τα συνδυάζει και τα δύο: διατροφή και πνευματικότητα.

Πιστεύω ότι έγινε κατανοητή η φιλοσοφία του «βρισκούμενου» στην κρητική διατροφή και προπάντων στη ζωή μας. Αυτή και μόνο μπορεί να μας προφυλάξει από τα junk food (φαγητό σκουπίδια) και το delivery, ιδιαίτερα τα παιδιά μας έτσι ώστε να τα διδάξουμε αυτή τη βαριά κληρονομιά.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Αλέκο Στεφανάκη αντιπρόεδρο της Αγροδιατροφικής Σϋμπραξης Κρήτης, τον πρώτο διδάξαντα του βρισκούμενου.

*Ο κ. Ιωάννης Τσαγκατάκης είναι Διδάκτορας Χημείας Προπαιδευτής Κρητικής Διατροφής.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News