Ο Σάββας Ξηρός και η Δημοκρατία

Απόψεις
Ο Σάββας Ξηρός και η Δημοκρατία

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Σάββας Ξηρός ήταν ένα πρόσωπο που απασχόλησε την ελληνική Δικαιοσύνη και την κοινωνία των πολιτών στις αρχές του αιώνα μας. Ο 55χρονος έχει καταδικαστεί σε πέντε φορές ισόβια για συμμετοχή στην οργάνωση “17Ν”, ζητώντας την αποφυλάκισή του επικαλούμενος το άρθρο 110Α του Π.Κ.

Η συνήγορός του Άννυ Παπαρούσου δήλωσε πως ο Σάββας Ξηρός έχει 98% αναπηρία και αυτό προκύπτει από το ιατρικό πιστοποιητικό του ΚΕΠΑ, που, όπως αναφέρει, «ισχύει εφ’ όρου ζωής».

Για να το πούμε διαφορετικά: Ένας άνθρωπος που έχει καταδικαστεί σε δολοφονίες ζητάει από τη Δικαιοσύνη την αποφυλάκισή του, γιατί η κατάσταση της υγείας του δεν του επιτρέπει να έχει μια υγιή διαβίωση μέσα στις φυλακές. Τίθεται ευθαρσώς ένα ζήτημα: Ποια θα πρέπει να είναι η στάση της Δικαιοσύνης και κατ’ επέκταση της Δημοκρατίας στην περίπτωση ενός ανθρώπου που το ποινικό του μητρώο είναι ιδιαίτερα βεβαρημένο; Πρέπει να παραμείνει στη φυλακή ή να αθωωθεί; Και η όποια αιτιολόγηση πού βασίζεται;

Ας κάνουμε την υπόθεση πως η Δικαιοσύνη αποφασίζει να απορρίψει τον νόμο Παρασκευόπουλου και ο Σάββας Ξηρός να παραμείνει στη φυλακή. Σε μια τέτοια υπόθεση, θα είμαστε σε θέση να μιλήσουμε για μια ωφελιμιστική Δημοκρατία, η οποία προσπαθεί να ικανοποιήσει το κοινό περί δικαίου αίσθημα, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα άθροισμα ατομικών βουλήσεων, συμφερόντων και επιθυμιών. Εάν κάναμε ένα διανοητικό πείραμα ή μια δημοσιογραφική έρευνα σε πανελλήνιο επίπεδο και ρωτούσαμε τους 11 εκατομμύρια πολίτες της χώρας μας για τη συγκεκριμένη υπόθεση, αναμφισβήτητα η πλειοψηφία θα τασσόταν υπέρ της παραμονής του. Επιχειρήματα τύπου «εάν ήσουν γιος ή κόρη των ανθρώπων που δολοφόνησαν, θα επιζητούσες επίμονα την παραμονή του», «Ο τόπος διαμονής ενός εγκληματία είναι η φυλακή και μόνο» ή ακόμη «Δεν αξίζει να ζει αυτός ο άνθρωπος» θα ήταν ιδιαιτέρως συχνά σε αυτή τη δημοσκόπηση.

Πάλι όμως τίθεται ένα ερώτημα: Ακόμη και αν αυτή η πλειοψηφία ταχθεί υπέρ του θανάτου του συγκεκριμένου εγκληματία (και ικανοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό το κοινό περί δικαίου αίσθημα), η Δημοκρατία, ως κανονιστικό ιδεώδες και όχι ως μια άβουλη αρχή της πλειοψηφίας, τι άποψη πρέπει να συμμερίζεται;

Η ωφελιμιστική Δημοκρατία θα τασσόταν υπέρ της εφ’ όρου τιμωρίας στον Σάββα Ξηρό, όπως ανέφερα παραπάνω. Ο κάθε πολίτης θα εξέφρασε την ατομική του προτίμηση και θέση, και στο τέλος θα έβγαινε ένα άθροισμα. Αλλά, σε μια τέτοια περίπτωση, φερόμαστε στη Δημοκρατία με τρόπο διαδικαστικό. Σαν να είναι μια απλή εφαρμογή μιας διάταξης ή ενός νόμου και ουσιαστικά η άποψη της πλειοψηφίας νομιμοποιεί και το αποτέλεσμα της απόφασης. Σε μια τέτοια περίπτωση, απουσιάζουν τα στοιχεία που δίνουν κύρος και αξιακό βάθος σε μια Δημοκρατία. Λείπει ο πυρήνας της Δημοκρατίας, που δεν είναι άλλος από τον σεβασμό στην αξία του ανθρώπου, δηλαδή σεβασμό στην αξιοπρέπειά του.

Ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου είναι πρωταρχικός πυρήνας της Δημοκρατίας, αλλά και ένα ηθικό χρέος που έχει ένας άνθρωπος απέναντι στον συνάνθρωπό του. Όποιος κι αν είναι. Ακόμη κι αν είναι ο χειρότερος εγκληματίας, οφείλεις να σεβαστείς την ύπαρξή του και κατ’ επέκταση την εγγενή αξία της ανθρώπινης ζωής του. Είναι ένα απαραβίαστο ηθικό καθήκον, το οποίο προέρχεται από την έλλογη φύση μας. Εάν τον τσουρουφλίσουμε ή τον καταδικάσουμε σε μια συνεχόμενη τιμωρία, αυτόματα το ηθικό καθήκον μας καταρρίπτεται. Φερόμαστε στον άλλο σαν να είναι μια υποδεέστερη μορφή ύπαρξης.

Έτσι και στην περίπτωση του Σάββα Ξηρού. Δείχνουμε ασέβεια στην ύπαρξή μας, όταν δεν αντιμετωπίζουμε τον άλλο ως μια ύπαρξη που απαιτεί τον σεβασμό από εμάς. Το να δείχνεις σεβασμό είναι η ηθική προσταγή του Λόγου και, πιστέψτε με, αυτό δεν έχει σχέση με συντεχνιακά συμφέροντα ή καιροσκοπισμούς.

Η Δημοκρατία, ως μια μορφή συλλογικής αυτονομίας, οφείλει να προασπίζει την ιδιαιτερότητα του κάθε πολίτη και να σέβεται την ύπαρξη του κάθε ατόμου, όποιος και να είναι αυτός. Μια Δημοκρατία επιζητάει ένα αξιοπρεπές “ζην” και “ευ ζην” για όλους. Το “ευ ζην” το έχει χάσει ο Ξηρός λόγω δικών του ενεργειών και ατοπημάτων, το “ζην” όμως;

Ένας καθηγητής Νομικής είχε πει πριν 7 χρόνια πως είναι πολύ δύσκολο να είσαι δημοκράτης. Γιατί πρέπει να δείχνεις σεβασμό ακόμη και σ’ εκείνον που σε λοιδόρησε. Το ίδιο συμβαίνει κι εδώ. Είναι πολύ εύκολο να μιλάμε με όρους αντεκδίκησης και να εκφραζόμαστε στη βάση υποκειμενικών συναισθηματισμών. Το δύσκολο είναι να είμαστε δημοκράτες στην πράξη. Και για να το κάνω πιο συγκεκριμένο. Η Δημοκρατία δεν είναι το Κοινοβούλιο, το αντιπροσωπευτικό σύστημα ή ένας στείρος δικομματισμός. Δημοκρατία είναι η πολιτική-κανονιστική πράξη εκείνη που σέβεται τον αυτοκαθορισμό του προσώπου.

* Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας ([email protected]).

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News