Ο ρόλος του παραμυθιού στην ανάπτυξη του παιδιού

Απόψεις
Ο ρόλος του παραμυθιού στην ανάπτυξη του παιδιού

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αναλογιζόμενοι το ρόλο του παραμυθιού και την επίδρασή του στους ανθρώπους από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, θα λέγαμε ότι όσο κι αν είναι καθοριστικό, τόσο υποτιμημένο έχει εξελιχθεί να είναι, σε σχέση με τη μακρόχρονη παράδοσή του πίσω στο χρόνο.

Γράφει ο Πολυχρόνης Μαγκαφάς*

Τι είναι, όμως, το Παραμύθι; Ποιος μπορεί να το φτιάξει και με τι υλικά; Γιατί εμφανίστηκε και ποιες ανάγκες καλύπτει;

Η λέξη Παραμύθι, ερμηνεύεται ετυμολογικά ως παρηγοριά, ανακούφιση, ενθάρρυνση, ενώ σήμερα έχει και τη σημασία της φανταστικής ιστορίας, γεγονός που συνδέεται με την ερμηνεία σαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα (ζω το παραμύθι μου…)!

Καθένας (μικρός ή μεγάλος) μπορεί να δημιουργήσει, ν’ αφηγηθεί, να διαβάσει ή ν’ ακούσει παραμύθια. Συστατικά επιτυχίας είναι η φαντασία, η περιέργεια, η διασκέδαση, η ελευθερία στην πλοκή και η συμβολικότητα.

Στην πραγματικότητα, είναι μια ανάγκη των ανθρώπων από πολύ μικρή ηλικία να μαγευτούν και να μαγέψουν, να γνωρίσουν νοερά τόπους μακρινούς-μοναδικούς και ήρωες που τους εκφράζουν ενάντια στο κακό και τις διάφορες μορφές που ευέλικτα και με ασφάλεια παίρνει διδακτικά στα παραμύθια. Είναι η εξοικείωση με καταστάσεις από τη ροή του παραμυθιού, η ταύτιση με χαρακτήρες, το χτίσιμο της προσωπικότητας κι η διαδικασία αυτοεπεξεργασίας των δρώμενων από το παιδί.

Εκεί ο χρόνος, η πραγματικότητα και η πλοκή είναι σχετικά και άμεσα εξαρτώμενα από τον κάθε παραμυθά και το κοινό του, με συναισθηματικές εναλλαγές, εμπόδια κι ευτυχισμένο τέλος!

Αναπτυξιακά το παραμύθι,

…τέρπει και ταυτόχρονα διδάσκει τα παιδιά, διεγείρει τη φαντασία τους, αναπτύσσει αβίαστα τη συναισθηματικότητά τους, αναπτύσσει την προσοχή και τη μνήμη τους. Ανοίγει νέους δρόμους στη σκέψη και συνάμα τα διδάσκει, χωρίς εμφανή διδακτισμό, ώστε να αποτελεί ένα από τα καλύτερα μέσα κοινωνικής αγωγής (Μαλαφάντης, 2011).

…κοινωνικοποιεί κι εκπολιτίζει ως βίωμα, μέσω των στοιχείων που περιέχει (Ράπτης, 2008).

…βοηθάει τα παιδιά ν’ αναγνωρίσουν και να αποδεχθούν τα συναισθήματά τους, καθώς επίσης και να κατανοήσουν την επαφή με τους άλλους ανθρώπους (Wilson, 1983).

…ενισχύει την πρωτοβουλία των παιδιών και την ικανότητά τους για αυτονομία με πιο αποτελεσματικό τρόπο από ό,τι οι καθημερινές εμπειρίες της ζωής από μόνες τους (Tsitsani et al., 2011).

… διεγείρει το μυαλό του παιδιού και συντελεί στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, ενώ συνάμα το προμηθεύει με τρόπους αντιμετώπισης των εσωτερικών προβλημάτων και των ανησυχιών του (Bettelheim, 1976).

… απαιτεί την ενεργό συμμετοχή της φαντασίας του κοινού, αφού δεν κάνει μόνο του όλη τη δουλειά. Είναι γεμάτο δράση και συναίσθημα, ικανό να δημιουργήσει αγωνία και να οδηγήσει σταδιακά σε ένα αποκορύφωμα, όπου ο ήρωας (καθένας βιώνει με το δικό του τρόπο το παραμύθι) μπορεί να επιτύχει τις εσωτερικές φιλοδοξίες του (Blamires, 1979), (Danilewitz, 1991).

… προάγει τη δημιουργικότητα και ως δεξιότητα σκέψης σχετίζεται στενά με τις ικανότητες αφήγησης, ανάγνωσης και γραφής (Wang, 2011).

Το παραμύθι, λοιπόν, λειτουργεί στα παιδιά με πολλαπλά οφέλη σε αναπτυξιακούς τομείς κι επηρεάζει δημιουργικά τον αντιληπτικό, πνευματικό και ηθικό κόσμο τους. Κρίνεται σκόπιμο να αποτελεί αναπόσπαστο εργαλείο στην εκπαιδευτική διαδικασία, εμπλέκοντας ουσιαστικά τα παιδιά, προτρέποντάς τα να εκφράζονται και να αλληλεπιδρούν με δημιουργικότητα.

Η διαδραστικότητα που προϋποθέτει η ενασχόληση με το παραμύθι (π.χ. η ανάγνωση από όλη την οικογένεια μαζί, ή την τάξη), ισχυροποιεί τους δεσμούς και μετασχηματίζει το κλίμα σε μια ευχάριστη εμπειρία, που τα παιδιά θέλουν να επαναλαμβάνουν. Το να έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα με συμβολικό τρόπο, είναι σαν να διαφεύγουν μέσω της μεταμφίεσης (Thomas, 1999).

Ενδεικτικές πρακτικές εφαρμογές, όπως, η απλή ανάγνωση-διήγηση, η αναπαράσταση-μίμηση (επιλεκτική συμβολικότητα με μιμητικό παιχνίδι), η ακρόαση και σχολιασμός, η δημιουργική σκέψη, η παραγωγή λόγου (γραπτού-προφορικού), το εναλλακτικό τέλος, είναι κάποια από τα βασικά σημεία που δίνουν στο Παραμύθι την υπόσταση του πολύτιμου εκπαιδευτικού-αναπτυξιακού εργαλείου!

Καθηγητής Ειδικής Φυσικής Αγωγής, Θεραπευτικής Άσκησης & Ορθοσωμικής.

Διευθυντής Ανοικτού Ιδρύματος Εκπαίδευσης Κρήτης- http://www.aiecollege.gr.

Εκπαιδευτής Ενηλίκων

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News