Οι επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, εάν δεν προηγηθούν εθνικές εκλογές, θα διεξαχθούν με το ισχύον εκλογικό σύστημα, το οποίο “ανοίγει” την όρεξη για τη συμμετοχή περισσότερων συνδυασμών στην εκλογική διαδικασία (αν δεν υπάρξει πλαφόν 3-5%, όπως ήδη συζητείται μετά την αλλαγή της ηγεσίας του ΥΠ.ΕΣ.), ευνοεί τον διάλογο και τις προεκλογικές και κυρίως τις μετεκλογικές “συνεργασίες”, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι θα προκαλέσει χάος και ακυβερνησία στους Δήμους και τις Περιφέρειες, γιατί οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες δε θα έχουν πλειοψηφία στα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια.
Γράφει ο Ευριπίδης Κουκιαδάκης*
Είναι αλήθεια ότι η απλή αναλογική, όπως κατέληξε, θεωρώ ότι θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα στους μικρούς ιδίως Δήμους, όπου οι προεκλογικές αντιπαραθέσεις αποκτούν “άγρια ομορφιά”, με εντάσεις και προσωπικά χαρακτηριστικά, λιγότερα στους μεγάλους Δήμους και ελάχιστα στις Περιφέρειες, ιδίως αν η πλειοψηφούσα παράταξη αξιοποιήσει τη δύναμη του διαλόγου, σεβαστεί τις προγραμματικές της δεσμεύσεις, επιδιώξει συγκλίσεις με την αξιοποίηση των προτάσεων της μειοψηφίας, ενεργοποιήσει τις δυνάμεις της κοινωνίας, αν δηλαδή σεβαστεί τις αρχές και τις αξίες του ξεχασμένου δημοκρατικού προγραμματισμού, που αποτελεί το πιο σύντομο ανέκδοτο στους περισσότερους Δήμους και Περιφέρειες της χώρας.
Είναι επίσης αλήθεια ότι η κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να επιτύχει τη συμμετοχή κάποιων στελεχών της στην εκτελεστική εξουσία των Δήμων και των Περιφερειών, απέρριψε χωρίς συζήτηση την ολοκληρωμένη πρόταση της Ένωσης Περιφερειών (ΕΝΠΕ) για την περιφερειακή διακυβέρνηση, η οποία, ανεξάρτητα από το εκλογικό σύστημα (απλή-ανόθευτη αναλογική, σύστημα απλής αναλογικής, ενισχυμένη αναλογική ή και πλειοψηφικό ακόμη), προβλέπει διαδικασίες προγραμματικών συγκλίσεων ανάμεσα σε οργανωμένες παρατάξεις, την ενίσχυση του ρόλου των συλλογικών οργάνων (Περιφερειακών και Δημοτικών Συμβουλίων, Εκτελεστικών και Οικονομικών Επιτροπών), τον κοινωνικό έλεγχο, την ουσιαστική λειτουργία των Επιτροπών Διαβούλευσης κ.λπ.
Το ισχύον σύστημα διακυβέρνησης, όπως πρόσφατα καθιερώθηκε (αν δεν επικρατήσουν ψύχραιμες σκέψεις στη νέα ηγεσία του ΥΠ.ΕΣ.), καταργεί την αρχή της πλειοψηφίας, ευνοεί την “κινητικότητα” από παράταξη σε παράταξη, τη συγκρότηση νέων παρατάξεων και τις διαπροσωπικές συνεργασίες (συναλλαγές), με ό,τι αυτό συνεπάγεται, ενισχύει την παντοδυναμία τού ενός, που διορίζει και παύει ανεξέλεγκτα και χωρίς κριτήρια τους συνεργάτες του, διαμορφώνει κατά το δοκούν την Εκτελεστική Επιτροπή, ενισχύοντας τον προσωποκεντρικό χαρακτήρα του θεσμού, που αποτελεί διαχρονικά το μεγαλύτερο πρόβλημά του.
Όντας φύσει αισιόδοξος, ελπίζω ότι υπάρχει ακόμη χρόνος διόρθωσης των ημαρτημένων, αν η νέα ηγεσία του ΥΠ.ΕΣ. αξιολογήσει σοβαρά τον προβληματισμό και την πρόταση της ΕΝΠΕ, την επανυποβολή της οποίας ζήτησα με επιστολή μου από τον πρόεδρό της ΕΝΠΕ. Παρά ταύτα, δηλαδή ακόμη και αν δε γίνει καμία αλλαγή στο ισχύον σύστημα διακυβέρνησης, υπάρχει δυνατότητα μερικής τουλάχιστον εφαρμογής του προτεινόμενου από την ΕΝΠΕ συστήματος διακυβέρνησης των Δήμων και των Περιφερειών, αν η πλειοψηφία των παρατάξεων οι οποίες θα λάβουν μέρος στην εκλογική διαδικασία μιας Περιφέρειας ή ενός Δήμου αποδεχτούν τις βασικές αρχές της προτάσεως, με την αποδοχή και τη συνυπογραφή ενός προεκλογικού κώδικα δεοντολογίας, σύμφωνα με τον οποίο και εντελώς ενδεικτικά:
• Ο εκλεγείς (δήμαρχος ή περιφερειάρχης) θα έχει το καθήκον να διαβουλευτεί με τις περιφερειακές ή δημοτικές παρατάξεις που εκπροσωπούνται στο νεοεκλεγμένο συμβούλιο, για να συγκροτήσει απόλυτη πλειοψηφία στη βάση μιας προγραμματικής συμφωνίας, η οποία θα εγκρίνεται από το Περιφερειακό ή το Δημοτικό Συμβούλιο, στην πρώτη μετά την εκλογή του προεδρείου συνεδρίαση.
• Η Εκτελεστική Επιτροπή συγκροτείται από τις παρατάξεις που αποδέχονται την προγραμματική συμφωνία.
• Οι προγραμματικές συμφωνίες εγκρίνονται από την Ολομέλεια των παρατάξεων που συμμετέχουν σ’ αυτήν.
• Οι παρατάξεις αποτελούν πολιτικές ενώσεις των συμβουλίων που αντιστοιχούν στους συνδυασμούς με τους οποίους έχουν εκλεγεί.
• Οι παρατάξεις οφείλουν να έχουν καταστατικό και κανονισμό λειτουργίας, που κατατίθεται στο Συμβούλιο.
• Στις παρατάξεις μπορούν να συμμετέχουν πολίτες που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου.
Οι προηγούμενες σκέψεις στα πλαίσια ενός σημειώματος είναι προφανές ότι δεν αποτελούν μια ολοκληρωμένη πρόταση, αλλά ενδεχομένως αφορμή για προβληματισμό και παραπέρα διάλογο ανάμεσα σε όποιους ενδιαφέρονται γι’ αυτό και δη πριν αποφασίσουν οριστικά να υποβάλουν εαυτόν στην κρίση των πολιτών.
Ένας κώδικας δεοντολογίας με τον οποίο θα προσυμφωνηθούν διαδικασίες προγραμματικών συγκλίσεων, ανάμεσα σε δημοκρατικά λειτουργούσες παρατάξεις, αμβλύνει αν δεν αντιμετωπίζει τις παθογένειες του ισχύοντος συστήματος διακυβέρνησης, το οποίο μπορεί να ανοίξει, αν δεν τροποποιηθεί, τον ασκό του Αιόλου.
* Ο Ευριπίδης Κουκιαδάκης είναι αντιπεριφερειάρχης Ηρακλείου.
